Kandidatët për deputetë nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), e bëjnë përgjegjëse Qeverinë Kurti për sanksionet që i janë vënë Kosovës nga ana e Bashkimit Europian.
Jehona Lushaku-Sadriu ka bindjen se Kosova ka arritur në këtë pikë shkaku i gjuhës dhe moskoordinimit të kësaj qeverie me BE-në.
“Kjo qeveri për shkak të gjuhës që ka përdorur ndaj shteteve anëtare të BE-së dhe për mospasjen e një koordinimi në mes këtyre shteteve dhe institucioneve të BE-së, si dhe gjuhës që ka përdorur edhe karshi dialogut, ka cenuar dhe e ka sjellë Kosovën në një pozitë ku jemi vendos në listën e të sanksionuarve”- tha Lushaku-Sadriu, në “Debat Përnime”, më 29.01.2025.
Këto sanksione, sipas saj, i kanë sjellë Kosovës humbje prej “qindra miliona eurove”, si dhe mungesë të investimeve kapitale dhe infrastrukturore.
“Duhet të jetë shumë e qartë për qytetarët, një gjuhë e pamatur e një kryeministri i ka humbë qindra miliona euro të BE-së”- tha ajo.
Madje lidhur më këto sanksione, Lushaku- Sadriu përmendi edhe humbjen e shumë investimeve nga BE-ja për reformat në drejtësi.
“Imagjinojeni Kosova ka marrë deri në 60 milionë euro për vit për reformat gjyqësore. Nuk i ka më”- tha ajo.
Ndërsa, Lutfi Haziri, tha se do të shfrytëzohen të gjithë mekanizmat e politikës së jashtme dhe të gjitha kanalet tjera për ta rikthyer besimin e partnerëve ndërkombëtarë më qëllim të përmirësimit të imazhit të Kosovës.
“Do të shfrytëzohen të gjithë mekanizmat në politikën e jashtme, që përfshinë edhe diplomacinë parlamentare dhe të gjitha kanalet tjera politike, për ta rikthyer besimin i cili është dëmtuar seriozisht, një imazh i cili Kosovën e kthen në një pamje krejt tjetër që e ka pas. Për shkak se kjo politikë- pa vizion, jo që krijoi raporte konfliktuoze, në shumë raste me partnerët strategjikë dhe me vendet partnere, por krijoi edhe një raport të ri në dekadën e re. Kjo politikë tashmë është në marrëdhënie të kushtëzuara dhe raportet me institucionet e BE-së, SHBA-në dhe NATO-n janë në pikën më të ulët”- tha ai.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si kryetar i Kuvendit, Vjosa Osmani si presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësi e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
Zbatim të Marrëveshjes së Uashingtonit e jo edhe të asaj të Ohrit, themelim të Agjencisë për Mërgatës dhe rikthim të Ministrisë të Integrimeve Europiane, janë planet kryesore të Lidhjes Demokratike të Kosovës në politikën e jashtme.
Kandidatët për deputetë nga LDK-ja zotohen se nëse qeverisë kandidati i tyre për kryeministër, Lumir Abdixhiku, nuk do ta zbatojnë Marrëveshjen e Ohrit, por do ta zbatojnë Marrëveshjen e Uashingtonit, po që se kjo e fundit hidhet mbi tavolinë.
Në rrafshin e politikës së jashtme, kjo parti planifikon themelimin e Agjencisë për Mërgatën si dhe rikthimin e Ministrisë për Integrime Europiane, të cilën vetë kjo parti e kishin shuar në kohën e kryeministrit Avdullah Hotit, në vitin 2020.
Lutfi Haziri, Jehona Lushaku- Sadriu dhe Armend Zemaj e fajësojnë Qeverinë Kurti për “izolim të Kosovës” në fushën e politikës së jashtme, me pretendimin se kjo qeveri i ka prishur marrëdhëniet me aleatët, e ka vënë vendin nën sanksione të Bashkimit Europian, dhe ka stagnuar dialogun në Bruksel.
Në “Debat Përnime”, më 29.01.2025, këta tre anëtarë të LDK-së, premtuan që do të punojnë për heqjen e sanksioneve ndaj Kosovës, të ecin në Dialog, dhe t’ia kthejnë Kosovës imazhin dhe besimin tek aleatët.
Jo Marrëveshjes së Ohrit
Lutfi Haziri ka kritikuar Marrëveshjen e Ohrit, duke e cilësuar atë si “kthesën më të madhe që i ka ndodhur Dialogut katër vitet e fundit”.
Ai e ka cilësuar këtë marrëveshje të keqe për Kosovën në katër nene.
Haziri ka theksuar se qëndrimi i LDK rreth Dialogut Kosovë-Serbi, është se nuk vlen asnjë marrëveshje përderisa nuk ka marrëveshje gjithëpërfshirëse.
“Nuk vlen dhe nuk implementohet asnjë marrëveshje përderisa nuk implementohet marrëveshja gjithëpërfshirëse. Nuk kemi mbërri te një marrëveshje gjithëpërfshirëse”- tha ai.
Duke folur për parimet mbi të cilat duhet të vazhdojë Dialogu, Haziri ka deklaruar se në radhë të parë është që bisedimet të vazhdojnë në vende neutrale, ndërmjetësi të mbetet Bashkimi Europian me mandat të OKB-së, dhe garantues të jetë SHBA-ja me rol të sforcuar.
“Ne nuk jemi ne negociata me Serbinë, Kosova është në bisedime me BE-në dhe SHBA-në”, ka deklaruar Haziri. Ai ka shtuar se “SHBA-ja është në anën tonë dhe ajo e lehtëson procesin.
Lutfi Haziri, kandidat për deputet nga LDK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Haziri është shprehur se Kosova nuk ka negociuar kurrë drejtpërdrejt me Serbinë, por ka negociuar me BE-në, nën garancitë e kësaj të fundit, ndërkohë që BE-ja është ajo që negocion me Serbinë.
“Zotëri Kurti i ka lënë Kosovës bomba të kurdisura në politikën e jashtme e në veçanti në procesin e dialogut”- tha ai.
Ky kandidat për deputet foli edhe për raportin e Kurtit me Vuçiqin.
“Vuçiqi dhe Serbia karshi Kosovës nuk kanë bërë asnjë lloj dallimi. Dhe Republika e Kosovës nuk ka bërë asnjë lloj dallimi. Kosova nuk guxon me leju këtë raport që zotëri Kurti e ka ndërtuar. Ai raportin me Vuçiqin dhe Serbinë e ka përvetësuar, e ka personalizuar duke e ndarë si raport të tijin, që nuk është i vërtetë”- tha Haziri.
Më 18.03. 2023, Kosova dhe Serbia në Ohër të Maqedonisë së Veriut u dakorduan për Aneksin e zbatimit të Marrëveshjes drejt normalizimit të datës 27.02.2023 e nënshkruar në Bruksel për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Palët nuk e nënshkruan marrëveshjen, por BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara janë deklaruar se pavarësisht se nuk është firmosur, ajo është marrëveshje e obligueshme për palët.
Marrëveshja, prej 11 nenesh, nuk përmend në mënyrë specifike njohjen e ndërsjellë. Megjithatë, dokumenti kërkon nga të dyja vendet që t’i pranojnë dokumentet dhe simbolet e njëra-tjetrës, përfshirë: pasaportat, diplomat dhe targat.
Marrëveshja e Ohrit përmban afatet e zbatimit të Marrëveshjes bazë, e njohur si ‘Plani Franko-Gjerman’ për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë.
A do të zbatohet Marrëveshja e Uashingtonit?
Marrëveshja e Uashingtonit, e nënshkruar më 4 shtator 2020, mbetet një nga dokumentet kyçe të nënshkruara në Shtëpinë e Bardhë.
Haziri bëri të ditur se janë kontaktuar në lidhje me këtë Marrëveshje, e cila sipas tij, po riaktualizohet me rikthimin e Donald Trumpit në krye të SHBA-së.
Ish- kryeministri Avdullah Hoti (LDK) dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, arritën në shtator të vitit 2020, marrëveshjen për normalizim ekonomik në Shtëpinë e Bardhë, në prani të presidentit amerikan të asaj kohe, Donald Trump. Ndër të tjera, nga kjo marrëveshje Kosova siguroi njohjen nga Izraeli, ndërsa për një vit stopoi lobimin për anëtarësim në organizata ndërkombëtare dhe njohje të reja.
“LDK e ka të qartë dhe është kontaktuar nga këto nivele (për Marrëveshjen e Uashingtonit) dhe deri të zbardhet në tërësi kjo politikë, ne po presim që roli jonë të jetë determinues në riparimin e dëmeve që ka shkaktuar edhe draft-dokumenti i zotëri Kurtit që është në tavolinë- me gjithë Marrëveshjen kornizë të 28 shkurtit 2023”- tha Haziri.
Për më tepër, Haziri theksoi se “ne po presim që ta zbardhin deri në fund këtë qëndrim,” duke u shprehur optimist për një trajtim të mundshëm të këtij dokumenti nga ana e Qeverisë së Kosovës nëse i fitojnë zgjedhjet e 9 shkurtit 2025.
Ai vuri në dukje se “hapi i dytë është koordinimi me BE-në”, i cili është një element kyç për implementimin e marrëveshjes, duke theksuar se “do të ndodhë një koordinim mes SHBA-së dhe BE-së sa i përket kësaj çështje”.
“Presidenti Joe Biden e ka konfirmuar dhe legalizuar Marrëveshjen e 4 shtatorit si dokument i cili ka fjet në Shtëpinë e Bardhë 4 vite, për shkak se në radhë të parë Kosova e ka përjashtuar si mundësi implementimin e asaj marrëveshje”- tha ai.
Sipas tij, Serbia në anën tjetër e ka heshtur këtë dokument. Haziri thotë se janë afër 6 milionë dollarë të mobilizuara në Beograd, tash e tri vite që presin zbatimin e një klauzole të parimit ekonomik që është vendosur.
Ai gjithashtu theksoi se ky dokument ka një fokus më të theksuar në aspektin ekonomik të normalizimit të marrëdhënieve, sesa me politikën.
Kurse, kandidatja Jehona Lushaku-Sadriu, ka theksuar rëndësinë e respektimit të të gjitha marrëveshjeve ndërkombëtare që Kosova ka nënshkruar.
“Si shtet dhe si parti serioze që e trajton politikën e jashtme me seriozitet, dëshirojmë që të gjitha marrëveshjet tona ndërkombëtare që i kemi nënshkruar t’i respektojmë, duke respektuar edhe Kushtetutën e Kosovës”- tha ajo.
Lushaku-Sadriu gjithashtu ka theksuar se ardhja e Donald Trump në pushtet ka ndryshuar disa prioritete ndërkombëtare, por Kosova duhet të nxjerrë përfitime të mëdha nga kjo marrëveshje.
“Ne duhet ta nxjerrim më të mirën nga kjo marrëveshje dhe absolutisht që qëndrojmë mbrapa që ta implementojmë secilën pikë që është në të mirën e Kosovës dhe në harmoni me Kushtetutën e Kosovës”- shtoi ajo.
Rikthimi i Ministrisë të Integrimeve
LDK-ja synon rikthimin e Ministrisë të Integrimeve Europiane nëse rikthehet në pushtet.
“Me prioritet do ta bëjmë Ministrinë e Integrimeve Europiane që procesi i menaxhimit të plotësimit të kritereve për anëtarësim në BE të jetë strukturor dhe i organizuar”- tha Jehona Lushaku-Sadriu.
Ajo fajësoi Qeverinë Kurti për “cenim dhe stagnim” të proceseve integruese, përkatësisht të procesit formal të anëtarësimit të Kosovës në BE.
Sipas programit të LDK-së, synohet të rikthehet Ministria e Integrimit Evropian, në mënyrë që i gjithë procesi i integrimit europian të ketë një adresë të qartë. Përveç kësaj, Ministria e Integrimit të menaxhojë dhe të koordinojë edhe procesin e bashkëpunimit rajonal dhe të gjitha iniciativat në kuadër të këtij bashkëpunimi (siç është Procesi i Berlinit).
Jehona Lushaku- Sadriu, kandidatja për deputete nga LDK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Megjithatë është LDK-ja e cila kur ishte në pushtet me Avdullah Hotin si kryeministër, në vitin 2020 e kishte ka shuar Ministrinë e Integrimit Europian.
Lushaku-Sadriu ka theksuar se Qeveria për shkak të gjuhës që ka përdorur ndaj shteteve anëtare të BE-së dhe për moskoordinimin në mes këtyre shteteve dhe institucioneve të BE-së, ka cenuar dhe e ka sjellë Kosovën në një pozitë ku jemi vendosur në listën e të sanksionuarve.
Ajo theksoi se si pasojë e kësaj gjendjeje, Kosova ka humbur qindra milionë euro që mund të kishin hyrë në ekonomi dhe ishin destinuar për zhvillimin e projekteve të rëndësishme infrastrukturore dhe kapitale.
Sipas saj, edhe mbështetja për reformat gjyqësore ka humbur për shkak të fondeve që duhet të vinin, por janë ndalë si pasojë e sanksioneve.
“Imagjinojeni Kosova që ka marr deri në 60 milionë euro për vit për reformat gjyqësore, nuk i ka më”- tha ajo.
Shtetet e Bashkimit Europian ende nuk e kanë një qëndrim unik rreth heqjes së tyre. Masat ndëshkuese u aplikuan në qershor të vitit 2023, e shpresat që ato të hiqeshin sivjet ishin të mëdha në Kosovë.
Në muajin qershor 2024, kryediplomati i Bashkimit Europian, Josep Borrell, ua kishte dorëzuar vendeve anëtare të BE-së raportin lidhur me masat që i janë vënë Kosovës. Në raport është bërë ishte vlerësimi nëse duhet hequr masat ndaj Kosovës, të vëna për shkak të tensionimit të situatës në veri të vendit në maj dhe qershor të vitit 2023.
Ajo pretendoi sa ka ambasadorë që janë shkarkuar në mënyrë të jashtëligjshme, duke ndërprerë lidhjet e Kosovës me këto shtete. Në kontekst të kësaj, ajo përmendi edhe komunikimet formale dhe të papërshtatshme nga ministrja e Punëve të Jashtme.
“Personalisht kam takuar diplomat edhe politikanë europianë që vërtetë nuk kanë dëshirë as ta takojnë ministren tonë të Punëve të Jashtme për shkak të një sjelljeje jo të matur të saj”- tha Lushaku- Sadriu.
Ajo ka theksuar nevojën për një qasje më të strukturuar dhe të organizuar për menaxhimin e procesit të integrimit europian, duke vënë theksin në prioritetet për ngritjen e përfaqësimit të Kosovës në iniciativat rajonale dhe forcimin e lidhjeve me shtetet e BE-së dhe rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Ndërkaq, Lutfi Haziri tha se do të shfrytëzohen të gjithë mekanizmat në politikën e jashtme që përfshijnë edhe diplomacinë parlamentare dhe të gjitha kanalet tjera politike që të rikthehet besimi në shtetin e Kosovës.
“Një imazh i cili Kosovën e kthen në një pamje krejt tjetër që e ka pas për shkak se kjo politikë pa vizion, jo që krijoi raporte konfliktuoze në shumë raste me partnerët strategjikë dhe me vendet partnere, por krijoi edhe një raport të ri në dekadën e re. Kjo politikë tashmë është në marrëdhënie të kushtëzuara dhe [raportet] me institucionet e BE-së, SHBA-në dhe NATO-n janë në pikën më të ulët sot”- tha ai.
Qëndrimi i LDK-së: Shkarkimi i Martin Berishaj
Në situatën aktuale të diplomacisë kosovare, pyetja për shkarkimin e ambasadorit të Kosovës në Kroaci, Martin Berishaj, ka bërë jehonë në diskutimet publike.
Lutfi Haziri, thekson se Kosova nuk mund të përfshihet në skandale të tilla. Qëndrimi i tyre është që Berishaj të shkarkohet.
“Definitivisht, në ditën e parë njerëzit që kanë pasur probleme me ligjin, njerëzit që janë përfshirë në nivele rajonale, kurdisje tenderësh … Kosova nuk lejon të përfshihet në raporte të këqija”- u përgjigj ai kur u pyet nëse e kanë në plan ta shkarkojnë Berishajn.
Ai mendon se diplomatët dhe ambasadorët duhet të jenë figura të besueshme dhe të respektojnë standardet më të larta etike, për të shmangur përfshirjen e vendit në çështje të dyshimta.
Haziri gjithashtu ka theksuar se është e rëndësishme që Kosova të respektojë kuotat dhe ndarjen e të drejtave në politikën e jashtme, duke shtuar se LDK respekton ato kuota të caktuara nga ligji dhe nuk ka kaluar në emërime që tejkalojnë ato kufizime.
Në ditët e para të administratës, Haziri nënvizon se një nga prioritetet e tij është vendosja e rendit dhe meritokracisë, duke siguruar që diplomatët dhe konsujt të punojnë sipas standardeve të larta dhe të jenë figura të besueshme për qytetarët e Kosovës.
Nga ana tjetër, kandidati Armend Zemaj, ka shprehur një qëndrim më të ashpër ndaj mundësisë së mbrojtjes së individëve që janë të përfshirë në skandale të korruptuara.
Kandidatët për deputetë nga LDK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Mendoj se as nuk duhet të diskutohet shkarkimi i njerëzve të tillë, sidomos i këtij personi (Martin Berishaj), por hetimet duhet të fillojnë nga ajo që është marrë si temë bazë- nënshtetësia e tij, e rastet tjera- tërheqja e milionave nga bankat”- tha ai.
Zemaj përmend se kandidati për kryeministër, Lumir Abdixhiku, ka premtuar se nuk do të ketë mbrojtje për individë të përfshirë në korrupsion, duke e konsideruar të papranueshme mbrojtjen e atyre që përballen me akuza për krime të organizuara dhe pastrim parash.
“Jo që shkarkohet që ka aktakuzë, por nuk do të ketë mbrojtje, e para çka është më elementare për një qeveri me duar të pastra. E para, as që diskutohet mbrojtja e njerëzve të tillë dhe e dyta shkarkimi as që diskutohet në LDK”- tha ai.
Më 29.03.2024, ambasadori Martin Berishaj ka përfunduar intervistimin e tij në Prokurorinë Speciale pas disa orë qëndrim brenda. Berishaj po dyshohet për 3 vepra të ndryshme penale. Berishaj bëri jehonë në vitin 2022, kur u përfol në mediat sllovene nën dyshimin se ka transferuar rreth 600 mijë euro te një kompani private në Mal të Zi.
Jo Ministri, por Agjenci për Mërgatën
LDK ka përfshirë në programin e saj krijimin e Agjencisë për Mërgatën, një strukturë që në planet e tyre do të operojë nën përkujdesjen direkte të Kryeministrit.
Armend Zemaj, theksoi rëndësinë e këtij projekti, duke shpjeguar se Agjencia do të ketë si qëllim kryesor integrimin e mërgatës, forcimin e lidhjeve me Kosovën, nxitjen e investimeve dhe kthimin e trurit.
Kosova aktualisht ka Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe të Diasporës në kuadër të së cilës përfshihet mërgata.
Zemaj theksoi se Agjencia do të ketë një rol të rëndësishëm në nivel qeveritar dhe do të mundësojë zhvillimin e një lidhjeje më të fortë mes shqiptarëve.
Armend Zemaj, kandidat për deputet nga LDK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Kurse, kandidatja Jehona- Lushaku, tha se Agjencia do të ketë funksion ekzekutiv që merr masa direkte, ndërton relacione me shtetin ku ka mërgatë, zyrtarisht ndan fonde, që bashkë me shtetin ku mësohet gjuha shqipe- të jetë shqipja si gjuhë e zgjedhjes ku jetojnë shqiptarët.
Zemaj tha se në LDK është formuar gjithashtu një grup i veçantë politik për mërgatën, i cili do të përqendrohet në organizimin e mësimit të gjuhës shqipe, promovimin e ambasadave kulturore dhe krijimin e një kornize investimesh, që sipas tij, do të kontribuojnë në zhvillimin e mëtejshëm të lidhjeve me diasporën.
“Gjatë verës dhe në pushime tjera, fëmijët që janë lindur dhe rritur në mërgatë kur të vijnë këtu, jo vetëm të njihen me familjarët e tyre në dasma dhe pjesës mortore, por edhe [të njihën përmes] lidhjeve të tyre me edukimin, institucionet dhe ekonominë”- tha ai.
Për më tepër, LDK ka ndërmend të bëjë dërgimin e librave shkollorë në mërgatë si pjesë të një programi të institucioneve shtetërore.
“Ne do ta rikthejmë jo si pjesë vullnetare por institucionale dërgimin e librave në mërgatë”- tha Zemaj.
Përvoja e LDK-së në pushtet
Lidhja Demokratike e Kosovës më së shpeshti e ka pasur fatin që të jetë në pushtet.
Pas mbarimit të luftës dhe ardhjes së Administratës Ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) u mbajtën Zgjedhjet e para në Kosovë, në vitin 2001.
LDK fitoi shumicën e votave dhe përfaqësoi shumicën e deputetëve në Kuvendin e Kosovës. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Kosovës më 04.03. 2002 dhe LDK-ja formoi Qeverinë e parë pas luftës.
Kjo parti fitoi përsëri Zgjedhjet e vitit 2004, në krye me Ibrahim Rugovën, i cili ishte President deri në vitin 2006.
Ndërsa, në Zgjedhjet e vitit 2014, LDK arriti të krijonte një koalicion qeverisës me partinë e Hashim Thaçit, Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe të formonte një Qeveri të re në krye me Isa Mustafën.
Në Zgjedhjet e vitit 2019, LDK humbi mundësinë për të formuar një Qeveri, pasi LVV fitoi më shumë vota. LVV bëri koalicion me LDK-në, por Marrëveshja u prish pas disamuajsh kur Qeveria e Kurti u rrëzua në Kuvend në mars 2020, përmes një Mocioni Mosbesimi.
Në këtë situatë, LDK-ja, nën udhëheqjen e Avdullah Hotit, arriti të formonte një koalicion me PDK-në dhe partitë e tjera të vogla. Më 22.03.2020, Hoti u zgjodh Kryeministër i Kosovës.
Qeveria Hoti u rrëzua pas një Mocioni të dytë Mosbesimi në Kuvendin e Kosovës.
Kjo u pasua me Zgjedhje të parakohshme të shkurtit të vitit 2021, në të cilat Lëvizja Vetëvendosje doli fituese.Në Zgjedhjet e fundit në vitin 2021, LDK-ja fitoi 12.64 % – duke u renditur si partia e tretë, për nga numri i votave.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si Kryetar i Kuvendit, Vjosa si Presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësia e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
Rinegociimi i Marrëveshjes së Ohrit, fuqizimi i marrëdhënieve me aleatët, shtimi i njohjeve të reja dhe iniciativa për anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, janë disa nga premtimet e PDK-së për politikën e jashtme.
Kandidatet për deputete nga Partia Demokratike e Kosovës (PDK), Ariana Musliu- Shoshi dhe Blerta Deliu- Kodra, kanë kritikuar Qeverinë Kurti për mënyrën se si e ka trajtuar politikën e jashtme në katër vitet e fundit nën drejtimin e ministres së Jashtme, Donika Gërvalla- Schwarz.
Ato premtuan se me “PDK-në në krye të Qeverisë” do të ndryshojë qasja në këtë sferë, përmes angazhimit në sigurimin e njohjeve të reja dhe në anëtarësimin e vendit në organizata ndërkombëtare.
Qëndrim i PDK-së është që mos ta zbatojnë Marrëveshjen e Ohrit, por ta rinegociojnë atë dhe të mos pranojnë kurrfarë drafti për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe pa u siguruar se gjithçka është në harmoni me Kushtetutën e Kosovës.
Ato janë zotuar për bashkëpunim të ngushtë me administratën e re amerikane, por kanë treguar se brenda partisë i kanë diskutuar disa pika të Marrëveshjes së Uashingtonit, e cila ishte nënshkruar në Shtëpinë e Bardhë, në mandatin e parë të presidentit Donald Trump, më 2020.
Në pjesën e fundit të “DebatPërnime”, më 28.01.2025, u diskutua për investimet në rajonin e Anamoravës, gjatë të cilit, kandidati për deputet, Granit Berisha theksoi se PDK ka planifikuar ndërtimin e një parku të biznesit afër pikës kufitare me Serbinë.
Rruga e Dialogut Kosovë- Serbi
Kandidatja e Partisë Demokratike të Kosovës, Ariana Musliu Shoshi, ka theksuar se një nga dëmet më të mëdha që i është bërë Kosovës në kuadër të dialogut me Serbinë është pikërisht Marrëveshja e Ohrit.
E gjitha çka tha përkitazi me çështjet që lidhen me Dialogun Kosovë- Serbi, ishte se do të “rinegociojnë”.
Ajo ka shpjeguar se ky shqetësim është ngritur nga PDK-ja në Kuvendin e Kosovës dhe në Komisionin për Punë të Jashtme, duke u shprehur se, “kemi kërkuar llogari edhe në Komision për Punë të Jashtme, por marr parasysh që PDK-ja ka pasur vetëm 18 deputetë, e kemi pasur të pamundur që të kemi një fuqi më të madhe legjislative që të kundërshtojmë.”
Musliu-Shoshi ka theksuar se Marrëveshja e Ohrit ka prekur interesin kombëtar të Kosovës, pasi aty flitet për “Rezolutën 1244”, ndërsa ka shtuar se “njohja e ndërsjellë nuk është në asnjë nen.”
Ajo ka theksuar se disa aspekte të kësaj marrëveshjeje, si “vetëmenaxhimi dhe vetëfinancimi” duke pasur fjalën për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, janë të papranueshme për PDK-në, përfshirë edhe pikën për Gjykatën e Arbitrazhit.
Kandidatja e PDK-së Ariana Musliu-Shoshi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Nuk ka marrëveshje që nuk është rinegoicuar. Edhe kjo marrëveshje që ka ardhur nga Albin Kurti mund të negociohet. Pra është mundësi të rinegociohet nëse është një Qeveri e re. Kjo është ajo çfarë ne do të bëjmë”- tha ajo, kur u pyet se çka do të bëj PDK nëse BE kërkon që kjo Marrëveshje të zbatohet si kusht për t’u anëtarësuar në BE.
“Kështu si e tillë që është, kemi deklaruar edhe më herët, po e them edhe sot, që nuk e zbatojmë”- tha ajo.
Musliu- Shoshi ka theksuar se në momentin që PDK-ja i ka kundërshtuar disa pika të marrëveshjes, “do të thotë që ne tërhiqemi nga ato nene dhe nuk i zbatojmë.”
Në lidhje me Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, ajo ka theksuar se Asociacioni në asnjë mënyrë nuk është i pranueshëm nëse brenda tij ka kompetenca ekzekutive, sepse sipas saj është i dëmshëm për Kosovën.
“Po kërkon përgjigje ‘Po’ ose ‘Jo’ nga unë. Por këtë përgjigje nuk e kam, sepse në momentin që Bedri Hamza fiton, do të kemi një rinegociim me palën e BE-së, do të jemi në koordinim me aleatët tanë ndërkombëtarë, do të kemi koordinim të ngushtë me SHBA-në, dhe pastaj të vijmë në konkluzionin se si të veprojmë”- tha ajo kur u pyet nëse Bashkimi Europian kërkon që të hiqen Njësitet Speciale nga veriu.
Më 18.03. 2023, Kosova dhe Serbia në Ohër të Maqedonisë së Veriut u dakorduan për Aneksin e zbatimit të Marrëveshjes drejt normalizimit. Palët nuk e nënshkruan marrëveshjen, por BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara janë deklaruar se pavarësisht se nuk është firmosur, ajo është marrëveshje e obligueshme për palët. Marrëveshja, prej 11 nenesh, nuk përmend në mënyrë specifike njohjen e ndërsjellë. Megjithatë, dokumenti kërkon nga të dyja vendet që t’i pranojnë dokumentet dhe simbolet e njëra-tjetrës, përfshirë: pasaportat, diplomat dhe targat.
A e ka në plan PDK-ja zbatimin e Marrëveshjes së Uashingtonit?
Ariana Musliu-Shoshi, ka folur për Marrëveshjen e Uashingtonit dhe ka theksuar që PDK-ja e ka diskutuar atë dhe ka vlerësuar se “asnjëherë marrëveshjet që vijnë nga SHBA nuk i kanë sjellë dëm Republikës së Kosovës.”
Me ardhjen e Trumpit në pushtet nëse shtrohet nevoja për zbatim të kësaj Marrëveshjeje do ta zbatonte PDK-ja, ajo ka shtuar se megjithatë, ka disa pika të Marrëveshjes që janë diskutuar brenda partisë.
“Kjo nuk është një Marrëveshje e cila është marrëveshje që me qeverisjen e re automatikisht kërkohet të zbatohet,” ka theksuar Musliu Shoshi, duke shpjeguar se prioritetet e politikës së jashtme të SHBA-së me ardhjen e presidentit Donald Trump kanë ndryshuar dhe se “politika në rajon dhe më gjerë ka ndryshuar.”
Ish- kryeministri Avdullah Hoti dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, arritën në shtator të vitit 2020 një marrëveshje për normalizim ekonomik në Shtëpinë e Bardhë, në prani të presidentit të asaj kohe të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump. Ndër të tjera, nga kjo marrëveshje Kosova siguroi njohjen nga Izraeli, ndërsa për një vit stopoi lobimin për anëtarësim në organizata ndërkombëtare dhe njohje të reja.
Sipas saj, në këtë situatë, Kosova do të ketë “negociim dhe bashkëpunim të ngushtë” me SHBA-në.
“Me një bashkëpunim të ngushtë që do të kemi me administratën Trump patjetër që do të shohim se çfarë do të bëjmë”- tha ajo kur u pyet për mundësinë përfshirjes së Liqenit të Ujmanit në tavolinën e Brukselit.
E pyetur në të njëjtin kontekst edhe për Trepçën, ajo ka deklaruar se kjo çështje është pjesë e një grupi që merret me programin ekonomik dhe nuk e kanë diskutuar në kuadër të politikës së jashtme “nëse Trepça mund të bëhet pjesë e Dialogut”.
Kandidatja e PDK-së Blerta Deliu- Kodra. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Megjithatë, ajo ka shtuar se “nëse ne si grup e shohim që Trepça do të jetë temë e diskutimit, atëherë do të kemi vendime konkrete dhe të sakta.” Për momentin, ka pohuar ajo, nuk është diskutuar ende. Njëjtë u përgjigj edhe në lidhje me Brezovicën.
“Në Republikën e Kosovës asnjë pëllëmbë asnjëherë nuk do të diskutohet me Republikën e Serbisë”- tha ajo.
Më 18.03.2023 ishte arritur Marrëveshja e Ohrit, që është aneksi i Marrëveshjes bazë të datës 27.02.2023 e nënshkruar në Bruksel për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Marrëveshja e Ohrit përmban afatet e zbatimit të Marrëveshjes bazë, e njohur si ‘Plani Franko-Gjerman’ për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë.
Njohjet, anëtarësimet dhe menaxhimi i Ministrisë së Jashtme
Ariana Musliu- Shoshi, ka theksuar se ka pasur një mungesë të theksuar të përpjekjeve për realizimin e disa ligjeve të rëndësishme që kanë të bëjnë me politikën e jashtme në Qeverinë e Kosovës.
Ajo ka deklaruar se plot shtatë herë nga viti 2021 deri në vitin 2024, katër ligje që ishin premtuar nga Qeveria Kurti janë shtyrë apo nuk kanë qenë pjesë e programit legjislativ.
“Është Ligji për Ministrinë e Punëve të Jashtme që është jashtëzakonisht i rëndësishëm; Ligji për Shërbimin e Jashtëm, jashtëzakonisht i rëndësishëm; Ligji për Diasporën; Ligji për Shërbimin e Jashtëm ka pasur nevojë për riamandamentime…”- ka thënë Musliu- Shoshi.
Ajo ka shtuar se ka pasur nevojë për ndryshime të përmbajtjes së ligjit, duke theksuar se kjo nevojë është rritur pasi Ministria e Punëve të Jashtme “funksionon me një Rregullore e cila nuk është në përputhje me Ligjin për Shërbimin e Jashtëm.”
Musliu-Shoshi ka kritikuar edhe mungesën e transparencës në punën e Qeverisë, duke theksuar se në komision parlamentar nuk ka pasur “raportime të rregullta të ministres Donika Gërvalla- Schwarz ashtu siç e parasheh Ligji, e as të zëvdendëskryeministrit, Besnik Bislimi, që ka qenë përgjegjës për Dialogun.
Ajo pretendon se Kosova është në një pikë që nuk ka asnjë aleat, nuk asnjë njohje dhe asnjë anëtarësim.
“Pavarësisht se ne si PDK kemi lobuar në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Europës që Kosova të jetë anëtare e këtij Këshilli, përveç mundit të madh që kemi pasur si jashtë e si brenda kësaj Asambleje, ne kemi ardhur në pikën që kemi dështuar si shtet”, ka deklaruar Musliu- Shoshi.
Ajo shtoi se ky dështim ka ardhur pasi “tre krerët e shtetit (Albin Kurti, Vjosa Osmani dhe Donika Gërvalla) që janë përgjegjës për zbatimin e politikës së jashtme, kanë refuzuar që të kenë partneritet dhe aleanca me shtetet mike të cilat na kanë ndihmuar në vazhdimësi në këtë proces.”
Ajo përmendi shtetet që kanë qenë mbështetëse të Kosovës, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Gjermaninë, Francën dhe Italinë.
Musliu- Shoshi ka kritikuar gjithashtu mungesën e iniciativave për anëtarësime ndërkombëtare, duke theksuar se Kosova nuk ka ndërmarrë asnjë nismë për t’u anëtarësuar në organizata të rëndësishme si INTERPOL dhe të tjera.
“Kemi një politikë të jashtme që është totalisht dështim” – ka thënë ajo.
Ajo ka shtuar se PDK-ja ka një plan të qartë për të ardhmen, duke përmendur si prioritet koordinimin me aleatët ndërkombëtarë për të siguruar që Kosovës t’i largohen sanksionet.
“Pastaj e kemi zhvillimin e bashkëpunimit të ngushtë me shtetet në rajon, por edhe me shtetet aleate siç janë SHBA dhe ato të BE-së”- ka thënë Musliu Shoshi.
Ajo ka përmendur si të rëndësishme edhe njohjet nga pesë shtetet e BE-së që ende nuk kanë njohur Kosovën, duke shtuar se në planin e PDK-së është edhe njohja nga shtetet në Azinë dhe Amerikën, por edhe më gjerë, pasi që për anëtarësimin në Kombet e Bashkuara, Kosova ka nevojë për mbështetje nga shumë shtete.
Musliu Shoshi ka theksuar se politika e jashtme e Qeverisë aktuale ka dështuar të trajtojë çështjet e njohjeve dhe anëtarësimeve.
Drejt zgjedhjeve të reja vendi po shkon pa marrë ulëse në Këshillin e Europës – organizatë për të drejtat e njeriut kjo, që ishte ndër temat më të debatuara në rrafshin e anëtarësimeve, por që mbeti në një farë heshtje të pashpjegueshme. Përafërt, Kosova nuk arriti të sigurojë njohje të reja, as nga pesëshja e BE-së: Greqia, Rumania, Spanja, Sllovakia dhe Qipro. Katër të parat janë edhe anëtare të NATO-s.
Kandidatja e PDK-së, Blerta Deliu-Kodra, ka shprehur shqetësime lidhur me marrëdhëniet e Kosovës me aleatët ndërkombëtarë.
Ajo thekson se raportet ndërkombëtare të viteve të fundit kanë shpërfaqur një rënie të madhe të Kosovës në renditjet ndërkombëtare, përfshirë Transparency International.
Sipas Deliu-Kodrës, Kosova ka humbur pozita të rëndësishme dhe niveli i forcimit të shtetit në arenën ndërkombëtare “është shumë më i ulët se më parë”.
Një nga çështjet kryesore që ajo thekson është funksionimi i ambasadave të Kosovës, veçanërisht ato në SHBA dhe Bruksel, që janë “me staf minimal dhe kapacitete të kufizuara”.
Deliu-Kodra shprehet se, për fat të keq, këto ambasada që do duhej të ishin “pikë kyçe për fuqizimin e Kosovës”, janë të paafta të kontribuojnë në forcimin e shtetit, duke përmendur se ambasadorët shpesh deklarojnë se kanë “minimumin e kapaciteteve për të punuar dhe për të fuqizuar më shumë Kosovën”.
Deliu-Kodra kritikoi qeverisjen e tanishme edhe për mungesën e bashkëpunimit dhe vizitave të rëndësishme me partnerët ndërkombëtarë.
Ajo vuri në dukje se Kosova nuk ka pasur asnjë vizitë të rëndësishme në Shtëpinë e Bardhë gjatë mandatit të kryeministrit Albin Kurti, për sa kohë që janë të rralla vizitat dhe shkëmbimet me institucione kyçe të SHBA-së, “duke minuar mundësinë për të koordinuar të ardhmen tonë euroatlantike.”
Në lidhje me procesin e integrimit të Kosovës në Bashkimin Europian, Deliu-Kodra është e shqetësuar për të ardhmen e këtij procesi.
Ajo thekson se në takimet e fundit me partnerët e BE-së, Kosova ka marrë “vërejtje të rënda se po humb mundësinë e saj për t’u integruar në Bashkimin Europian.”
Në lidhje me ambasadorin në Kroaci, Martin Berishaj, Deliu-Kodra tha se nuk ka ndodhur asnjëherë prej kur ajo është në politikë që një diplomat në një shtet kredibil ta vazhdoj mandatin e tij përkundër aferave të shumta korruptive.
“Dhe, nuk ka ndodhur as edhe një herë që një kryeministër, një qeveri e tërë t’i dal në mbrojtje një njeriu i cili i ka bërë vetëm dëm demokracisë”- tha ajo.
Deliu- Kodra tha se Partia Demokratike e Kosovës, ose kryeministri i ardhshëm, Bedri Hamza nuk do të lejojnë asnjëherë që në institucione të ketë persona që janë të përfshirë në afera të tilla korruptive dhe që kanë dëmtuar kredibilitetin e Kosovës.
Më 29.03.2024, ambasadori Martin Berishaj ka përfunduar intervistimin e tij në Prokurorinë Speciale pas disa orë qëndrim brenda. Berishaj po dyshohet për 3 vepra të ndryshme penale. Berishaj bëri jehonë në vitin 2022, kur u përfol në mediat sllovene nën dyshimin se ka transferuar rreth 600 mijë euro te një kompani private në Mal të Zi.
Kandidatët e PDK-së për deputetë. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Kurse për kontratën e konsulencës me Gani Jakupin, Deliu- Kodra tha se PDK-ja qysh në fillim të mandatit do t’i shfuqizoj të gjitha kontratat të cilat e kanë dëmtuar buxhetin e Kosovës.
Rrjeti Ballkanik për Gazetari Hulumtuese – BIRN Kosova përmes kërkesës për qasje në dokumente publike ka arritur të sigurojë kontratën e Gani Jakupit e cila është lidhur për periudhën qershor 2023 – qershor 2024.BIRN-it i është ofruar qasje në këtë kontratë pas betejës me Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës (MPJD), përmes Agjencisë për Informim dhe Privatësi që të ketë qasje në dokument.
Sipas dokumentit, çmimi i tërësishëm i kësaj kontrate është 90 mijë euro bruto dhe paguhet në 12 këste të barabarta nga 7 mijë e 500 euro.
Anëtarët opozitarë në Komisionin parlamentar hetimor për punësimet në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, më 15.11.2024, kanë dorëzuar në Prokurorinë Speciale të Republikës së Kosovës, dosjen e punës hetimore disamuajshe.
Edhe pse është themeluar qysh në mars të vitit 2024, Komisioni hetimor parlamentar lidhur me nivelin e menaxhimit të marrëdhënies së punës të anëtarëve të Shërbimit të Jashtëm dhe zyrtarëve të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës, nuk kishin arritur të gjejnë zgjidhje për mënyrën se si të vazhdojnë punën tutje.
Planet për Anamoravën
Granit Berisha, kandidat për deputet nga PDK-ja, vlerëson se Qeveria ka dështuar me investimet dhe projektet për Anamoravën.
Berisha, ka kritikuar qeverinë për dështimin në realizimin e projekteve të rëndësishme infrastrukturore në rajonin e Anamoravës, duke përmendur se shumë projekte janë nisur, por nuk janë përfunduar, dhe disa nuk janë nisur fare.
Ai ka theksuar se një nga projektet më të rëndësishme që ka mbetur pas është autostrada Gjilan-Dheu i Bardhë.
Ai ka shpjeguar se segmenti që lidh Lipjanin me Bresalcin e Gjilanit, i kontraktuar në vitin 2019, ende nuk ka përfunduar, përkundër premtimeve se do të përfundonte vitin e kaluar.
Kandidati e PDK-së Granit Berisha. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Njëra nga ato [projekte] është autostrada Gjilan-Dheu i Bardhë. Segmenti i kontraktuar ka qenë prej Lipjanit deri në fshatin Bresalc të Gjilanit, mirëpo punimet aty nuk janë as afër që të përfundohen përkundër faktit që është premtuar se ky projekt do të përfundojë gjatë vitit të kaluar”- tha Berisha.
Ai gjithashtu theksoi se qeveria ka vonuar dhe nuk ka përfunduar projekte të tjera, duke përmendur stadiumin e Gjilanit dhe shtratin e lumit në qytetin e Kamenicës.
“Ka edhe projekte që janë premtuar por që nuk janë përfunduar, e disa nuk janë nisur fare nga kjo qeveri. Një nga to është stadiumi i Gjilanit që ka qenë premtim si investim kapital por nuk ka ndodhur”- u shpreh ai.
Berisha theksoi gjithashtu se një prioritet i tyre do të jetë përfundimi i autostradës dhe ndërtimi i segmentit të dytë të saj, që lidh Bresalcin deri te Dheu i Bardhë.
Një tjetër projekt që Berisha vuri në dukje është ndërtimi i një parku të biznesit afër pikës kufitare te Dheu i Bardhë, për të “tërhequr investime dhe zhvilluar sektorin e prodhimit në këtë rajon”.
“Ndërtimi i një parku të biznesit afër pikës kufitare për shkak të korridorit të Dheut [të Bardhë] dhe lidhjes me Europën, unë mendoj që ka me qenë me shumë interes për kompanitë prodhuese që t’i ndërtojnë fabrikat atje dhe të bëjnë eksportimin e shumë mallrave që mund të prodhohen atje”- tha ai.
Në fund, Berisha theksoi se qeverisjet lokale të Kamenicës dhe të Gjilanit kanë pasur mbështetje më të madhe nga qeveria krahas komunave të tjera, por këto mundësi nuk janë kapitalizuar siç duhet.
“Mundësitë që i kanë pasur qeverisjet lokale të Kamenicës dhe të Gjilanit, dhe mbështetja që e kanë pasur nga Qeveria ka qenë më e lartë se në komunat e tjera, siç janë Lipjani ose Ferizaj, mirëpo nuk ka ndodhur një kapitalizim i investimeve infrastrukturore apo investimeve tjera kapitale”- përfundoi ai.
Përvoja e PDK-së në qeverisje
Partia Demokratike e Kosovës (PDK) ka qenë në qeverisje nga viti 2008 deri në vitin 2019, por jo çdo herë si forca kryesore udhëheqëse.
Nga viti 2008 deri në vitin 2014, PDK udhëhoqi Qeverinë me kryeministër Hashim Thaçin. Ky ishte mandati i parë dhe i dytë i saj.
Kurse nga viti 2014 deri në 2017, PDK ishte pjesë e koalicionit qeverisës me Lidhjen Demokratike të Kosovës (LDK). Atëkohë, Kryeministër ishte Isa Mustafa nga LDK, ndërsa PDK mbante postin e Kryeparlamentarit.
PDK ka qenë pjesë e Qeverisë edhe pas vitit 2017, por jo si forcë kryesore udhëheqëse. Pas vitit 2017 deri në 2019, PDK u rikthye si pjesë e koalicionit qeverisës. Këtë herë me Ramush Haradinajn nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) si Kryeministër. PDK mbante disa Ministri dhe poste të rëndësishme në këtë Qeveri.
Prej atëherë PDK-ja ka qenë vetëm në opozitë. Në Zgjedhjet e vitit 2021, prej të cilave fituese doli Lëvizja Vetëvendosje, PDK zuri vendin e dytë për nga numri i votave, më saktësisht me 16.9%.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si Kryetar i Kuvendit, Vjosa si Presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësia e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
Angazhimi i 10 emisarëve specialë për njohje, reforma rrënjësore në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe zbatimi i krejt obligimeve të Kosovës në procesin e dialogut me Serbinë në Bruksel, janë disa nga premtimet zgjedhore të Koalicionit AAK-Nisma, në aspektin e politikës së jashtme.
Haki Abazi, Fatmir Matoshi dhe Labinot Gjini, kandidatë për deputetë nga Koalicioni AAK, Nisma, Konservatorët, Forumin Intelektual E-30 dhe Lista Ideal, premtojnë që nëse do të vijnë në pushtet pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025, do ta reformojnë politikën e jashtme.
Për ta, politika e jashtme dhe diplomacia në katër vitet e fundit në krye me ministren e Jashtme, Donika Gërvalla- Schwarz, ka dështuar në çdo segment, duke nisur nga mungesa e njohjeve dhe e anëtarësimeve e deri te dobësimi i marrëdhënieve me aleatët e ngushtë.
Me kryefjalë anëtarësimin në NATO, këta tre kandidatë shpërfaqen edhe disa ide për zhvillimin e kësaj fushe.
Në “Debat Përnime”, më 27.01.2025, ndër të tjera, ata shprehen qëndrimin për dërgimin e draft-statutit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe në Gjykatën Kushtetuese. Krahas kësaj, treguan se në planin e tyre është edhe angazhimi 10 diplomatëve specialë për të fituar njohje të reja të shtetit. Njëherësh, këta tre kandidatë për deputetë shpalosën programin për reforma në Ministrinë e Punëve të Jashtme si dhe bënë të ditur kërkesën për 20 ulëse për mërgatën në Kuvendin e Kosovës.
10 emisarë specialë për politikën e jashtme
Koalicioni AAK-Nisma e cilëson anëtarësimin në Aleancën Veri- Atlantike si mision themelor edhe në aspektin e politikës së jashtme. Përveç saj, ky koalicion si hap kryesor e sheh edhe anëtarësimin në Bashkimin Europian.
Premtim tjetër i tyre është një reformë e thellë në Ministrinë e Jashtme duke përmbledhur brenda vetës katër shtylla kryesore: njohjet e reja, sigurinë e mbrojtjen, marrëdhëniet tregtare dhe zhvillimin ekonomik dhe diplomacinë kulturore.
Kandidati për deputet, Haki Abazi, shprehet i brengosur për gjendjen në të cilën gjendet Kosova në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ai pretendon që MPJD, për katër vite ka punuar me një urdhëresë administrative dhe nuk ka sjell asnjë një ligj të vetëm në Parlamentin e Kosovës.
Abazi, gjatë minutazhës së tij, shfrytëzoi kohën për të bërë fushatën kundër qeverisjes së Vetëvendosjes, pjesë e së cilës ishte për disa vjet edhe ai vet, qoftë në Qeveri, qoftë në Kuvend. Ndërsa në pjesën tjetër, ai tregoi edhe disa nga pikat kryesore që i ka përgatitur AAK-Nisma për të zhvilluar politikën e jashtme.
“Në muajin e parë është premtuar që do të sillet Ligji për shërbimin diplomatik, ku do të rregullohen të gjitha procedurat dhe funksionimi i Ministrisë së Punëve të Jashtme, përfshirë edhe fuzionimin e Ministrisë së Diasporës”- tha ai.
Kandidati për deputet, Haki Abazi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Abazi pretendon se vendimet që janë marr nën qeverisjen e ministres Donika Gërvalla- Schëarz për diplomatët janë bërë me çelës politik. Sipas tij, edhe ata diplomatë që kanë kaluar përmes Komisionit për Punë të Jashtme, të cilin vetë e ka udhëhequr për dy vite, kanë qenë njerëz politik.
“Kanë qenë njerëz politik duke i eliminuar të gjithë profesionistët dhe si rezultat asnjë njohje, asnjë progres në anëtarësim në mekanizma ndërkombëtarë, institucione ndërkombëtare siç është UNESCO, INTERPOL”- tha ai.
Abazi tha se si koalicion zotohen që asnjëherë gjatë mandatit, nëse e fitojnë, nuk do të ketë “hidhërime fëmijërore” ku njerëzit kryesorë që bartin përgjegjësi për ta dizajnuar politikën e jashtme dhe për ta implementuar atë, të mos jenë në “divergjencat që kemi parë në këtë katër vjeçar”.
Ai tha se kanë pasur raste të shkruara me dokumentacion në Komisionin e Punëve të Jashtme, që është i obliguar sipas ligjeve dhe Kushtetutës të bëjë intervistimin e kandidatëve të cilët nuk e kanë kaluar këtë procedurë, dhe sipas tij, është tejkaluar vendimi i Komisionit për shkak të lidhjeve politike.
“Unë po flasë për procedurën. Nëse nuk keni treguar lojalitet të plotë ndaj mekanizmave që kanë marrë vendim prej presidentes deri të kryeministri, ka qenë e pamundur që kandidati-kandidatja të vendoset në pozitën e ambasadorit”- tha ai.
Abazi tha se për Koalicionin AAK-Nisma, vlerësimi i përformancës është çështja kryesore, pasi që sipas tij, nuk është problemi tek ambasadorët, por tek mungesa e fokusit dhe prioriteteve të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe të mekanizmave tjerë që e kanë për detyrë të angazhohen.
“Është bërë diplomaci egocentrike e njerëzve pa analizë dhe pa fokus. Rjedhimisht askush në shërbimin e jashtëm nuk duhet të frikësohet prej diskriminimit …, por duhet të jenë të gatshëm që jo njëherë në vit ata të takohen sa për sy e faqe nëpër hotele të Prishtinës, po të jenë aktivisht në dizajnimin e politikave të jashtme dhe implementimin e tyre në vendet ku ata veprojnë”- tha ai.
Në planet e tyre, Abazi tha se kanë që të vendosen 10 emisarë specialë për njohje, për vendet e BE-së dhe në kontinetet që ka vende që ende nuk e kanë njohur Kosovën si shtet.
“Ne planifikojmë t’i kemi 10 emisarë specialë për njohje, një për vendet e BE-së dhe [të tjerët] në kontinentet [tjera], pasi kemi vende që ende nuk e kanë njohur [Kosovën], e që duhet të kemi një angazhim special”- thotë Abazi.
Plani i dytë, sipas tij, është që të krijohet Agjencioni për Zhvillim Ndërkombëtar ku mund të merren iniciativa me vendet që mund të mos e njohin e Kosovën, “por ne mund të ju ndihmojmë në aspekte të ndryshe ku Kosova i sheh si prioritet”.
Në lidhje me ambasadorin në Kroaci, Martin Berishaj, Haki Abazi tha se AAK-ja nuk e ndjek askënd politikisht për veprimet jolegale që ka bërë, por inkurajon prokurorin ta përfundoj këtë tregim “se çfarë ka ndodhur me atë transfer financiar, a ka qenë apo nuk ka qenë ky emër i përfshirë në tregti e energjisë me Serbinë.”
Abazi tha se në momentin kur e shohin që aty ka informacion, fakte edhe të dhëna të vërteta, Berishaj do të suspendohet menjëherë.
Ndërkaq, kandidati Fatmir Matoshi tha se Kosova në politikën e jashtme është në një situatë ku Presidentja e vendit Vjosa Osmani, nuk dëshiron ta takojë ambasadorin e akredituar gjatë vizitës në Kroaci.
“Partia në pushtet edhe presidentja e kanë ndërtuar vetë këtë lloj diplomacie dhe në mungesë të politikës së jashtme vendosin agjentë tregtarë të energjisë elektrike nëpër pozita të ambasadorëve”- tha Matoshi.
Drejt zgjedhjeve të reja vendi po shkon pa marrë ulëse në Këshillin e Europës – organizatë për të drejtat e njeriut kjo, që ishte ndër temat më të debatuara në rrafshin e anëtarësimeve, por që mbeti në një farë heshtje të pashpjegueshme. Përafërt, Kosova nuk arriti të sigurojë njohje të reja, as nga pesëshja e BE-së: Greqia, Rumania, Spanja, Sllovakia dhe Qipro. Katër të parat janë edhe anëtare të NATO-s.
Përmirësimi i marrëdhënieve me aleatët
Haki Abazi vlerëson se ka pasur një vakum të plotë në marrëdhëniet e Kosovës me SHBA-në.
“Para disa ditësh u ktheva nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Gjendja jonë atje është ne alarm për shkak të vakumit të plotë, keqpërdorimit të marrëdhënieve që kemi pasë e kemi me SHBA-në dhe mungesën e plotë të sinqeritetit me të cilën kryeministri e ka udhëhequr politikën e jashtme bashkë me zonjën Gërvalla”- tha ai.
Abazi pretendon se ministrja Gërvalla në momentin e tranzicionit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pra pas kalimit të pushtetit nga demokrati, Joe Biden, në duart e republikanit Donald Trump, gjatë ditës së inaugurimit më 20.01.2025, ka shpenzuar mijëra euro e nuk ka realizuar asnjë takim të vetëm. Sipas tij, Gërvalla është kthyer në Kosovë pa dhënë llogari se çfarë ka ndodhur në SHBA.
“Kemi huqje totale të katër viteve të bashkëpunimit me administratën Biden, që ka qenë administratë e Partisë Demokratike dhe mund ta merrni me mend se si mund të duket skenari nëse e udhëheq po kjo strukturë Kosovën, se çfarë do të jetë raporti me administratën Trump”- tha ai.
Kosova është duke negociuar me Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të blerë helikopterë ushtarakë.
Ndërsa, Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK) ka marrë dritën e gjelbër nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në blerjen e helikopterëve, radarëve dhe mbrojtjes ajrore – kishte deklaruar Ministria e Mbrojtjes me 15.01.2025.
Siç thekson Minstria, kjo është konfirmuar nga vizita zyrtare në SHBA e ministrit të Mbrojtjes, Ejup Maqedoncit.
“Mbështetja e SHBA-së përbën një shtyllë të rëndësishme për paqen, stabilitetin dhe zhvillimin e Kosovës, si një vend me vizion euroatlantik. Mirënjohje të thellë për aleatin tonë të përhershëm, SHBA-në, për ndihmën dhe besimin e vazhdueshëm.” – citohet ministri Maqedonci, në postimin e publikuar më 15.01.2025 nga Ministria e Mbrojtjes.
Në lidhje me këtë çështje, Abazi pretendon se kjo është një kërkesë e zotim i ministrit të Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, që është vendos në tavolinë në vizitën e fundit të tij, mirëpo “nuk ka asnjë hap konkret për këtë çështje”.
“Mirëkuptimi i SHBA-ve ekziston, por sanksionet janë të heshtura. Për një vit nuk kemi lëvizje sa i përket furnizimit që ato të jenë në Kosovë”- tha ai.
Njëjtë tha për sanksionet e Bashkimit Europian, që sipas tij, nuk ka asnjë ecje drejt heqjes së tyre.
Kandidati Labinot Gjini tha se qasja partiake ka ndikuar në të gjitha sferat e politikës së jashtme.
“Simbolika më fortë ishte kur zoti Kurti mori pjesë në tribunat e Partisë Demokrate të Bidenit. Kjo qasje është e tërësishme në çdo raport përtej Prishtinës, duke ia filluar me Tiranën siç e mbani në mend, kishte vajtur për të bërë fushatë edhe si kryeministër në Tiranë, edhe si kryeministër në Shkup”- tha ai.
Gjini pretendon se kryeministri Kurti para se të jetë kryeministri i një shteti, ai është vetëm një kryetar i një partie që pesë vjetët e fundit mendon që ta shtrijë Vetëvendosjen nëpër botë dhe ne mërgatë.
Dërgimi i draft-statutit të Asociacionit në Kushtetuese
Dialogu Kosovë- Serbi është një nga pikat më të nxehta të politikës në Kosovë.
Abazi tha se të gjitha obligimet që ka Kosova në këtë proces, do të jenë në agjendën e zbatimit, pa e prekur Kushtetutën e Kosovës dhe pa e prekur integritetin territorial.
“Krejt obligimet që Kosova i ka marrë duhet t’i zbatoj, sepse janë dakordime tripalëshe. Kur them tripalëshe është Kosova, Bashkimi Europian dhe SHBA-të. Këto janë zotime që Kurti i ka bërë në Bruksel dhe në Ohër para BE-së dhe SHBA-së”- tha ai.
Abazi tha se statuti i Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe duhet të dërgohet me shpejtësi në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtim, siç thotë ai “për të ja hequr lakun edhe kurthin Kosovës dhe për të ia hapur rrugët e negociatave me katër vendet e NATO-s që nuk e kanë njohur Kosovën”.
Se a e lejon AAK-ja që të diskutohet Trepça në tavolinë me Serbinë, Abazi tha jo.
“Dialogu ka prodhuar çfarë ka prodhuar- janë obligimet e Kosovës. Janë obligimet e Serbisë të mbikëqyrura nga BE dhe SHBA. Do insistojmë që dialogu të kthehet në mekanizëm bilateral ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”- tha ai.
Ndërkaq për Marrëveshjen që është nënshkruar nga ish-kryeministri Avdullah Hoti me Donald Trumpin gjatë mandatit të kaluar, Abazi tha se qëndrimi i tyre është që çdo gjë që ngritet nga administrata e Presidentit Trump të ulen me seriozitetin me të madh të mundshëm t’i japin fokusin e duhur.
Kandidati për deputet, Fatmir Matoshi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Kurse, Fatmir Matoshi konsideron që Qeveria në krye me Vetëvendosjen është tallur me Dialogun.
“Tallja me dialogun edhe përdorja e dialogut për poenë politik e popullizëm, normalisht që e ka sjellë Kosovën në këtë situatë”- tha ai.
Sipas tij, LVV-ja për këto katër vite dialogun e ka përdorur që të realizojë fotografi në tavolinat e Brukselit, ku nuk zgjaten duart mes kryeministrit Kurti dhe presidentit serb Aleksandër Vuçiq.
Në mars të vitit 2025, bëhen dy vite qëkur në Ohër të Maqedonisë së Veriut, kryeministri kosovar dhe presidenti serb, ranë në ujdi që të zbatojnë Aneksin e Marrëveshjes Bazike që ishte arritur në Bruksel, në ditët e fundit të shkurtit 2023.
Dy liderët u pajtuan që Kosova dhe Serbia të zhvillonin marrëdhënie normale të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën dhe ndër tjera t’i njihnin dokumentet relevante dhe simbolet kombëtare të njëra-tjetrës, përfshirë pasaportat, diplomat, targat e automjeteve dhe vulat doganore.
Marrëveshja me 11 nene, ndër tjera parasheh edhe një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, ndërsa kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut. Megjiithatë kjo marrëveshje ende ka mbetur e pazbatuar.
Kosova dhe Serbia janë në bisedime të ndërmjetësuara nga Bashkimi Europian për normalizimin e marrëdhënieve nga viti 2011.Ky proces fillimisht kishte nisur për çështje teknike, për të kaluar më pas në nivel politik. Edhe pse janë nënshkruar marrëveshje, shumica prej tyre nuk janë zbatuar, ndërsa dialogu vazhdon të shihet herë si i “vdekur” e herë në “komë”.
Sanksionet e BE-së
Kandidati për deputet, Fatmir Matoshi, ka komentuar masat që Bashkimi Europian ka vendosur ndaj Kosovës, duke thënë se ato janë të padrejta, por se arsyet që kanë çuar në to janë përgjegjësi e drejtpërdrejtë e Qeverisë.
Matoshi theksoi se “duhet kërkuar përgjegjësi te Qeveria e Kosovës, sepse Kosova asnjëherë më parë nuk ka pasur masa të tilla”.
Ai po ashtu theksoi se transformimi i FSK-së në Ushtri ishte një tjetër moment kur Kosova kishte mbështetje, veçanërisht nga SHBA, dhe se “Javelinat ishin pjesë e asaj marrëveshjeje, për të cilën është dakorduar që Ushtria e Kosovës të njihet nga ushtria më e madhe në botë, ajo e SHBA-së”
Në lidhje me këto masa, Matoshi tha se qytetarët e Kosovës po i vuajnë pasojat, ndërsa përgjegjësia për situatën aktuale, sipas tij, është ekskluzivisht e Qeverisë së Kosovës.
“Përgjegjësia për masat që kemi sot është ekskluzivisht e Qeverisë së Kosovës. Paramendojeni se çfarë mund të kishte ndodhur pas ngjarjeve të Banjskës dhe ne ende të përballemi me këto masa” – shtoi ai.
Kandidatët për deputetë nga AAK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Për të bindur BE-në për heqjen e masave, Matoshi ka propozuar disa hapa. Ai ka rekomanduar që Qeveria e Kosovës pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025, duhet të ndalojë takimet e padobishme për të bërë fotografi me delegacionet serbe dhe të ulet sinqerisht me partnerët ndërkombëtarë.
“Kosova duhet të ulët dhe të flasë sinqerisht me ata që ka pasur gjithmonë marrëdhënie të drejtpërdrejta dhe të besueshme”, tha Matoshi.
Ai ka theksuar gjithashtu se një vend që mbahet me Njësi Speciale nuk mund të quhet i sigurt.
“Sot, kushdo që thotë se ka siguri në veri të Kosovës, e ka gabim. Aty ka siguri vetëm për shkak të pranisë së Njësisë Speciale. Po të kishte siguri të vërtetë, Policia e rregullt do të patrullonte në atë territor, ashtu siç ndodh në pjesët e tjera të vendit,” përfundoi Matoshi.
Kurse, Haki Abazi ka theksuar se një prej gabimeve më të mëdha të kryeministrit Kurti ishte fakti që, sipas pretendimeve të tij, ai nuk iu ka përgjigjur thirrjes së ambasadorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, kur janë ndërmarrë veprimet në veri.
“Skandali- që u tha edhe në Uashington, është që kur janë bërë veprimet në veri, kryeministri nuk e ka kapur telefonin kur është thirrur prej ambasadorit të SHBA-së” – tha Abazi.
Ai ka theksuar se Qeveria Kurti ka krijuar një narrativë të rrejshme duke u përpjekur t’i manipulojë qytetarët.
“Llogaritni çka jemi t’u i ba popullit t’u e rrejt, ose që e ka rrejt për katër vite, se të gjithë qenkan gabim, por ne nuk qenkemi gabim. Të gjithë ata që na kanë njohur, të gjithë ata që na kanë çliruar, të gjithë ata që na kanë ndihmuar e na ndihmojnë me ndërtuar shtetin tonë qenkan gabim, dhe në formën e popullizimit më të ulët tentohet të helmohet qytetari dhe populli i Kosovës kundër partnerit strategjik” – theksoi ai.
Më tej, Abazi ka theksuar se situata është e lidhur me interesa më të mëdha që e tejkalojnë çështjen e Kosovës.
Ai theksoi se Serbia ka nënshkruar disa marrëveshje strategjike me fuqitë ndërkombëtare të cilat e bëjnë Serbinë më dominante në Ballkanin Perëndimor.
“Serbia ka nënshkruar marrëveshje strategjike me SHBA-në për energjinë, me Francën për kapacitete ushtarake dhe me Gjermaninë për litiumin. Këto marrëveshje, të cilat janë bërë me partnerët tanë që na kanë ndihmuar dhe vazhdojnë të na ndihmojnë, po e bëjnë Serbinë më të fuqishme në rajon”- theksoi ai.
Sipas Abazit, masat që po vendosen ndaj Kosovës janë pasojë e veprimeve joserioze dhe populliste të Qeverisë Kurti, që po tenton të manipulojë me sentimentin publik për të arritur te votat.
Abazi ka folur edhe për nevojën e kthimit të demokracisë në komunat e Kosovës, veçanërisht në veri.
“Çfarë do të bëj Aleanca është që të kthehet te demokracia. Secila komunë e Kosovës meriton të ketë përfaqësuesin e vetë që zgjidhet në bazë të ligjit zgjedhor dhe numrit të votave që përfaqëson. Edhe komunat e veriut duhet të kthehen te demokracia,” ka thënë ai.
Abazi ka theksuar se periudha e pasigurisë dhe krizës që po kalon Kosova ka pasur pasoja negative, duke përfshirë rënien e turizmit.
“Për shkak të krizës, 25 përqind më pak turistë kemi në vitin 2024 sesa në vitin 2023. Kjo është humbje për hotelet, për prodhuesit bujqësorë, për produktet tona dhe për të ardhurat nga turizmi”- pretendoi ai.
Ai gjithashtu ka theksuar se kjo situatë ka shkaktuar një domino-efekt negativ për projektet e turizmit, duke përmendur si shembull zhvillimin e Brezovicës.
Sipas Abazit, Qeveria Kurti, duke u përpjekur të krijojë një marrëdhënie me Serbinë, ka bërë që serbët në veri të jenë më të rëndësishëm se shumica e shqiptarëve në jug.
Masat ndaj Kosovës ishin vendosur si përgjigje ndaj përshkallëzimit të situatës së sigurisë në veri të Kosovës, kur kryetarët e rinj nisën punën e tyre në komunat në veri, pas zgjedhjeve që u bojkotuan nga serbët lokalë. Ndër masat e BE-së është edhe suspendimi i përkohshëm i punës së trupave të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.
Kosova, po ashtu, nuk ftohet në ngjarjet e nivelit të lartë dhe vizitat bilaterale janë suspenduar, përveç atyre që fokusohen në adresimin e krizës në veri të Kosovë në kuadër të dialogut të lehtësuar nga BE-ja. Masat tjera janë suspendimi i programimit të fondeve për Kosovën në kuadër të IPA 2024 (Fondet e Para-Anëtarësimit).
Koncepti i 20 ulëseve të diasporës
Kandidati për deputet, Labinot Gjini, i cili ka jetuar 37 vite në Francë e është kthyer të jetojë në Kosovë që tri vite, ka theksuar rëndësinë e përfaqësimit të diasporës në Kuvendin e Kosovës, duke propozuar 20 ulëse në Kuvendin e Kosovës.
Ideja që ai shtroi është që të zëvendësohen me ato të komuniteteve joshumicë. Ai këtë ide fillimisht e ka paraqitur si koncept të tij, e jo pjesë të programit të AAK-së, por pa përjashtuar mundësinë që mund të bëhet pjesë e programit.
Ai sugjeroi që diaspora të ketë përfaqësues të vetë dhe mundësinë e një vote të dyfishtë.
Gjini gjithashtu u shpreh se 20 ulëset për minoritetet nuk kanë më kuptim, pasi ato ishin krijuar pas luftës dhe për integrimin e grupeve të caktuara.
Nga numri prej 20 ulëseve në Kuvendin e Kosovës, dhjetë janë të garantuara për përfaqësuesit e komunitetit serb në Kosovë. Ndërkaq, dhjetë ulëse të tjera janë të garantuara për pakicat joserbe. Prej tyre tri ulëse i takojnë komunitetin boshnjak, dy ulëse për komunitetin turk, për përfaqësuesit e komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptian nga një ulëse, si dhe një ulëse shtesë për njërën nga këto bashkësi, e cila fiton më së shumti vota. Një ulëse i takon komunitetit goran.
“Duhet të kthehet Ministria e Diasporës, por unë do kisha thënë diçka edhe më ndryshe. Diasporës duhet t’i ndahen njëzet ulëse në Kuvend, dhe ata të kenë udhëheqësit e vetë, një votë të veçantë, mund ta bëjmë me votë të dyfishtë, por të paktën të kenë përfaqësuesit e vetë nga mërgata. Ato ulëse ose mund të merren – gjë që sot nuk ka sens që të kemi 20 ulëse për minoritetet”- tha Gjini.
Kandidati për deputet, Labinot Gjini. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Gjini tha se një gjë e tillë mund të ndërrohet në bashkëpunim me minoritetet. Ulëset për komunitetet joshumicë në Kosovë janë ta garantuar me Kushtetutën e Kosovës. Andaj, një ndryshim i tillë nënkupton edhe ndryshim të Kushtetutës.
Kur nga ekipi i “Debat Përnime” Gjini u pyet disa herë se si do ta bëjnë një gjë të tillë përderisa kërkohet ndryshimi i Kushtetutës, ai tha se mund ta ndryshojnë sistemin.
“Në atë moment që do të kemi siguri dhe je i anëtarësuar në mekanizma ndërkombëtarë, nuk është e pamundur të ndërrohet sistemi, se nuk ka sens më që t’i kemi 20 ulëse të minoriteteve”- tha ai.
Kurse, kur u pyet përsëri se a është kjo një ide e tij apo është pjesë e programit të AAK-së, Gjini u shpreh se në AAK e kanë lirinë që të shtojnë anekse në programin zgjedhor.
“Në Aleancë ne nuk e kemi një shef qysh është Dejona Mihali e cila na dikton programe, ide e koncepte. Zoti Haradinaj ka bërë me bashkëpunëtorët e tjerë në koalicion ku thotë se ky plan-program është bazë. Do të thotë ju mund të shtoni anekse sa të doni. Në qoftë se e them unë, o do të bëhet program, ose është në program”- u shpreh ai.
Në lidhje me këtë ide të bashkëpartiakut të tij, Haki Abazi e qartësoi duke sqaruar se anëtarësimi i Kosovës në NATO përmes planit të aksionit nuk ka lidhje me heqjen e ulëseve për minoritetet në Kuvend.
“Anëtarësimi në NATO është një proces që ka planin e aksionit të tij, por nuk ka asnjë lidhje me përfaqësimin e komuniteteve në Kosovë,” ka thënë Abazi.
Duke u munduar ta “përmirësojë” Gjinin, ai mohoi pohimet për mundësinë e heqjes së ulëseve për minoritetet, duke theksuar se “jo, absolutisht nuk do të hiqen (ulëset e komuniteteve). Nuk e tha një gjë të tillë.”
Kurse Gjini, e arsyetoi deklaratën e tij duke thënë se Kosova duhet ta përmirësojë vazhdimisht infrastrukturën e saj.
“Nuk thashë se duhet t’i përjashtojmë, por në bashkëpunim me ta të gjejmë forma të reja, për shkak se i kemi tejkaluar format e vjetra”- tha ai.
Mërgata e Kosovës shpesh bën një votë kryesisht emocionale, e cila nuk është e territorializuar, çka do të thotë se individët që jetojnë jashtë vendit nuk janë të lidhur realisht me interesat dhe problemet që ka vendi, beson Gjini.
Sipas tij, ky absolutizëm që ushtrohet mbi mërgatën shqiptare përmes popullizmit dhe kërkesës për një votë emocionale është një fenomen që duhet ndaluar.
Ai shton se Albin Kurti, bashkë me “emisarët e tij”, po tentojnë të ndajnë thellësisht shqiptarët e Kosovës nga ata të Shqipërisë, duke e filluar këtë ndarje që nga ambasadat.
“Zotëri Kurti bashkë me emisarët e tij në mërgatë janë duke e ndarë shqiptarinë, thellësisht mërgatën e Kosovës me atë të Shqipërisë”- tha ai.
Gjini gjithashtu ka theksuar se Kosova është e izoluar në politikën e jashtme sepse i ka izoluar ambasadat e veta.
Përvoja e Aleancës në pushtet
Në Zgjedhjet e fundit të vitit 2021, AAK fitoi 7.07% të votave. Me këtë zuri 8 ulëse në Kuvendin e Kosovës.
Ramush Haradinaj në vitin 2005 ishte për tre muaj Kryeministër i Kosovës. Në atë kohë, ai dha dorëheqje pas 100 ditësh qeverisjeje, pasi u akuzua nga Tribunali i Hagës për “krime lufte”.
Kjo parti e mori pushtetin edhe njëherë në vitin 2017, por kësaj radhe në koalicion me Partinë Demokratike të Kosovës dhe NISMA-n, i njohur si PAN. Qeveria Haradinaj e filloi mandatin më 09.19.2017, pas humbjes së Isa Mustafës dhe zgjati deri më 3 shkurt 2020 pas humbjes në Zgjedhjet parlamentare të vitit 2019.
Qeveria Haradinaj ishte formuar gjatë një seance maratonike në Kuvendin e Kosovës, me 61 vota – minimumi që i duhet një Qeverie për ta marrë besimin e deputetëve.
Votimi i Ekzekutivit kosovar ishte mundësuar falë votave të deputetëve të subjektit politik nga radhët e komunitetit serb, Listës Serbe, e cila u largua më vonë nga Qeveria. Rrjedhimisht, kjo bëri që koalicioni qeverisës që përbëhej nga PDK-AAK-NISMA të mos i ketë votat e duhura për vendimmarrje në Kuvendin e Kosovës.
AAK në Zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 garon në koalicion me Nismën, Konservatorët, Forumin Intelektual E30 dhe me Listën Idealin.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si Kryetar i Kuvendit, Vjosa si Presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësia e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
