Ballina

Etiketë: pasojat

  • BBC: Armëpushimi mund t’i ndalë vrasjet, por nuk i jep fund konfliktit

    Një zyrtar palestinez i ka thënë BBC-së se “Hamasi” do t’i lirojë tri ushtare në ditën e parë të armëpushimit. Ndërmjetësit në Doha po mundohen që sa më parë të nisë zbatimi i armëpushimit. Madje qysh të enjten mbrëma, e jo të dielën – shkruan Jeremy Bowen, në një analizë në BBC.

    Derisa armëpushimi nuk do të hyjë në zbatim, lufta që nisi kur “Hamasi” sulmoi Izraelin më 7 tetor 2023, ende po vazhdon. Së paku, 12 palestinezë janë vrarë prej sulmeve izraelite në Gazë veriore në kohën kur po bëhej i njohur lajmi për armëpushimin.

    Në atë që ka qenë pothuajse ritual për pesëmbëdhjetë muaj me radhë, pamjet nga Gaza veriore kanë treguar trupat e viktimave që po barteshin me ambulanca dhe të shtrirë në rresht para një Spitali.

    Armëpushimi është një arritje e konsiderueshme diplomatike – vlerëson BBC në analizën pas lajmit për arritjen e ujdisë për armëpushimin. Versione të Marrëveshjes janë vendosur në tavolinë, prej njoftimit të presidentit Joe Biden në maj vjet. “Hamasi” dhe Izraeli fajësonin njëri-tjetrin për vonimin e arritjes së Marrëveshjes.

    Në Khan Younis në Gazë, gazetarët që po punonin për BBC-në kanë filmuar palestinezët duke vallëzuar e brohoritur, derisa po bëhej e qartë se ishte arritur Marrëveshja për armëpushimin.

    Izraeli nuk i lejon gazetarët e huaj të hyjnë në Gazë për të rpaortuar lirisht, kështu që BBC-ja dhe organizatat e tjera informative mbështeten te gazetarët e besueshëm palestinezë, për të mbledhur informacione për BBC-në. Raportimi prej 15 muajsh nga lufta do të ishte i pamundshëm pa ta. Izraeli ka vrarë më shumë se 200 gazetarë palestinezë në Gazë.

    “Njerëzit janë lodhur me shpirt”

    Umm Muhammed, një grua e moshuar palestineze, i ka thënë njërit prej gazetarëve që punojnë për BBC-në se po ndihej e lumtur dhe e lehtësuar.

    “Dhimbja është davaritur pak, megjithëse ende dhemb. Shpresojmë se do t’ia marrë anën gëzimi. Le të lirohen të burgosurit dhe të trajtohen të plagosurit. Njerëzit janë lodhur me shpirt.” – ka thënë ajo.

    Pos mbijetesës nuk është se kanë për çfarë tjetër të festojnë palestinezët në Gazë. Izraeli ka vrarë pothuajse 50 mijë palestinezë. Më shumë se dy milionë persona janë detyruar të zhvendosen prej shtëpive të tyre, prej aksioneve të ushtrisë izraelite.

    Kundërpërgjigjja e Izraelit ndaj sulmeve të “Hamasit” më 7 tetor 2023, ku u vranë pothuajse 1.200 persona, shumica izraelitë, e ka kthyer Gazën në gërmadhë. Sipas Ministrisë së Shëndetësisë, të udhëhequr nga “Hamasi”, sulmet izraelite kanë vrarë pothuajse pesëdhjetë mijë persona – luftëtarë dhe civilë. Një studim i kryer së fundmi nga revista shkencore për mjekësi, “Lancet” ka treguar se kjo shifër mund të jetë edhe më e madhe.

    Shpresë edhe në Tel-Aviv

    Në Tel-Aviv kishte gjithashtu momente lehtësimi dhe frymëmarrjeje për familjet dhe përkrahësit e pengjeve izraelite, të gjallë apo të vdekur. Në fazën fillestare 33 gra, pleq dhe të sëmurë e të plagosur pritet të lirohen në gjashtë javët e ardhshme në këmbim të qindra të arrestuarve dhe të burgosurve palestinezë, por e ardhmja e pengjeve të tjera varet prej negociatave të ardhshme.

    Negociatat në gazën e dytë të Marrëveshjes për Lirimin e pengjeve të mbetura izraelite në këmbim të palestinezëve të burgosur dhe tërheqja izraelite nga Gaza pritet të nisë 16 ditë pas fuqizimit të Marrëveshjes.

    Sfida e parë e madhe është që të sigurohet se Marrëveshja po zbatohet. Diplomatë të lartë perëndimorë druajnë se pas fazës së parë 42-ditëshe do të ketë rishpërthim të luftës.

    Dhe, lufta në Gazë ka pasoja të menjëhershme në mbarë Lindjen e Mesme. Nuk shpiu drejt asaj, që shumëkush i druante, një lufte të përgjithshme në rajon. Administrata e Bidenit ka marrë lavdatën për këtë, por shkaktoi kokëçarje të mëdha gjeostrategjike.

    Dobësimi i Boshtit të Rezistencës

    “Hamasi” është ende në gjendje të luftojë, por është hije e asaj çfarë ishte. Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu dhe ish-ministri i tij i Mbrojtjes janë akuzuar për “krime lufte” prej Gjykatës Ndërkombëtare Penale. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë është duke hetuar një rast të ngritur nga Afrika Jugore, që e akuzon Izraelin për gjenocid.

    Pasi “Hezbollahu” në Liban ndërhyri në luftë, u shtyp pothuajse barabar prej ofensivës izraelite. Ky ishte një faktor që çoi drejt kolapsit të regjimit të Assadit në Siri. Irani dhe Izraeli shkëmbyen sulme të drejtpërdrejta – duke e dobësuar Iranin. Është shpartalluar rrjeti iranian i aleatëve dhe grupeve besnike, të njohura si Boshti i Rezistencës.

    Huthët në Jemen kishin ndërprerë shumicën e qarkullimit me anije ndërmjet Europës dhe Azisë përgjatë Detit të Kuq. Tani raportohet se ata kanë bërë të ditur armëpushimin e vetëshpallur. Prejse ata nisën të sulmonin anijet në fillim të luftës, kanë thënë se vetëm një ujdi armëpushimi në Gazë do t’i frenonte ata.

    Me fat, vullnet politik dhe përpjekje të madhe diplomatike mund të mbahet në fuqi edhe armëpushimi, pavarësisht shkeljeve të pashmangshme – raporton BBC.

    Por pas 15 muajsh të luftës në Gazë, konflikti, më shumë se njëshekullor, është po aq i hidhur dhe i vështirë për t’iu prerë udhë se kurrë më parë.

    Armëpushimi nuk i jep fund konfliktit. Pasojat e shkatërrimit dhe numrit kaq të madh të vdekjeve do t’i ndjejë së paku edhe një brez.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Obezitetit i duhet një përkufizim i ri – thotë Raporti botëror

    Ekziston rreziku që shumë njerëz të diagnostifikohen si obezë kur nevojitet një përkufizim “më i saktë” dhe “i nuancuar” – thotë një Raport nga ekspertët globalë – shkruan BBC.

    Mjekët duhet të marrin në konsideratë shëndetin e përgjithshëm të pacientëve me yndyrë të tepërt, në vend që të matin vetëm Indeksin e Masës Trupore të tyre (BMI) – thotë Raporti.

    Ata me sëmundje kronike të shkaktuara nga pesha e tyre duhet të diagnostifikohen me “obezitet klinik”, por ata që nuk kanë probleme shëndetësore duhet të diagnostifikohen me “obezitet paraklinik”.

    Më shumë se një miliard njerëz vlerësohet se jetojnë me obezitet në mbarë botën dhe ilaçet për humbje peshe me recetë janë shumë të kërkuara.

    Raporti, i publikuar në revistën “The Lancet Diabetes & Endocrinology”, mbështetet nga më shumë se 50 ekspertë mjekësorë në mbarë botën.

    Ripërkufizimi

    “Obeziteti është një spektër.” – ka theksuar profesori Francesco Rubino, nga “King’s College” në Londër, i cili kryesoi grupin.

    “Disa e kanë dhe arrijnë të bëjnë një jetë normale, të funksionojnë normalisht. Të tjerët nuk mund të ecin mirë ose të marrin frymë mirë, ose janë të lidhur me karrige me rrota me probleme të rëndësishme shëndetësore.” – ka theksuar ai.

    Raporti bën thirrje për një “riformulim” të obezitetit që të bëhet dallimi midis pacientëve me një sëmundje dhe atyre që mbeten të shëndetshëm, por në rrezik të sëmundjes në të ardhmen.

    Aktualisht, në shumë vende, obeziteti përkufizohet si të kesh një BMI mbi 30 – një matje që vlerëson yndyrën e trupit bazuar në gjatësinë dhe peshën.

    Qasja në barna për humbje peshe si “Wegovy” dhe “Mounjaro” është shpesh e kufizuar për pacientët e kësaj kategorie.

    Në shumë pjesë të Mbretërisë së Bashkuar, Shërbimi Kombëtar i Shëndetësisë (NHS) kërkon gjithashtu që njerëzit të kenë një gjendje shëndetësore të lidhur me peshën.

    Por BMI-ja nuk zbulon asgjë në lidhje me shëndetin e përgjithshëm të pacientit, thuhet në Raport dhe nuk arrin të bëjë dallimin midis muskujve dhe yndyrës së trupit ose të llogarisë yndyrën më të rrezikshme rreth belit dhe organeve.

    Ekspertët argumentojnë për një model të ri që shikon shenjat e obezitetit që prekin organet në trup, të tilla si: sëmundjet e zemrës, gulçimi, diabeti i tipit 2 ose dhimbjet e kyçeve dhe ndikimin e tyre të dëmshëm në jetën e përditshme.

    Kjo tregon se obeziteti është bërë një sëmundje klinike dhe ka nevojë për trajtim medikamentoz.

    Megjithatë, njerëzve me “obezitet paraklinik”, në vend të ilaçeve dhe kirurgjisë, duhet t’u ofrohen këshilla për humbje peshe, këshillim dhe monitorim për të zvogëluar shanset e zhvillimit të problemeve shëndetësore. Edhe trajtimi mund të jetë i nevojshëm.

    “Trajtimi i panevojshëm”

    “Obeziteti është një rrezik për shëndetin, ndryshimi është se është gjithashtu sëmundje për disa njerëz.” – ka theksuar profesori Rubino.

    Ripërcaktimi i tij është i arsyeshëm, shtoi ai, që të kuptohet niveli i rrezikut në një popullsi të madhe, në vend të “pasqyrës së paqartë të obezitetit”.

    Raporti thotë se gjatësia e belit ose matja e drejtpërdrejtë e yndyrës, së bashku me një histori të detajuar mjekësore, mund të krijojnë pasqyrë shumë më të qartë se BMI-ja.

    Ekspertja e obezitetit të fëmijëve, profesoresha Louise Baur, nga Universiteti i Sidneit, e cila kontribuoi në Raport, ka theksuar se qasja e re do t’i lejojë të rriturit dhe fëmijët me obezitet “të kenë kujdesin më të duhur” – duke reduktuar numrin e mbidiagnostifikuar dhe trajtimin e panevojshëm.

    Në një kohë kur medikamentet që ulin peshën trupore deri në 20% po përshkruhen në shkallë të gjerë, Raporti shkruan se ky “riformulim” i obezitetit “është edhe më i rëndësishëm”, sepse “përmirëson saktësinë e diagnozës”.

    “Financim i kufizuar” 

    Kolegji Mbretëror i Mjekëve ka vlerësuar se Raporti ka vendosur një bazë të fortë “për trajtimin e obezitetit me të njëjtën ashpërsi mjekësore dhe dhembshuri si sëmundjet e tjera kronike”.

    Dallimi midis obezitetit paraklinik dhe atij klinik do të ishte “një hap jetik përpara” dhe “theksoi nevojën për të identifikuar dhe ndërhyrë herët” – duke ofruar kujdesin e duhur për pacientët, shëndeti i të cilëve tashmë është prekur rëndë, vlerëson Kolegji.

    Por, ka shqetësime se presioni mbi buxhetet e Shëndetësisë mund të nënkuptojë më pak para për ata në kategorinë “para-obezë”.

    Profesori Jim Mann, bashkëdrejtor i Qendrës Kërkimore të Diabetit dhe Obezitetit Edgar, në Otago, në Zelandën e Re, ka theksuar se theksi ka të ngjarë të jetë “në nevojat e atyre që përcaktohen si klinikisht të trashë” dhe financimi i kufizuar “ka shumë gjasa” që të përqendrohet për ta.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com