Ballina

Etiketë: maqedonia e veriut

  • Ministria në Maqedoninë e Veriut, që iu referua Kosovës si “Kosovë e Metohi”, largon njoftimin

    Zëvendëskryeministri me prejardhje serbe, njëherazi edhe ministër për Marrëdhënie Ndërmjet Bashkësive në Maqedoninë e Veriut, Ivan Stoilkoviq e ka tërhequr kumtesën ku Republikës së Kosovës i drejtohej me qasjen serbe, si “Kosova dhe Metohija”, e cila është në kundërshtim me Shkupin zyrtar, që e njeh pavarësinë e Kosovës që nga viti 2008 – shkruan media në Maqedoninë e Veriut, Portalb.mk.

    Zëvendëskryeministri Stoilkoviq ishte zotuar fillimisht se do të përmirësojë komunikimin zyrtar në raport me Kosovën, edhe pse personalisht për të mbetet termi “Kosova dhe Metohija”.

    Megjithatë, siç vërehet nga dita e mërkurë, më 29.01.2025, nga gjurmët në uebfaqen zyrtare të Ministrisë për Marrëdhënie Ndërmjet Bashkësive shihet se kumtesa nuk është edituar, por është larguar e tëra, konkretisht nuk ka qasje në linkun ku figuronte ky njoftim.

    Nga Zyra e Zëvendëskryeministrit për Redaksinë e Portalb.mk nuk kanë sqaruar asgjë për këtë veprim, pavarësisht se janë kontaktuar disa herë.

    Kujtojmë se në një komunikatë lidhur me ngjarjen e kampit sportiv “Serbia po ju thërret” në Beograd ku morën pjesë rreth 50 fëmijë nga RMV-ja, të publikuar në faqen zyrtare të Ministrisë për Marrëdhënie Ndërmjet Bashkësive në Maqedoninë e Veriut, Republika e Kosovës prezantohej me emrin me të cilin i qaset shteti i Serbisë: “Kosova dhe Metohija”.

    Ky veprim i Stoilkoviqit hapi debat dhe pati reagime të shumta në opinion, nga analistët, partitë politike shqiptare në RMV. Nga Republika e Kosovës reagoi vetëm Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës. Kurse, nga Ministria e Punëve të Jashtme të Kosovës e përcollën vetëm verbalisht indinjatën përmes Ambasadës në Shkup dhe duke u dërguar Notë autoriteteve në Maqedoninë e Veriut. Ambasada e Kosovës në Shkup dhe Qeveria e Kosovës nuk reaguan për këtë veprim, pavarësisht se Portalb.mk tentoi të marrë qëndrimin e tyre.

    Për këtë rast ka raportuar edhe KALLXO.com.

    Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës (MPJD), për KALLXO.com, pati thënë se sa i përket këtij rasti kanë dërguar Notë te Ministria e Punëve të Jashtme të Maqedonisë së Veriut, përmes Ambasadës së Kosovës në Shkup.

    “MPJD, përmes Ambasadës së Republikës së Kosovës në Shkup, në lidhje me këtë rast ka komunikuar me Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe të Tregtisë së Jashtme të Maqedonisë së Veriut, ku është përcjellë verbalisht indinjata jonë, lidhur me një referencë të papranueshme për Republikën e Kosovës në një faqe zyrtare të Qeverisë së Maqedonisë së Veriut. Po ashtu, Ambasada ka dorëzuar Notë, në të cilën përcillet qëndrimi i shtetit të Kosovës lidhur me këtë çështje.” – thuhet në përgjigjen e MPJD-së.

    https://kallxo.com/lajm/fact-check-lajm/ministria-ne-maqedonine-e-veriut-i-referohet-kosoves-si-kosove-e-metohi-mpjd-shpreh-indinjate/

  • “Kënaqu e krenohu”: Muzika rome e Ballkanit shquhet për lojën e saj gazmore

    Muzikantët romë në Ballkan janë të njohur për interpretimin e melodive të gjalla prej bendeve me instrumente frymore në dasma. Tani tingujt e thekshëm e elektrikë të sintit që njihen si “tallava”, po ndikojnë edhe jashtë rajonit.

    Ideja e “muzikës rome prej Ballkani” pa përjashtim përfton në mendje klishe të caktuara mbi këngëtarët romë. Ata zakonisht dalin me bende tunxhi me 15 vetë, gati si të dehur, duke marrë nëpër ndeja dasmash bakshishe të majme.

    Realiteti i muzikës së dasmës rome në Ballkan mbase është më pak i larmishëm, por njerëzit nuk janë aspak më pak qejfli. Dallimi është se ansamblet me instrumente frymore shpesh po zëvendësohen prej bendeve: një klarinetist, një këngëtar dhe afërmendsh një ose dy sinta, duke luajtur një stil të gjatë, me ndryshime hidh e prit, pa fillim e pa fund – tallava, me një fjalë; tingulli i vërtetë i Ballkanit.

    Me fillimin e luftës së viteve 1998-99 në Kosovë, shumë romë – të cilët, prej shqiptarëve shpesh shiheshin si kolaboracionistë me serbët – u zhvendosën në Maqedoninë Veriore. Shumë prej tyre u vendosën në një komunë të njohur zyrtarisht si Shuto Orizari, por prej vendasve më fort e njohur si Shutka, që nganjëherë quhet “qyteza më e madhe rome në botë”.

    Shutka, një periferi e madhe rome nja 45 minuta me autobus në jug-perëndim të Shkupit, është një mëhallë e veçantë etnikisht, e ndërtuar në vitin 1963 pas tërmetit shkatërrues të vendit. Ajo bëri emër në filmin e Emir Kusturicës “Koha e romëve”, si një lagje e varfër rome.

    Banorët e saj i nxjerrin mesatarisht nga 300 euro në muaj, që sipas standardeve perëndimore është një shumë e vogël, por për vendasit shumë e arsyeshme. Gjashtëdhjetë për qind e tyre janë myslimanë, pjesa tjetër të krishterë ortodoksë.

    Në të kaluarën muzika e Shutkës bazohej kryekëput në instrumente frymore. Do të kthehej në model në vitet 1990 para se të zëvendësohej, thotë DJ dhe promotori slloven i muzikës Petar Barbariq, nga “muzika elektrike e dasmës”, që përmban saksofon, klarinetë, fizarmonikë ose tastierë (sint), kitarë elektrike, bas-kitarë, bateri, dhe një këngëtare. Më vonë, me fluksin e refugjatëve nga Kosova, tallavaja ia mori anën.

    Sot, një nga yjet më të mëdhenj në skenën e tallavasë është njëri nga shutkasit me emrin Klinton (kini parasysh ish-presidentin amerikan, Bill Clinton, shpëtimtar i Kosovës). Klinton Demirovski luan në tastierë në disa grupe – Gazoza dhe Mladi Kristali Orkestra, nëse përmendmi vetëm disa syresh – që përfshijnë gjithashtu klarinetë, darabuk dhe saksofon. Kohët e fundit, ai ka bërë video në YouTube, sponsorizuar nga Korg dhe marka të tjera të sintave.

    Kur ishte tetë vjeç, Klintoni u mësua  vetë të luante në sint (tastierë). Që ivogël, zhvilloi dashurinë për muzikën e filmave të Hollivudit, një element kiçi që Klinton e ngërthen në lojën e tij, shoqëruar me një ndikim të dukshëm të popit turk, arab dhe indian.

    “Tallavaja është për ne ajo që është reggaeton për Gjermaninë, ose muzika hip-hop, ose muzika e kërcimit”, thotë Klinton.

    Ripërpunimi dhe përmirësimi

    Muzika moderne rome e dasmave e bazuar në sint shpesh konsiderohet si fatkeqësia e muzikës ballkanike nga etnomuzikologët dhe puristët e ndryshëm. Megjithatë, për të tjerët, mund të jetë mrekullisht krijuese dhe të ndërthuret me virtuozitet të madh dhe improvizim të vrullshëm.

    “Më pëlqen mënyra se si ata përdorin sintin në Ballkan”, thekson Gergely Barcza, nga Besh o Drom i Budapestit. “Çdo vend në Ballkan dhe në Lindjen e Mesme ka një muzikë të tillë popullore. Në Rumani quhet manele. Në Bullgari quhet chalga. Në Izrael, mizrahi. Unë luaj në grupin e këngëtarit më të famshëm të mizrachit në Izrael dhe më pëlqen shumë”, deklaron Barcza.

    “Më pëlqen ky lloj riciklimi tradicional, kur bëjnë muzikë popullore nga elementë tradicionalë”, ka shtuar ai. “Askush nuk thotë se tallavaja është muzikë tradicionale shqiptare. Ne e dimë se çfarë është muzika tradicionale shqiptare. Por nëse duam të kërcejmë, nëse duam të ndihemi mirë, ndoshta do të lëshonim tallava në vend të muzikës tradicionale”.

    Barbariq pajtohet me të: “Tallavaja është hit në çdo komunitet rom në Ballkan”. thotë ai. “Përbëhet nga kompozime të improvizuara, 30-40-minutëshe, ku këngëtari ngreh dolli për lumturinë e të porsamartuarve. Dhe pastaj ndoshta solisti, klarineta ose saksofoni ia thotë këngës prej një motivi”

    Atë e entuziazmon improvizimi lirik: “Këngëtari i këndon gjatë gjithë kohës familjes, të ftuarve, dhuratave. Një ‘këngë’ mund të zgjasë për një orë ose më shumë”.

    E popullarizuar në mesin e romëve nga Kosova dhe Maqedonia, tallavaja është marrë e inkorporuar në këngë nga dyshja ballkanike e Beogradit DJ ShazaLaKazoo dhe disa grupe të tjera progresive ballkanike. Por në pjesën më të madhe ajo nuk ka dalë shumë prej shtratit të subkulturës së muzikës rome.

    Etnomuzikologu slloven dhe eksperti i muzikës ballkanike, Svanibor Petan, thotë se fjala “tallava” buron nga fraza rome, “tel o vas”, që do të thotë “përdredhim nën krah”, që do të thotë lloji i mënyrës orientale belly dancing “çiftetelli” me lëvizje duarsh gjatë solokërcimit.

    Para se të ripërpunohej e përmirësohej, ishte një stil akustik i të kënduarit kryesisht të improvizuar në dasma të ndara rome, ku gratë kishin muzikantët e tyre dhe burrat të tyret. Zakonisht, muzikantët që performonin për gratë ishin burra homoseksualë që luanin me dajre.

    Këngëtarët u këndonin dasmorëve vargje improvizuese që kishin pak informacione për nusen dhe dhëndrin, apo dhuratat e bollshme që u jepeshin. Ata lavdëronin nusen dhe bukurinë e saj, duke improvizuar melodinë dhe kënduar tekste jashtë kornizave konvencionale, si ato dollitë xhamajkane reggae.

    “Tallavaja zakonisht i këndohej një qejflie”, ka spikatur profesoresha dhe antropologia kulturore e Universitetit të Oregonit, Carol Silverman. “Qejfliu mund të jetë një person që këndon. Më vonë, kur u fut në muzikën e dasmave në Kosovë, instrumentet u kthyen në qejf. Në një moment kërcimi bëhet më emocionues. Të ftuarit e dinë se ky është një moment improvizues intensiv”.

    Ndërkohë, këngëtarët nuk ishte e thënë të ishin homoseksualë dhe dajrja u zëvendësua me stintsajzerë, të cilët luanin në një stil minimalist, të ndyrë, me solo të shpejta rrufe që ngjanin me tingullin e zurnës (një klarinetë e turqizuar, e trumbetuar me pauza), por kryesisht karakterizohet nga ritme të ngadalta që i ngjanin darabukës. Të ftuarit e dasmës kërcenin vetëm, duke ngritur krahët lart, duke u byrytur me miqtë. Ose kërcenin me folklor, duke u lidhur në rreth krah njëri-tjetrit.

    Milan Gjuriq, muzikant beogradas nga grupi ShazaLaKazoo dhe etnomuzikolog, thotë se tingulli siç e njohim ne sot e ka origjinën në vitet 1990, kur muzikantët kaluan nga sazi, darabuka dhe zurna në sintet me sekuenca dhe mostra.

    Papritur, sinti mund të luante në vend të një orkestre të tërë. Për romët ruralë gjysmëurbanë nga Shqipëria ishte një instrument i mrekullueshëm dhe simbol statusi, një mjet i mahnitshëm teknologjik me të cilin organizatorët e dasmave donin të mahnitnin dasmorët.

    “Sinti ishte një hit absolut kur filloi të përdorej për herë të parë në vitet nëntëdhjetë”, thekson Henry Ernst i Asphalt Tango, një label muzikor kryesisht rom në Berlin.

    “Ishte sikur të shfaqej me një Porsche. Të gjithë e donin nga një. Pastaj grupet e dasmave u rritën zgjeruan me një bori, vokale, një saksofon. Shumë shpejt kishte grupe të vogla, me tre katër anëtarë, orkestra të vogla, kompakte. Grupet e muzikës me instrumente frymore mbetën jashtë loje!a) ishin të shtrenjta dhe b.) më nuk ishin në modë. Nuk përkonin me shpirtin e kohës.

    Sinti magjik në një garazh në Berlin

    Megjithatë, kjo është vetëm gjysma e historisë së muzikës bashkëkohore rome të Ballkanit. Luftërat e viteve 1990 në Ballkan çuan në grupe të mëdha refugjatësh romë që kërkonin azil në Evropën Perëndimore, veçanërisht në Gjermani. Atje, tërësisht nën radarin e mekanizmave dhe mediave të biznesit muzikor perëndimor, muzikantët romë formuan një lloj kulture paralele muzikore, po aq “underground” si çdo subkulturë rinore perëndimore e dikurshme.

    Romët e rinj, me prirje muzikore, tani në qytetet e Perëndimit, kishin me vete edhe traditat e tyre ballkanike brenda tyre – ndërkohë që dëgjonin atë që po ndodhte rreth tyre muzikalisht: muzikën hip-hop dhe rap.

    Ne jemi ulur në garazhin e Shekit në lagjen e Dasmës në Berlin, një nga ato pjesë të Berlinit ku mund të imagjinoni se në mënyrë të pashpjegueshme keni dalë nga kryeqyteti i Gjermanisë dhe keni hyrë në Ballkan.

    Të fshehura pas Badstrasse në një rrugicë të vogël të përbaltur përballë një dyqani bangladeshas që shet veshje grash me çmime të lira, ka një varg garazhesh të shkatërruara të drejtuara nga romë nga Serbia.

    Mbrëmjeve verore, pasi kryhen punët, nga radiot jehon muzika tallava dhe narodna dhe ish-jugosllavët e të gjitha besimeve dhe kombësive, vijnë të bëjnë qejf me Shekin, të pijnë slivovicë shtëpie, të hanë qebapë ose, në ditë të veçanta, të pjekin e hanë mish derri, rrethuar me fëmijë dhe me gugatjen e pëllumbave në kafaz. Këtu njeriu ka një ndjenjë të veçantë të humbjes kohe hapësire. Berlini duket shumë larg.

    Romët që rrinë në garazhin e Shekit në mbrëmjen e ngrohtë flasin një serbishte të vrazhdë dhe të ashpër. Sheki, me rrobat dhe trupin lyer me vaj motorik, me krahë të mëdhenj me tatuazhe, në gojë mban duçin e një Marlboroje të kuqe pa ndezur, duke treguar një mal anekdotash. Në derë ka një flamur të shtirë serb.

    Kur nuk merrej me makina, Sheki luante tallava në sint. E quanin “gishtat e artë të Serbisë”. Ai ishte pjesë e një kulture të tërë rome sinti në Ballkan, e cila përfshinte emra si Cita, Amza, Xhemajl dhe Erxhan.

    Tingulli i tyre elektronik ishte i krisur, maniak, oriental që shkonte në psikedelikun. Ashtu si Sheki, ata të gjithë përdornin sinta të vogël Casio sepse tastet ishin të vogla dhe mund të luanit rrufeshëm, duke i lëvizur duart lart e poshtë tasteve si të çmendur. Disa djem thanë se këta sinta po shkatërronin muzikën e vjetër të Ballkanit, duke nxjerrë nga loja instrumentet tradicionale – violinat e trumbetat. Por duke parë mënyrën se si Sheki luante me instrumentin e tij, mund të shihje se si sintin e zotëronte me trup e me shpirt.

    Aq më keq për pijet alkoolike, bëmat më të mahnitshme i bënte me instrumentin e tij, duke luajtur me një gotë rakie, shishe birre ose një tavëll, duke lodruar gishtat lart e poshtë në sint; luante me ballë, me hundë, me instrumentin e mbështetur në kokë, mes këmbëve, duke u ulur në tavolinë. Gjëra të mahnitshme: një lloj Jimi Hendrixi ballkanik i sintit.

    Ai luante në grupin Blue Tigers (Tigrat e Kaltër). Në fundjavë pas punës në garazh, mblidheshin Tigrat… me këpucë të bardha lëkure me majuce dhe xhaketa me kapuç dhe dragonj kinezë në shpinë; disa syresh me syze të errëta dielli, kapele dhe mustaqe; e aty-këtu shkëlqente ndonjë dhëmb ari.

    Nëse kishte një audiencë “gadjo” (jorome), ata luanin Kallashnikovin, Meseçinën, ndërsa Adnani, turku trakas nga Edirna, që punonte te Sheki, pinte një shishe raki dhe hidhej në dysheme. Mimo, boshnjaku, do t’i fërshëllente grupit dhe pastaj do të ngjitej dhe do t’ia hidhte dhjetë euro Shekit në ballë. Dhe xhazi rom do ta pushtonte garazhin e Shekit, si në ndonjë kafehane breglumi në Beograd, me britma, ulëritje dhe rënkime, derisa këngëtari njëherësh vajton me zërin e tij grykor me një stil oriental.

    Këto ditë, një hise e mirë e tallavasë më të mirë luhet jashtë vendit, kryesisht në Gjermani, destinacion për shumë romë kosovarë, serbë dhe maqedonas. Denis Saliov, i njohur ndryshe si Denorecords, është muzikant dhe producent me origjinë rome me rrënjë maqedonase, i cili e ka çuar tallavanë në Gjermani. Atje ai organizon një festë mujore tallava për romët dhe ballkanasit në zonën e Ruhrit, ku dalin artistë të njohur tallavaje që janë yje në skenën e tyre, por të panjohur për publikun në përgjithësi.

    “Fëmijët e mësojnë muzikën këtu në Gjermani”, ka theksuar Saliov. “Shkojnë në dasma, mësojnë muzikën. Sot, shumë të rinj janë të interesuar për këto valle të vjetra. Më parë, dikush mendonte, ‘Eh, kjo është më shumë për pleqtë.’ Por tani të rinjtë janë vërtet të interesuar”.

    Saliov ka një shpjegim të thjeshtë për suksesin e ndejave të tij. “Njerëzit vijnë tek ne, sepse e duan tradicionalen”, ka theksuar ai. “Dhe çfarë ndjeni:, qejf dhe jini krenarë”.

    Artikulli fillimisht është publikuar në gjuhën angleze në Balkan Insight.

    Përktheu nga gjuha angleze: Rexhep Maloku

  • Qindra miliona euro dëm në buxhetin e Maqedonisë V. – Konfiskim minimal i pasurisë

    Në dhjetë vjetët e fundit, buxheti i Maqedonisë së Veriut është dëmtuar për më shumë se 244 milionë euro, tregon analiza e Radios Evropa e Lirë që përfshin 30 raste të profilit të lartë të gjyqësorit. Prokurorët kanë kërkuar nga gjykata të konfiskojë pronën e dhjetëra të akuzuarve në vlerë prej 62 milionë eurosh, ndërsa gjykata ka miratuar konfiskimin në 5 çështje me vlerë 49 milionë euro. Apartamentet e ish-kryeministrit, Nikolla Gruevski, ende presin vendimin e Qeverisë.

    Gati 62 milionë euro do të mund të “peshojë në letër” Agjencia për Pronën e Konfiskuar, nëse gjykata do t’i pranonte kërkesat e prokurorëve për sekuestrimin e pronës së fituar përmes krimit, për 30 raste gjyqësore me profil të lartë gjatë 10 vjetëve të fundit.

    Sipas lëndëve të analizuara, Gjykata në pesë nga 30 rastet gjyqësore ka vendosur që nga 62 milionë euro të kërkuara, të konfiskohen prona me vlerë prej 49 milionë eurosh. Nëse deri tani këto para do të ishin mbledhur, shteti mund t’i përdorte, për shembull, për të paguar interesin e kredisë hungareze për tre vjetët e parë, ose për të ndërtuar të paktën 30 shkolla të reja.

    Bëhet fjalë për aktgjykime me konfiskim që, edhe pas disa vjetësh nga hyrja në fuqi, ende nuk janë plotësisht të realizuara dhe të paguara. Këto vendime janë në rastet si “Perandoria” në të cilin janë dënuar ish-shefi i Drejtorisë për Kundërzbulim (DSK) Sasho Mijallkov dhe biznesmeni që është në listën e zezë amerikane Jordan Kamçev, ish-kryeministri Nikolla Gruevski për “Parcelat në Vodno”, biznesmeni Sead Koçan në rastin “Trusti”, ish-agjentët e zbulimit që janë në arrati – Nikolla Boshkoski, Toni Jakomoski dhe Goran Grujevski – si dhe pronarja e kompanisë Vera Ivanova në rastin “Diamed”.

    Mirëpo, në realitet, llogaria bankare e Agjencisë është shumë më “e hollë”.

    Gjithsej 11.3 milionë euro u depozituan në llogarinë buxhetore nga Mijallkovi dhe Kamçevi në vitin 2022. Më pas duhej të shiteshin pronat e patundshme dhe aksionet bankare që ishin pjesë e konfiskimit. Por, dy vjet më vonë, një pjesë e madhe e tyre ende nuk është shitur. Një pjesë pret vendimin e Qeverisë për realizimin e një ankandi.

    Mijallkovit iu konfiskua pasuri me vlerë prej 15 milionë eurosh. Shteti, edhe pse shpresonte se me shitjen e pronës do të mblidhte 21 milionë euro, kjo nuk ndodhi dhe shuma totale e mbledhur është shumë më e ulët se sa pritej.

    Cilat prona të Mijallkovit janë në ankand deri më 23 gusht?

    Për një pjesë të pasurisë së sekuestruar të ish-shefit të inteligjencës maqedonase, ankandi do të mbahet në mënyrë elektronike më 25 gusht, sipas njoftimit të Agjencisë për Administrimin e Pasurive të Sekuestruara.

    – Apartament në Ohër, 65 metra katrorë, vlera 5.775.234 denarë (rreth 92 mijë euro)

    – Apartament në Ohër, 114 metra katrorë, vlera 9.032.505 denarë (rreth 146 mijë euro)

    – Tokë bujqësore afër fshatit Maran, 56.818 metra katrorë, vlera fillestare 17.045.421 denarë (mbi 276 mijë euro)

    – Parcelë në Kozhuf prej 321.81 metrash katrorë, vlera 29.686 denarë (rreth 47 mijë euro)
    *Pasuri e sekuestruar në rastin “Perandoria”.

    Burimi: Agjencia e Konfiskimit të Pasurive

    Agjencia për Konfiskimin e Pronave në vitin 2023 pati ankesa në publik se mbi ta po ushtrohen presione nga Mijallkovët që të mos i shesin apartamentet e konfiskuara. Tri apartamente, të cilat Byroja e Ekspertizës i vlerësoi me 330.200 euro, në ankandin publik u blenë nga kompania “Best Way Investment”, e cila është në pronësi të djalit të tij, Jordan Mijallkov.

    Këto apartamente, të cilat ndodhen në Vodno, në rrugën Sllavejko Arsov, pranë shtëpisë së Sasho Mijallkovit, u konfiskuan në rastin “Perandoria”.

    Nga e gjithë pasuria e konfiskuar e Mijallkovit, deri më tani janë shitur dy apartamente në Ohër dhe një tokë ndërtimi në fshatin Radnjë (midis Demir Kapisë dhe Kavadarit) me vlerë prej 250 mijë eurosh, tri apartamente dhe një garazh në shumën prej 332 mijë eurosh. Në total, nga shitja në buxhet janë kthyer pothuajse 600 mijë euro.

    Apartamentet e ish-kryeministrit Gruevski ende nuk janë ofruar në tregun e pasurive të paluajtshme. As Qeveria e mëparshme, e as aktualja nuk kanë dhënë pëlqimin për shitjen e tyre, ndonëse vendimi është bërë i plotfuqishëm tash e një vit. Vlera e tyre e përllogaritur arrin në 1.9 milion euro.

    Një tjetër pronë, të cilën Gruevski e ndante me kushëririn e tij Mijallkov, parcelat në Vodno, ende është në pronësi të shtetit. Sipas hulumtimit të “BIRN Prizma”, Komuna Qendër në Shkup kërkon të fshihen shenjat ndërtimore për haciendat, por Agjencia ka insistuar që ato të mbeten parcela ndërtimore.

    Konfiskimi më i madh i parashikuar me vendim gjyqësor prej 17 milionë eurosh në rastin “Trusti” ku u dënua biznesmeni Sead Koçan për tender të paligjshëm për mihjen e qymyrit në “KXE – Manastir” në vitin 2011, mbeti i bllokuar në procedurat ligjore. Procedura e falimentimit ia “shpëtoi” një pjesë të madhe të pronës së Koçanit, që për vite me radhë nuk mund të regjistrohej në pronësi të shtetit. Agjencia atëherë pohonte se ky konfiskim është i pazbatueshëm.

    Konfiskimi tjetër për nga madhësia, që pret një vendim të plotfuqishëm është për rastin “Diamed” ku, sipas aktakuzës, qëllimi i Ivanovës ishte të fitonte monopol në treg me një licencë 20-vjeçare dhe rritje të shumëfishtë të vlerës së aksioneve të saj, në vend të kryerjes së dializës.

    Vlera e këtij konfiskimi është mbi 11 milionë euro. Sipas vendimit të shkallës së parë, shteti duhet të konfiskojë nga Ivanova 3.2 milionë euro, ndërsa nga një person juridik i përfshirë në rast është caktuar konfiskimi prej 8.2 milionë eurosh.

    Vitin e kaluar Agjencia “inkasoi” 1.6 milion euro

    Vetëm vitin e kaluar Agjencia ia doli të “inkasojë” vetëm 1.6 milion euro nga shitja e pronës që me vendim të gjyqësorit ishte bërë pronë e shtetit.

    Më 13 shkurt 2024 u publikua shpallja e fundit për shitjen e pronës së konfiskuar nga Agjencia për Menaxhimin e Pronës së Sekuestruar. Atëherë për shitje ishin shpallur shtatë automjete. Që nga ajo kohë nuk ka pasur njoftime për ankande dhe shitje të pronave të luajtshme dhe të paluajtshme të sekuestruara me vendim gjyqësor.

    Arsyet pse vjet agjencia nuk zbatoi procedurë për shitje të pronës së paluajtshme janë objektive, thonë në përgjigjet e këtij institucioni për Radion Evropa e Lirë.

    “U miratua ligji i ri i Agjencisë, pasoi procesi zgjedhor, nuk kishte këshill funksional drejtues i cili u formua vetëm në tetor të vitit 2024 dhe tani jemi në fazën e miratimit të statutit të agjencisë, si dhe të rregulloreve të punës që janë kusht për fillimin e publikimit të shitjeve të reja, si dhe të menaxhimit të plotë të pasurisë së konfiskuar”, thonë nga Agjencia për Konfiskimin e Pronës.

    As Qeveria në gjashtë muajt e fundit nuk ka dhënë pëlqim për shitjen e pronës së konfiskuar me vendim gjyqësor, tregojnë të dhënat nga Gazeta Zyrtare. Sipas këtyre të dhënave, Agjencia u përmend vetëm dy herë në mbledhjet e Qeverisë, një herë gjatë ndërrimit të ish-drejtorit Driton Nebiu dhe herën e dytë gjatë ndryshimit të anëtarëve të bordit drejtues.

    Vendimi i fundit për pëlqim për shitjen e pronës së konfiskuar është nënshkruar nga ish-zëvendëskryeministri Artan Grubi më 13 shkurt të vitit të kaluar. Atëherë në rend dite ishte parcela e Mijallkovit në fshatin Maran, afër Komunës së Studeniçanit, vlera e së cilës u llogarit të jetë 200 mijë euro.

    Këto janë vetëm disa pjesë të lëndëve, për të cilat gjykata ka vendosur konfiskimin e pasurisë, pasi janë fituar nëpërmjet krimit. Sipas të dhënave statistikore të organizatës joqeveritare “Të gjithë për një gjykim të drejtë”, gjykatat në më pak se një të pestën e rasteve të analizuara vendosin për konfiskimin e pasurisë.

    Megjithatë, problemi nuk qëndron vetëm në numrin e vogël të vendimeve për konfiskimin e pasurisë. Një pjesë e madhe e rasteve, ku shteti është dëmtuar, nuk kanë marrë epilog gjyqësor.

    Për një dekadë, arka shtetërore është dëmtuar për 244 milionë euro

    Të dhënat për 30 rastet gjyqësore me profil të lartë që Radio Evropa e Lirë i ka analizuar tregojnë se gjatë dhjetë viteve të fundit, nga buxheti i Maqedonisë së Veriut në “xhepa privatë” kanë përfunduar të paktën 244 milionë euro.

    Këto para, nuk do të kthehen në buxhet, për shkak se gjysma e këtyre lëndëve janë vjetruar si vepra penale “bashkim kriminal” dhe “keqpërdorim i pozitës dhe autorizimeve zyrtare”.

    Për një pjesë të rasteve që nuk janë vjetruar, si pengesë dolën dy prokurorë nga Prokuroria e Lartë, duke i bllokuar procedurat.

    Sipas hetimit të deritashëm, siç thotë prokurori republikan Ljupço Kocevski, katër raste në të cilat dëmi për buxhetin është rreth 10 milionë euro, janë bllokuar në “sirtar” pas procedurës së ankimimit.

    Kundër prokurorit në Prokurorinë e Lartë, Jovan Cvetanoski, dhe shefit të tij Mustafa Hajrullahu, janë ngritur procedura disiplinore, por edhe hetim pasi nuk kanë ushtruar ankesë nga aktgjykimi ose kanë hequr dorë nga aktakuza.

    “Bëhet fjalë për lëndë që në të vërtetë përbëjnë shuma të mëdha. Njëri rast është për rreth 840.000 euro, dhe ankesa është tërhequr. Rasti i dytë është për një shumë-shumë më të madhe, bëhet fjalë për rreth tetë milionë euro. Rasti i tretë dhe i katërt, nëse mblidhen bashkë, mbase mund të kenë gjithsej rreth dhjetë milionë euro për të katërtat, ku ankesa është tërhequr ose padia është tërhequr. Duke marrë parasysh se bëhet fjalë për shuma shumë-shumë të larta, do të thotë se këtë e kanë bërë vetëm prokurori që është përpunuesi i rastit dhe prokurori i Lartë Publik”, deklaroi Kocevski në një intervistë për emisionin “360 gradë”.

    Kjo nuk është procedura e parë disiplinore kundër Jovan Cvetanovskit. Në vitin 2017, ndaj tij, si zëvendësprokuror i ish-shefes së Prokurorisë së Shkupit Gordana Geshkovska, u nis një tjetër procedurë disiplinore, për mosmarrjen e masave pas së “enjtes së përgjakshme” të 27 prillit, kur ndodhi sulmi i dhunshëm në Kuvend. Këshilli i Prokurorëve Publikë, pas pesë vjetësh “shqyrtimi të procedurës disiplinore” konstatoi se ajo ishte e vonuar.

    Lënda e madhe për të cilin flet Kocevski është “Banka Postare” në të cilën biznesmenët Tome Gllavçev dhe Ratko Dimitrovski u akuzuan për pastrim parash dhe keqpërdorim të pozitës zyrtare.

    Goditjen e parë në këtë rast e dha Kodi Penal i ndryshuar, duke bërë që vepra penale e shpërdorimit të detyrës zyrtare të skadojë. Prokurori e ndryshoi akuzën vetëm në pastrim parash, por gjykatësja e vlerësoi se meqë është përfshirë shpërdorimi, nuk mund të ndiqet për veprën penale “pastrim parash”.

    Dënimin me vdekje të kësaj lënde ia përshkroi prokurorit të Prokurorisë së Lartë, i cili e tërhoqi ankesën ndaj aktvendimit gjyqësor.

    Ky është një nga rastet e hapura nga ish-Prokuroria Speciale Publike (PSP), dhe më pas e mori Prokuroria Publike.

    Lënda e dytë e madhe për të cilën po zhvillohet procedurë disiplinore kundër Cvetkoskit është “Talir 2” ku është ngrirë prona e VMRO DPMNE-së, përfshirë edhe selinë në Pallatin e Bardhë në Shkup, si dhe rreth tridhjetë shtabe partiake të blera me fonde të ndaluara financiare.

    Nga Gjykata e Apelit, si organ gjyqësor i shkallës së dytë ku prokurorët e lartë marrin masa, nuk iu përgjigjën pyetjeve të Radios Evropa e Lirë, në lidhje me numrin e rasteve të tjera kur është tërhequr ankesa ose është ndërprerë procedura me vendim të prokurorit të Lartë.

    “Gjykata e Apelit në Shkup nuk mban evidencë të veçantë dhe as nuk disponon të dhëna statistikore për rastet që kanë dalë nga afera e përgjimit të jashtëligjshëm dhe që kanë kaluar në prokuroritë e rregullta”, thonë nga Gjykata e Apelit.

    Arsyet kur shteti mund të konfiskojë pasurinë

    Në raportin e Bashkimit Evropian (BE) për përparimin e vendit, theksohet se mekanizmi – konfiskimi i pasurisë së arritur përmes aktiviteteve kriminale, shumë pak zbatohet në praktikë.

    Sipas ligjeve maqedonase, shteti mund të konfiskojë pasuri për katër arsye:

    – Konfiskimi në procedurë penale
    – Konfiskim i zgjeruar
    – Në procedurë tatimore
    – Në procedurë civile.

    Procedura e fundit është sipas ligjit të ri që është në fuqi që nga shtatori i vitit të kaluar. Për zbatimin e tij, pra për prejardhjen e pasurisë, është përgjegjëse Drejtoria e Policisë Financiare. Drejtori i saj, Slobodan Ivanovski, në një intervistë për Radio Evropa e Lirë tha se planifikon këtë vit krijimin e ekipeve në dy departamente të specializuara që do të punojnë për këtë problematikë.

    “Na kanë mbërritur dy nisma nga Prokuroria e Lartë Teknike. Ne po veprojmë sipas tyre, kryejmë kontrollet e para dhe përcaktojmë shumën neto të asaj prone që nuk mund të vërtetohet se është nga burime ligjore”, deklaroi ai.

    Nga katër llojet e konfiskimit, më së shumti aplikohet ai në procedurë penale, pra, kur shteti bëhet pronar i pronës së të dënuarit, për të cilën është vërtetuar se është fituar përmes veprës penale. Megjithatë, partnerët ndërkombëtarë dhe organizatat joqeveritare vendase janë të pakënaqura me zbatimin praktik të konfiskimit të pronës.

    Drejtori Ekzekutiv i Koalicionit “Të gjithë për gjykim të drejtë”, Darko Avramovski, thotë se dy faktorë kyç ndikojnë në rezultatet e dobëta gjatë konfiskimit të pronës në procedurën penale. I pari është korniza ligjore së bashku me të gjitha pasaktësitë dhe paqartësitë e saj, dhe kapaciteti i institucioneve për të kryer me kohë dhe në mënyrë efektive konfiskimin e më pas edhe shitjen e pronës së fituar përmes krimit.

    Ai shpjegon se, mungesa e definicionit të qartë në ligj se kush është përgjegjës për të kërkuar konfiskimin, lë hapësirë për “interpretim të lirë dhe hedhjen e topit” mes gjykatësve dhe prokurorëve.

    Kur është fjala për faktorin e dytë, kapacitetet institucionale, thotë ai, mungojnë para, aftësi dhe njerëz që mund ta kryejnë punën.

    “Prokuroritë publike kanë shumë pak hetues financiarë në dispozicion për të kryer hetime të pavarura. Njëherësh,në shtet nuk ka ekspertë që merren me të ashtuquajturin “kontabilitet forenzik”, të cilët mund të ndjekin rrjedhën e pronës së fituar në mënyrë të paligjshme, duke përfshirë edhe shumëfishimin e saj ligjshëm”, thotë Avramovski.

    Në listën e problemeve gjatë konfiskimit të pronës mund të shtohen dhe lëshimet në aktakuzë dhe mosshfrytëzimi i teknologjive moderne për qasje të shpejtë në informacion dhe reagim.

    “Shumë shpesh ndodh që prokurori publik në aktakuzë ose në kërkesën për konfiskim të mos e specifikojë pronën e saktë që korrespondon me vlerën e pronës së fituar në mënyrë të paligjshme për t’u sekuestruar. Si rezultat i kësaj, në vetë vendimin është e shënuar vetëm që duhet të konfiskohet pronë në një vlerë të caktuar, pa e specifikuar se cila është ajo pronë”, shpjegon Avramovski.

    Gjatë aktgjykimit të tillë, siç ishte edhe shembulli me lëndën “Trust” dhe kamionët e kompanisë Transmet, Agjencia për Konfiskimin e Pasurisë nuk mundi të kryente një hetim për të gjetur pronën e luajtshme të të dënuarit Koçan. Më pas, problemi u shfaq edhe me procedurën e falimentimit, kur prona u kërkua nga persona të tjerë privatë, për shkak të borxheve.

    Nga Ministria e Drejtësisë thonë se Kodi i ri Penal ka përfunduar dhe pret mendimin e Komisionit Evropian (KE), pas së cilës do të dorëzohet në procedurën qeveritare dhe parlamentare.

    Me të, siç është parashikuar, duhet të rikthehen ndryshimet në nenet e shfuqizuara, që hap mundësinë për hetime proaktive, vendime përfundimtare dhe kthimin e mjeteve, përfshirë konfiskimin e pasurisë së fituar përmes krimit, bazuar në një vlerë të saktë të caktuar, konfiskim të zgjeruar dhe konfiskim nga persona të tretë./ REL

  • Ministria në Maqedoninë e Veriut i referohet Kosovës si “Kosovë e Metohi”, MPJD shpreh indinjatë

    Një komunikatë e publikuar në faqen zyrtare të Ministrisë për Marrëdhënie Ndërkomunitare në Maqedoninë e Veriut, ka zgjuar indinjatë te autoritetet e Kosovës, por pavarësisht reagimeve, ajo nuk është hequr nga faqja e ministrisë së shtetit fqinj. Në atë komunikatë, Kosova është shënuar si “Kosovë e Metohi”, një term që e përdorin zyrtarët në Serbi, të cilët edhe e kontestojnë pavarësinë e shtetit më të ri në Europë.

    Në këtë publikim flitet për pjesëmarrjen e zëvendëskryeministrit dhe ministrit për Marrëdhënie Ndërkomunitare në Maqedoninë e Veriut, Ivan Stoilkoviç në kampin e sportit “Serbia të thërret ty”, i mbajtur mes datave 1-11.08.2024 në Serbi.

    Në pjesën e publikimit ku përmenden fëmijët që kanë marrë pjesë në këtë kamp, Kosova është shënuar si “Kosova dhe Metohija”.

    Ndonëse njoftimi nuk ka datë të publikimit, ministri Stoilkoviç, më 08.08.2024 njoftoi për pjesëmarrjen e tij në këtë kamp.

    Për këtë çështje është diskutuar edhe në disa postime në TikTok (shih këtu, këtu dhe këtu), prandaj për të kuptuar pse Kosovës iu referua me “Kosova dhe Metohija” nga një Ministri e Maqedonisë së Veriut, KALLXO.com ka drejtuar pyetje në Ministrinë e Punëve të Jashtme të këtij shteti, megjithatë deri në publikimin e këtij artikulli, kjo ministri nuk ka kthyer përgjigje.

    Ngjashëm si në MPJ-në e Maqedonisë së Veriut, KALLXO.com ka drejtuar pyetje edhe në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Kosovës, për të marr qëndrimin e shtetit rreth këtij rasti, njëherësh për të kuptuar nëse është komunikuar me Qeverinë maqedonase për këtë çështje.

    Në MPJD thonë se e kanë përcjell verbalisht indinjatën dhe përmes Ambasadës në Shkup u kanë dërguar notë autoriteteve në Maqedoninë e Veriut.

    “MPJD, përmes Ambasadës së Republikës së Kosovës në Shkup, në lidhje me këtë rast ka komunikuar me Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe të Tregtisë së Jashtme të Maqedonisë së Veriut, ku është përcjellë verbalisht indinjata jonë lidhur me një referencë të papranueshme për Republikën e Kosovës në një faqe zyrtare të Qeverisë së Maqedonisë së Veriut. Po ashtu, Ambasada ka dorëzuar notë, në të cilën përcillet qëndrimi i shtetit të Kosovës lidhur me këtë çështje” – thuhet në përgjigjen e MPJD-së.

    Ambasada e Kosovës në Maqedoninë e Veriut, nuk u është përgjigjur pyetjeve të Kallxo.com përkitazi me rastin.

    Për postimin nga zëvendëskryeministri dhe ministri për Marrëdhënie Ndërkomunitare, Ivan Stoilkovic, zëvendëskryeministri i parë Izet Mexhiti ka thënë është votuar për interpelancë ndaj tij.

    “Ne nuk e mohojmë se Stolkovic-i është përfaqësues i serbëve dhe nuk pretendojmë ta bëjmë shqiptar e as të mendojë si ne. Takimi i parë i Kryeministrit Mickovski ka qenë me Kryeministrin Kurti. Takimi i parë i përbashkët i kësaj Qeverie ka qenë me Qeverinë e Republikës së Kosovës në Prishitinë, kështu që nuk mund të vemë paralele në mes të Stoilkoviçit dhe politikave të Qeverisë për Open Balkanin apo kundër Open Balkanit” – ka deklaruar Mexhiti.

    Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, më 18.11.2024, në konferencë për media pas mbledhjes së përbashkët të Qeverive të Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut, deklaroi se qëndrimi i vendit që ai e dhëheq për Kosovën është i qartë.

    “Nuk ka nevojë ta përsërisim tërë kohën sepse do ta humbim esencën nëse e bëjmë këtë. Kjo që ndodh sot dhe paraprakisht në Shkup, në vet fillimin e pavarësisë së Kosovës, që e bëri Qeveria e Maqedonisë me pranimin e pavarësisë së saj është e qartë. Parametër i qartë se cili është qëndrimi ynë” – kishte deklaruar Mickoski më 18.11.2024.

    Republika e Maqedonisë së Veriut (Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, që quhej në atë kohë), ka njohur pavarësinë e Kosovës më 09.10.2008, bazuar në Listën e Njohjeve të publikuar nga MPJD.

     

  • Shkupi e dënon deklaratën e deputetit bullgar për bashkimin e Maqedonisë së Veriut me Bullgarinë

    Zyrtarët e Maqedonisë së Veriut e kanë dënuar ashpër një deklaratë të liderit të ekstremit të djathtë në Bullgari, i cili bëri thirrje që Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria të bashkohet në një shtet të vetëm bazuar në një ide të shprehur rishtazi nga presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump, për bashkimin e SHBA-së me Kanadanë.

    Lideri i partisë politike të ekstremit të djathtë në Bullgari, Rilindja (Prerodbas), Kostadin Kostadinov, tha të enjten se “nuk ka asgjë më logjike se dy shtete me histori të përbashkët, origjinë të përbashkët, gjuhë të përbashkët dhe popull të përbashkët, si Bullgaria dhe Maqedonia, që të bëhen një shtet i vetëm”.

    Kjo deklaratë u dënua si “e turpshme dhe e pandershme” nga presidentja e Maqedonisë së Veriut, Gordana Silanovska-Davkova.

    “Përkundrazi, synimi për ta shprehur në mënyrë të njëanshme në këtë mënyrë në fakt do të thotë mosrespektim, do të thotë mosnjohje”, tha Gordana Silanovska-Davkova.

    Ministria për Punë dhe Tregti të Jashtme e Maqedonisë së Veriut e dënoi ashpër deklaratën e Kostadinovit, i cili është gjithashtu deputet aktual në Kuvendin Popullor të Bullgarisë, duke thënë se kjo deklaratë “shpreh pretendime të qarta territoriale ndaj Maqedonisë së Veriut”.

    “Deklarata të tilla dashakeqe të zyrtarëve të skenës politike bullgare janë sulm i drejtpërdrejtë ndaj sovranitetit, integritetit dhe pavarësisë së vendit tonë dhe në të njëjtën kohë janë në kundërshtim të drejtpërdrejtë me rregullat dhe parimet e së drejtës ndërkombëtare, mosndërhyrjen e shteteve në punët e tyre të brendshme dhe politika e ndërtimit të marrëdhënieve të mira fqinjësore”, thuhet në reagim.

    Në anën tjetër, Venko Filipçe, deputet dhe lider i Lidhjes Socialdemokrate (LSDM) në opozitë, kërkoi që Sofja të reagojë dhe të distancohet qartë dhe pa mëdyshje nga deklaratat e Kostadinovit, ndërsa Bashkimi Evropian, siç tha ai, (BE) të dënojë deklaratën e tij.

    “I bëj thirrje Bashkimit Evropian që të dënojë qartë këtë qëndrim, i cili cenon të drejtat universale të njeriut dhe vlerat evropiane, dhe të tregojë se deklarata të tilla nuk kanë vend në BE”, shkroi të enjten Filipçe, në profilin e tij zyrtarë në Facebook.

    Çfarë tha Kostadinov?

     Kostadinov shkroi se nuk ka asgjë “më logjike dhe më normale sesa dy vende me histori, origjinë, gjuhë dhe popull të përbashkët, si SHBA dhe Kanadaja, të bëhen një shtet i vetëm”.

    “E njëjta situatë është edhe me Maqedoninë (e Veriut). Nuk ka asgjë më logjike se dy shtete me histori të përbashkët, origjinë të përbashkët, gjuhë të përbashkët dhe popull të përbashkët, si Bullgaria dhe Maqedonia, që të bëhen një shtet i vetëm”, shtoi Kostadinov.

    Në të njëjtin kontekst, ai mbështeti gjithashtu pretendimet e Trumpit për kthimin e kontrollit mbi Kanalin e Panamasë, duke theksuar se SHBA-ja ishte pronarja e parë e asaj zone, “të cilët e ndërtuan dhe e kontrolluan deri në vitin 1979”.

    Ky qëndrim i Kostadinov vjen në një periudhë marrëdhëniesh të ndjeshme mes Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë, që lidhen me historinë, identitetin dhe gjuhën, çka kanë ndikuar edhe në bllokadën nga ana e Bullgarisë ndaj procesit të anëtarësimit të vendit në Bashkimin Evropian (BE).

    Bullgaria kërkon që Maqedonia e Veriut ta njohë pakicën bullgare si pakicë kombëtare. Për ta bërë këtë, nevojiten ndryshime kushtetuese.

    Ndërkohë, Qeveria në Shkup, e udhëhequr nga kryeministri Hristijan Mickoski, kërkon zgjidhje afatgjate. Mickoski ka propozuar që, nëse miratohen, ndryshimet të kenë një zbatim të shtyrë, një ide që është kundërshtuar nga BE-ja.

    Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme i BE-së, më 19 dhjetor 2024, në Samitin Be-Ballkani, miratoi konkluzionet për zgjerim, për vendet e Ballkanit Perëndimor. Në lidhje me Maqedoninë e Veriut, u theksua nevoja për të përshpejtuar dhe përfunduar ndryshimet kushtetuese, të cilat përfshijnë përfshirjen e minoritetit bullgar në preambulën e Kushtetutës së vendit.

    “Zbatimi i marrëveshjeve dypalëshe në mirëbesim dhe me rezultate të prekshme, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë dhe Traktatin e Miqësisë, Fqinjësisë së Mirë dhe Bashkëpunimit me Bullgarinë mbeten me rëndësi thelbësore”, thuhet në deklaratë.

    Marrëveshja e Prespës me Greqinë, e arritur me ndërmjetësim ndërkombëtar, i mundësoi Maqedonisë së Veriut anëtarësimin e saj në NATO, kurse Traktati i Miqësisë dhe Fqinjësisë së Mirë me Bullgarinë, i nënshkruar në 2017, ka për qëllim forcimin e bashkëpunimit dhe zgjidhjen e çështjeve të mbetura mes dy vendeve (Maqedonie Veriut – Bullgari), që burojnë nga dokumenti i njohur si “Propozimi francez”.

    Për të realizuar ndryshimet kushtetuese, nevojitet një shumicë prej dy të tretash. Shumica parlamentare në Maqedoninë e Veriut aktualisht përbëhet nga 78 deputetë nga gjithsej 120 sa numëron Parlamenti./REL