Kandidati për deputet nga LDK-ja, Krenar Xhaferi, gjatë emisionit “Debat Përnime” ka shpalosur planet për investime kapitale të parapara me programin e tyre zgjedhor dhe me këtë rast ka folur edhe për shërbimin e “Arkitektit të Kryeqytetit”.
Xhaferi përmendi një varg projektesh që ka projektuar “Arkitekti i Kryeqytetit”, që sipas tij, janë shumë të rëndësishme për Prishtinën.
“Arkitekti i Kryeqytetit e ka mbyllë projektin e platformës Pallati i Rinisë me Arbërinë, e cila është kontraktuar dhe i kemi filluar punimet, Është nënkalimi te [rruga] Agim Ramadani, i cili është në fazën e fundit të kontraktimit. Po ashtu e kemi sheshin ‘Xhorxh Bush’ edhe shumë projekte të tjera të cilat janë përmbyllë në kuadër të ‘Arkitektit të Kryeqytetit’”- tha ai.
Pa u diskutuar nuk kaloi as aplikimi i shpeshtë i kontratave për punët shtesë, që është 10%-shi i shumës totale të kostos së projektit.
Lidhur me këtë çështje, Xhaferi tha së të tilla kontrata janë shumë evidente në Ministrinë e Infrastrukturës. Sipas tij, Komuna e Prishtinës qëndron më mirë në këtë aspekt.
“Prishtina ka më së paku 10%-sha në krahasim me krejt nivelet tjera. Është fakt kjo që po e përmend. Së paku në Ministrinë e Infrastrukturës, 10%-shët janë shumë evident”- tha Xhaferi.
Mirëpo, për evitimin e një praktike të tillë, sipas tij, duhet të ketë më shumë profesionistë të fushës në menaxhimin e kontratave, përfshirë këtu inxhinierë e mbikëqyrës të kontratave.
“Përderisa në Komunën e Prishtinës një kontratë mbikëqyret prej 6 inxhinierëve, është mbikëqyrësi i menaxherit, menaxheri dhe janë ekipi profesional i secilës fushë, në ministri është një menaxher për krejt kontratat. Po flasim këtu për mbikëqyrje të asfaltit dhe investimeve infrastrukturore dhe besoj që edhe ajo frymë do të përcjellët edhe në nivelin qendror, sepse duhet të ketë ekip më të madh profesional që secili jep të jep përgjegjësi për fushën e vetë”- tha ai.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” në nisje të debatit për infrastrukturë, ambient dhe bujqësi tha se: “Rrugët nuk janë mbërri me u ndreq, mirëpo nashta i kishim falë diqysh nëse e kishin ndreq bile ambientin. Për fat të keq Deponia e Mirashit dhe deponitë e mbeturinave janë në gjendje katastrofale sot e kësaj dite në Kosovë. Asnjëri prej impianteve të ujërave të zeza që ka pasë me u kry nuk është përfundu”.
Kandidati për deputet nga Lidhja Demokratike e Kosovës, Alban Zogaj, në emisionin “Debat Përnime” ka prezantuar disa nga projektet kapitale që LDK-ja i ka paraparë me programin zgjedhor.
Nëse pas 9 shkurtit 2025, LDK-ja ia del të rikthehet në pushtet, sipas Zogajt, do të realizohen 120 projekte kapitale, kostoja e të cilave parashihet të jetë rreth 5 miliardë euro.
“Në programin tonë i kemi 120 projekte kapitale të cilat do të arrijnë shumën prej 5 miliardë eurosh në mandatin tonë të parë. Kjo nënkupton që në çdo vit do të investojmë mbi 1 miliard euro në investime kapitale të cilat kryesisht janë investime infrastrukturore”- tha Zogaj, më 31.01.2025.
Me urgjencë, sipas tij, do të trajtohet edhe përfundimi i rrugëve që lidhin Prishtinën me qytetet e mëdha të Kosovës, e më theks të veçantë përfundimi i autostradës së Gjilanit.
Në kuadër të debatit u dhanë zotime edhe për nisjen e autostradave të reja si dhe ndërtimin e unazës së jashtme të Prishtinës, projekt ky që sipas parallogarive të LDK-së pritet të kushtojë rreth 350 milionë euro.
“E kemi në programin tonë, andaj ne zotohemi që do ta ndërtojmë me urgjencë të madhe autostradën e Gjilanit, e cila ka mbetur e papërfunduar në këtë mandat. Do ta ndërtojmë magjistralen Prishtinë- Pejë, Unazën e Jashtme me vlerë 350 milionë euro, do ta përfundojmë magjistralen Prishtinë- Mitrovicë, magjistralen Prishtinë- Podujevë, pjesën e projektit Gjakovë-Klinë, dhe gjithashtu ndërtimin e 200 stacioneve në krejt Kosovën”- tha Zogaj.
Në kuadër të kësaj u diskutua edhe për çështjen e taksës rrugore nëse duhet të ketë ose jo siç është praktik edhe në vendet e rajonit.
Për këtë, kandidati Zogajt tha se “meqë rrugët janë ndërtuar prej buxhetit të Kosovës, ideja deri vonë ka qenë mos me ngarku qytetarin edhe me një pagesë shtesë”. “Por në të ardhmen, për me i mirëmbajt këto rrugë të mëdha nacionale, sidomos autostradat, ne medoemos duhet me ardhë deri tek ai vendim”- është shprehur Zogaj.
Ndërsa për jetësimin e këtyre projekteve kapitale të parapara me programin “Rruga e Re”, ai tha se do të instalohet modeli i kredive afatgjata.
Ndërsa, kandidati Krenar Xhaferi në emër të LDK-së u zotua se brenda 2 viteve të para të mandatit do të përfundohet autostrada e Gjilanit.
“Autostrada e Gjilanit do të përmbyllet brenda dy vitesh. Brenda mandatit të parë deri te Dheu i Bardhë”- tha Xhaferi.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” në nisje të debatit për infrastrukturë, ambient dhe bujqësi tha se: “Rrugët nuk janë mbërri me u ndreq, mirëpo nashta i kishim falë diqysh nëse e kishin ndreq bile ambientin. Për fat të keq Deponia e Mirashit dhe deponitë e mbeturinave janë në gjendje katastrofale sot e kësaj dite në Kosovë. Asnjëri prej impianteve të ujërave të zeza që ka pasë me u kry nuk është përfundu”.
Themelimi e një aviokompanie, ndërtimi i një centrali me gaz, përfundimi i projekteve rrugore dhe heqja e akcizës së naftës dhe e normës së interesit të kredive për bujqit, janë disa nga zotimet e LDK-së në bujqësi, infrastrukturë dhe ambient.
Kandidatët për deputetë nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) premtojnë se do të përfundojnë rrugët që janë nisur, do të heqin akcizën dhe normën e interesit për bujqit, do të themelojnë një aviokompani e një central me gaz, dhe përgjithësisht do të investojnë 5 miliardë euro për 120 projekte kapitale, në rast se e marrin drejtimin e Qeverisë pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025. Me programin “Rruga e Re”, të gjitha këto projekte parashihen të realizohen brenda mandatit katërvjeçar,
Alban Zogaj, Krenar Xhaferi dhe Xhafer Tahiri, në emër të LDK-së u zotuan në “Debat Përnime” më 31.01.2025, se do të investojnë në sektorin e bujqësisë, energjisë dhe infrastrukturës, duke nisur nga përfundimi i punëve të nisura e deri te realizimi i projekteve të reja.
Përveç investimeve në asfalt, këta kandidatë premtuan se do të ndërtojnë një central me gaz, një Qendër të re Spitalore, do të bëjnë sigurime bujqësore për fermerët dhe do të ulin çmimet e biletave nga Aeroporti i Prishtinës përmes shtimit të kapaciteteve të këtij aeroporti dhe aviokompanisë të cilën e kanë në plan që ta themelojnë.
Kandidat i LDK-së për kryeministër është Lumir Abdixhiku, ndërsa kundërshtarë në garën e 9 shkurtit e ka kandidatin e Vetëvendosjes, njëherësh kryeministrin aktual Albin Kurti; Bedri Hamzën nga Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Ramush Haradinaj nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK).
Gjithsej 2 milionë e 75 mijë e 868 votues do të kenë të drejtë vote këto Zgjedhje – sipas të dhënave të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ). Numri i qytetarëve me të drejtë vote në vendvotime vetëm në Kosovë është 1 milion e 970 mijë e 944 votues.
Në zgjedhjet parlamentare do të garojnë 27 subjekte politike. Prej tyre 19 janë parti politike, pesë koalicione, dy nisma qytetare dhe një kandidat i pavarur. Ky është procesi i parë i rregullt zgjedhor në Kosovë, që nga shpallja e Pavarësisë më 2008.
5 miliardë- 120 projekte
Në programin “Rruga e Re”, LDK ka planifikuar 120 projekte kapitale me vlerë 5 miliardë euro.
Kandidati për deputet, Alban Zogaj, thotë se e kanë në plan që çdo vit të investojnë mbi 1 miliardë euro në investime kapitale të cilat kryesisht janë infrastrukturore.
“Këtu e kam fjalën për projekte të mëdha dhe përfundimin e të gjitha rrugëve që e lidhin kryeqytetin me qytete të mëdha të Kosovës”- tha ai.
Zogaj u zotua se do ta ndërtojnë me urgjencë autostradën e Gjilanit, magjistralen Prishtinë- Pejë, Unazën e Jashtme në Prishtinë me vlerë 350 milionë euro, do ta përfundojnë magjistralen Prishtinë- Mitrovicë, magjistralen Prishtinë- Podujevë dhe pjesën e projektit Gjakovë-Klinë. Gjithashtu, ai tha se planifikojnë që të ndërtojnë 200 stacione të autobusëve në të gjithë Kosovën.
“Pritore moderne ku [qytetarët] kanë mundësinë me pas edhe ndriçimin, shitjen e pijeve dhe ushqimit- si në krejt Europën”- tha Zogaj.
Kandidati i LDK-së për deputet, Alban Zogaj. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
I pyetur nga Visar Prebreza nga “Krypometri”, se pse 930 milionë euro të parapara me programin e LDK-së, janë për projekte për asfalt, përfshirë edhe ato për shpronësimet për Unazën e Prishtinës, përderisa shumica e investimeve që nga shpallja e Pavarësisë kanë qenë pikërisht në asalft, Zogaj vlerësoi se afër një 1 miliard euro nuk janë shumë për shkak se “projekti i madh i asfaltimit duhet të ndodhë njëherë e mirë”.
“Nuk janë shumë për shkak se ne konsiderojmë që rruga është qasje në treg, në spital, në universitet e kryeqytet. Ky vend duhet me përfundu projektin e madh të rrugëve dhe pastaj dalim në pjesët tjera të ekonomisë”- tha ai.
Zogaj, me profesion ekonomist tha se ende nuk kanë një vendim të prerë nëse do të shtohet tarifa për rrugët, megjithatë tha se meqë rrugët janë ndërtuar prej buxhetit të Kosovës, “ideja deri vonë ka qenë mos me e ngarku qytetarin edhe me një pagesë shtesë”.
Plani i LDK-së parasheh përfundimin e shpejtë të të gjitha magjistraleve aktuale, me theks të veçantë të magjistrales Prishtinë – Podujevë (50 milionë euro); si dhe magjistrales Prishtinë-Mitrovicë (30 milionë euro).
Sipas plan-programit, rruga tashmë e nisur Gjakovë-Klinë, sikurse kyçja e Komunës së Vitisë në Gërlicë, do të kenë kosto shtesë rreth 40 milionë euro; përderisa dy rrugët tjera të rëndësisë së veçantë, ajo Pejë-Kullë-Rozhajë dhe Deçan-Plavë do të kushtojnë 30 milionë euro, respektivisht 10 milionë euro për të përfunduar të dyja brenda katër viteve.
Megjithatë, ai tha se duhet të merret vendimi për tarifë në mënyrë që të mirëmbahen rrugët e mëdha nacionale, sidomos autostradat.
“Nuk kemi vendim të prerë për këtë punë. Do ta analizojmë mirë se a është koha e përshtatshme për ta vendosur tarifën, por mirëmbajtja e këtyre rrugëve të mëdha duhet të bëhet medoemos me pagesë”- tha ai, duke e vlerësuar se një vendim i tillë nuk është popullor.
Ai tha se do ta instalojnë modelin e kredive afatgjata për ndërtimin e projekteve të mëdha.
“Sepse këto projekte do ta kenë jetëgjatësinë me vite të tëra, 30 a 50 vite. Kjo nënkupton që kanë me u shfrytëzu prej gjeneratave të ardhshme. [Andaj] edhe gjeneratat e ardhshme duhet me kontribu në pagesën e këtyre projekteve”- tha ai.
Zogaj shtoi se ⅕ e buxhetit të planifikuar janë projekte të rrugëve, ndërsa 80 për qind e programit infrastrukturor dhe investime kapitale është i orientuar në sfera tjera.
Në lidhje me rrugët, kandidati Krenar Xhaferi premtoi se Autostrada e Gjilanit do të përmbyllet brenda dy vitesh, e brenda mandatit të parë deri te Dheu i Bardhë.
“Përveç Urës të Badocit që u përmend 32 metra e gjatë, asnjë punë tjetër nuk është bërë nga Qeveria aktuale”- kritikoi ai Qeverinë Kurti.
Kurse kandidati Xhafer Tahiri pretendon se arsyetimet e Qeverisë Kurti se është kursyer buxheti i shtetit për këto rrugë, nuk qëndrojnë, pasi sipas tij, qytetarët kanë shpenzuar mijëra euro më shumë në amortizim të makinave për shkak të rrugëve të këqija.
“Pika e dytë për të hedhur poshtë këtë pretendim është se sa aktakuza për korrupsion janë bërë në këtë periudhë për këto kontrata që ata pretendojnë se ka pasur korrupsion. Përgjigja është zero. Është vetëm arsyetim për të tentuar të mbulojnë paaftësinë e tyre që t’i përfundojnë këto projekte”- tha ai.
Gjatë debatit, Krenar Xhaferi, përmendi shtimin e numrit të menaxherëve të kontratave në mënyrë që mos të bëhet normë 10 për qindëshi, e cila nënkupton punë shtesë- që pothuajse në shumë projekte aplikohet një gjë e tillë.
“Prishtina ka më së paku [këso] 10 për qind në krahasim me krejt nivelet tjera. Është fakt kjo që po e përmend së paku në Ministrin e Infrastrukturës, 10 për qindëshet janë shumë evidente”- tha ai.
Xhaferi pretendon se përderisa Komunën e Prishtinës një kontratë mbikëqyret prej 6 inxhinierëve, nga mbikëqyrësi i menaxherit, menaxheri dhe ekipi profesional, në ministri është vetëm një menaxher për krejt kontratat.
“Po flasim këtu për mbikëqyrje të asfaltit dhe investimeve infrastrukturore dhe besoj që edhe ajo frymë do të përcillet edhe në nivelin qendror, sepse duhet të ketë ekip më të madh profesional që secili jep të jep përgjegjësi për fushën e vet”- u shpreh ai.
Mbyllja e “Kosova A”, ngritja e Centralit me gaz
Plani më i madh që ka proklamuar LDK-ja në këtë fushatë zgjedhore e që hynë në kuadër të infrastrukturës dhe energjisë është ndërtimi i Centralit me Gaz.
Sipas programit të LDK-së, lokacioni i centralit të ri do të përcaktohet pas studimit të fizibilitetit, me mundësi serioze të vendosjes në Han të Elezit, Kaçanikut apo dhe Ferizajt.
Alban Zogaj thotë se këtë Central e kanë në plan ta ndërtojnë me kredi afatgjata, që sipas tij, Banka Europiane për Ndërtim dhe Zhvillim dhe Banka Botërore, Fondi Monetar ofrojnë kredi afatgjatë për këso projekte.
Kurse, sipas plan-programit, paratë e nevojshme për investim do të sigurohen nga Fondi i Kursimeve Pensionale, me kthim investimi dyfish çfarë ky fond merr tani për tani nëpër tregjet ndërkombëtare.
“Ne veçse i kemi filluar linjat e para të komunikimit me kompani të mëdha amerikane të cilat do të investojnë në Centralin më gaz, 500 MË, 500 milionë euro”- tha Zogaj.
Në planin e LDK-së është mbyllja e Termocentralit “Kosova A” dhe rindërtimi i “Kosova B”.
“Ne mendojmë që kjo është gabim (rindërtimi e dy njësive të ‘Kosova A’). Rindërtimit të “Kosovës B” me ia shtu edhe Centralin me gaz, plus me hap dritare të reja për energji të ripërtritshme në bashkëpunim me sektorin privat”- tha ai kur u pyet nëse janë “pro” ose “kundër” thirrjes së fundit të Korporatës Energjetike të Kosovës (KEK) për rindërtimin e dy njësive të “Kosova A”.
Kandidati i LDK-së për deputet, Krenar Xhaferi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Megjithatë, ai tha se nuk do ta anulojnë menjëherë këtë thirrje nëse do të qeverisin, por do ta rishikojnë.
Për projektin e Brezovicës, Alban Zogaj tha se do ta realizojnë me model të Partneritetit Publiko-Privat (PPP) .
Ai tha se do të investojnë si Qeveri e si shtet 80 milionë euro në Brezovicë duke e ndërtuar infrastrukturën bazike të teleferikëve dhe të gondolës nga poshtë deri të qendra e skijimit.
“Por, pjesë tjetër të investimeve, facilitietet e hotelierive, fascilitetet sportive, të akomodimit e kështu më radhë, do t’i ndërtojnë sektori privat edhe firmat private”- tha ai.
Aviokompani dhe përfundim i hekurudhave brenda Kosovës
Alban Zogaj tha se në programin e tyre kanë paraparë rehabilitimin e hekurudhave të brendshme, njëherësh do të analizojnë edhe hekurudhën me Durrësin- edhe pse nuk e kanë në program.
“E kemi rehabilitimin e krejt hekurudhave të brendshme, kjo është prioriteti jonë”- tha ai.
Kurse, Xhafer Tahiri tha se Qeveria Kurti nuk e ka përfunduar asnjë prej projekteve të rëndësishme brenda Kosovës dhe retorika se do të ndërtojnë hekurudhën me Shqipërinë është thjeshtë një retorikë elektorale.
Në planprogram, LDK ka shkruar se ka identifikuar tri projekte kryesore që do të ripërcaktojnë përvojën e udhëtimit brenda Kosovës dhe do të forcojnë ekonominë, me total 100 milionë euro.
Projekti i parë, sipas tyre, është rehabilitimi i linjës hekurudhore Xërxë-Prizren, e cila më pas do të do të lidhte Prishtinën me Prizrenin (përmes Fushë-Kosovës) me një investim prej rreth 25 milionë eurosh. Projekti i dytë ka të bëjë me rehabilitimin e linjës Klinë-Pejë me një kosto prej 22 milionë eurove. Ndërkaq, projekti i tretë ka të bëjë me përfundimin e rehabilitimit të linjës hekurudhore “Hani i Elezit-FushëKosovë”, duke përfshirë edhe rehabilitimin e stacioneve të trenit, përgjatë gjithë linjës.
“Për shkak të mungesës të zhvillimit për këtë katër vite të kësaj qeverisje, fokusi i madh duhet të jetë të përfundohen projektet e mëdha infrastrukturore të cilat janë bërë tanimë barrë për çdo qytetarë të Kosovës”- tha ai.
Ndërsa sa i përket çmimit të biletave të aeroplanit nga Aeroporti i Prishtinës që janë më të larta, Zogaj tha se në programin e tyre kanë dhe aviokompainë kosovare e cila do të ndihmojë në këtë drejtim, gjithashtu edhe zgjerimi i kapaciteteve të Aeroportit.
“Zgjerimi i kapacitetetve e rrit ofertën dhe kështu i zvogëlon çmimet e biletave”- tha ai.
Zogaj tha se zotohen që qasja e tyre është që monopolet të mos ekzistojnë në ekonominë e tregut të lirë të Kosovës dhe kontratat të analizohen.
“Nëse një kontratë është nënshkru dhe e ka një afat skadimi nuk mundet me ardhë një Qeveri e re dhe me fillu tani me i rrënu krejt kontratat e reja, andaj do t’i analizojmë kontratat, do të merremi me to në qoftë se se ka shkelje i orientojmë kah organet përgjegjëse”- tha ai.
Sipas planprogramit “Rruga e re”, parashihet themelimi i aviokompanisë së parë kombëtare, me një flotë avionësh prej 4 deri në 8 sosh, me vlerë të gjithëmbarshme 70 milionë euro.
LDK premton që kjo aviokompani – në pronësi publike dhe private – do të sigurojë fluturime të rregullta mes Aeroportit të Prishtinës dhe vendeve me diasporë të theksuar shqiptare.
“Rreth 100 milionë euro të tjera do të sigurohen nga investimet private, që do të bëhen pjesë e këtij konzorciumi”- shkruan në program.
Heqja e akcizës, rritja e buxhetit dhe financimi i normës të interesit
Xhafer Tahiri thotë që për sistemin e ujitjes, LDK ka paraparë investime të menjëhershme në rehabilitimin, fillimisht në sistemin aktualë të ujitjes të tokave bujqësore dhe pastaj ndërtimin e kapaciteteve të reja.
“Aktualisht në Kosovës kemi vetëm nja 20 mijë hektarë nën sistemin e ujitjes apo vetëm 4.8% e tokës bujqësore”- tha Tahiri.
Programi i LDK-së parasheh rritjen e buxhetit për bujqësi dhe zhvillim rural për 100 milionë euro për një mandat. Ndësa për planin e tokave nën ujitje dyfishim të sipërfaqes aktuale, që sipas matjeve të tyre aktualisht janë rreth 20 mijë hektarë të tokës bujqësore.
Edhe pse nuk është i përmendur specifikisht, Tahiri i cili ka qenë kryetar i Komunës së Vushtrrisë në mandatin e kaluar, tha se kanë pasur në plan ndërtimin e liqene akumuluese që mund të përdoren edhe për ujitje edhe për ujë të pijshëm.
Ai tha se në rajonin e Vushtrrisë është një projekt që është në kuadër të strategjisë kombëtare për siguri të ujit dhe projekt i studiuar nga Banka Botërore që nga vitet e 70- ta për liqene akumuluese.
Sipas tij, ky projekt patjetër që do të realizohet në mënyrë që të rritet edhe sipërfaqja e tokës bujqësore nën ujitje edhe të kemi siguri të ujit.
Kurse, Alban Zogaj potencoi se një prej problemeve me të mëdha aktualisht të zhvillimit bujqësor në Kosovë është mungesa e sigurimeve bujqësore, të cilat premtojnë se do t’i bëjnë.
Kandidati i LDK-së për deputet, Xhafer Tahiri. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Për këtë, ai tha se duhet të kërkojnë prej kompanive të sigurimit që produktet bujqësore me i fut në gamën e tyre të shërbimeve dhe në qoftë se ka problem, si Qeveri t’i garantojnë ato sigurime.
Pos saj, Zogaj tha se kanë propozuar heqjen e akcizës për naftën e krejt firmave bujqësore dhe t’i financojnë normat e interesit për fermerët, që nënkupton që shteti të paguajë normën e interesit ndërsa fermerët të marrin kredi për zhvillimin e bujqësisë.
“Heqja e akcizës e bënë lëndën e parë për bujqësinë të jetë më e lirë dhe kështu i jep mundësi bujqësisë me u zhvillu edhe me pas produktivitet dhe profit me të lartë”- tha ai.
Xhafer Tahiri e sqaroi çështjen e formalizimit duke shtuar se do të krijohet një fond i veçantë nga Qeveria e Kosovës që garanton normën e interesit përmes fondit kreditor dhe garantimit të fondit.
Se qysh do të ndalet korrupsioni në dhënien e granteve, Tahiri tha se “hajnia është hajni- edhe atëherë, edhe tani, edhe në të ardhmen dhe do të merr dënimin e merituar sipas ligjit dhe asnjëherë nuk do të merr mbrojtjen e Qeverisë”.
Tahiri tha se për Rajonin 02- Mitrovicën, programi i LDK-së përfshin një numër të projekteve të rëndësishme që lindin si nevojë që kanë qytetarët e këtij rajoni.
Ai tha se projekti më i rëndësishëm është përfundimi sa më shpejt i rrugës Prishtinë-Mitrovicë.
“Kjo rrugë tani për tani është përfunduar vetëm deri në fshatin Nadakofc. Ju dhe mediat tjera keni raportuar për problemet e kualitetit të punimeve i cili është bërë nga ngutia që ka pas Qeveria për ta prerë një shirit, që të ketë të paktën një projekt të përfunduar për këtë fushatë”- tha ai.
Përvoja e LDK-së në pushtet
Lidhja Demokratike e Kosovës më së shpeshti e ka pasur fatin që të jetë në pushtet.
Pas mbarimit të luftës dhe ardhjes së Administratës Ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) u mbajtën Zgjedhjet e para në Kosovë, në vitin 2001.
LDK fitoi shumicën e votave dhe përfaqësoi shumicën e deputetëve në Kuvendin e Kosovës. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Kosovës më 04.03. 2002 dhe LDK-ja formoi Qeverinë e parë pas luftës.
Kjo parti fitoi përsëri Zgjedhjet e vitit 2004, në krye me Ibrahim Rugovën, i cili ishte President deri në vitin 2006.
Ndërsa, në Zgjedhjet e vitit 2014, LDK arriti të krijonte një koalicion qeverisës me partinë e Hashim Thaçit, Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe të formonte një Qeveri të re në krye me Isa Mustafën.
Në Zgjedhjet e vitit 2019, LDK humbi mundësinë për të formuar një Qeveri, pasi LVV fitoi më shumë vota. LVV bëri koalicion me LDK-në, por Marrëveshja u prish pas disamuajsh kur Qeveria e Kurti u rrëzua në Kuvend në mars 2020, përmes një Mocioni Mosbesimi.
Në këtë situatë, LDK-ja, nën udhëheqjen e Avdullah Hotit, arriti të formonte një koalicion me PDK-në dhe partitë e tjera të vogla. Më 22.03.2020, Hoti u zgjodh Kryeministër i Kosovës.
Qeveria Hoti u rrëzua pas një Mocioni të dytë Mosbesimi në Kuvendin e Kosovës.
Kjo u pasua me Zgjedhje të parakohshme të shkurtit të vitit 2021, në të cilat Lëvizja Vetëvendosje doli fituese.Në Zgjedhjet e fundit në vitin 2021, LDK-ja fitoi 12.64 % – duke u renditur si partia e tretë, për nga numri i votave.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marr pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për infrastrukturë, ambient dhe bujqësi se: “Rrugët nuk janë mbërri me u ndreq, mirëpo nashta i kishim falë diqysh nëse e kishin ndreq bile ambientin. Për fat të keq Deponia e Mirashit dhe deponitë e mbeturinave janë në gjendje katastrofale sot e kësaj dite në Kosovë. Asnjëri prej impianteve të ujërave të zeza që ka pasë më u kry nuk është përfundu”.
Fokus i veçantë në programin zgjedhor të Lidhjes Demokratike të Kosovës i është dhënë projekteve të planifikuara për rajonin e Prishtinës.
Kandidatët për deputetë nga kjo parti të ftuar në emisionin “DebatPërnime” kanë shpalosur në detaje këto projekte.
Alban Zogaj tha se 1.5 miliardë investime kapitale janë paraparë për mandatin e parë për rajonin e Prishtinës.
“Prej 5 miliardë euro investime kapitale në mandatin tonë të parë, 1.5 miliardë janë të orientuara për kryeqytetin tonë dhe qyteteve rreth kryeqytetit”- tha ai.
Zogaj ka listuar edhe disa nga projektet më kryesore, që sipas tij, janë me prioritet që të kryhen në katërvjeçarin e parë të “qeverisjes së LDK-së”.
“Një prej projekteve të mëdha të kryeqytetit është Unaza e Jashtme e Prishtinës. Ky është një projekt i madh kapital me 350 milionë euro investime, të zotuara për kredi nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, e që aktualisht nuk po nënshkruhet nga Qeveria aktuale” – ka thënë Zogaj.
Një projekt tjetër që u premtua nga Zogaj është Spitali i Kosovës, që sipas tij, do të zhvendoset nga lokacioni aktual ku është Qendra Klinike Universitare e Kosovës, e do të ndërtohet në periferi të Prishtinës.
LDK për realizimin e këtij projekti ka paraparë 500 milionë euro.
Projekt tjetër për Prishtinën, sipas tij, është edhe “Qendra Kombëtare e Sportit” për të cilën janë paraparë 200 milionë euro investime.
Brenda kësaj Qendre është paraparë të jetë edhe Stadiumi Kombëtar, ndërtimi i të cilit kap vlerën 50 milionë euro, sipas kandidatit Zogaj.
Projekti i radhës për Prishtinën nga LDK, parashihet të jetë projekti i solareve për ngrohjen e ujit, i cili do të mundësonte zgjerimin e rrjetit të ngrohjes në Prishtinë, e që llogaritet të ketë një kosto prej 100 milionë euro.
Deri sa kandidati Zogaj foli për projektet që do realizohen në Prishtinë, përmendi edhe ‘dështimet’ e Qeverisë aktuale në përfundimin e projekteve kapitale.
“Rruga Prishtinë- Podujevë me u përfundu më urgjencë; rruga Prishtinë- Mitrovicë me u përfundu me urgjencë; me u ndërtu rruga Prishtinë- Pejë e cila sot është në gjendje shumë të keqe; me u përfundu rruga Prishtinë- Gjilan; dhe kështu qytetet kryesore të Kosovës më e pas qasjen në Prishtinë”, tha Zogaj.
Kandidati tjetër për deputet, Krenar Xhaferi, foli për sfidat që i ka sjell qeverisja aktuale në realizmin e projekteve kapitale Komunës së Prishtinës.
Ai ka premtuar se me ardhjen e LDK-së, Prishtina pas katër vjetësh do të bëhet me unazën e jashtme të qytetit.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para zgjedhjeve parlamentare të 09.02.2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometri”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë.
Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime”, prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim me partia në pushtet, partitë tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetareve të Kallxo-it.
“Na s’jemi oligarkë. Asnjëri prej neve në KALLXO.com nuk jemi pasanika, as milionera e le më oligarka. Ne kemi qenë në RTK e na kanë largu prej RTK-së, saktë sepse kemi raportuar qysh oligarkët e kanë zhvat shtetin”, ka deklaruar Jeta Xharra në hapje të debatit të parë zgjedhor në kuadër të “Debat Përnime”.
Me përvojë të gjatë në qeverisje, por tani nga tabori i opozitës, Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), synon që të rikthehet sërish në pushtet me premtimet për digjitalizim të sistemit të drejtësisë, përmbyllje të procesit të Vetting-ut si dhe realizimit të një sërë projektesh kapitale.
Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), partia që dikur udhëhiqej nga ish-presidenti, Ibrahim Rugova, për herë të parë synon që ta ulë në karrigen e kryeministrit, liderin e ri të saj, Lumir Abdixhikun.
Me 110 kandidatë për deputetë, prej tyre një pjesë e madhe figura të reja, synimi i kësaj partie është që kësaj radhe ta marrin mandatin me zotimet se do të bëjnë Kosovën një vend ku politika nuk prek fare sistemin e drejtësisë, me digjitalizim të lulëzuar dhe me projekte të mëdha kapitale.
Kjo parti e djathtë fushatën për zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 e nisi herët dhe investimet në të u dukën dukshëm të mëdha në bazë të asaj që vetë e kanë shpërfaqur. Të ballafaquar me pyetje në “Debat Përnime”, shtatë nga kandidatët e kësaj partie treguan një pjesë të planeve në fushën e drejtësisë dhe për investimet në rajonin e Prishtinës, nëse arrijnë të zënë ulëse në Kuvendin e Kosovës.
Doarsa Kica- Xhelili, Shkëmb Manaj, Sibel Halimi, Alban Zogaj, Krenar Xhaferi, Besian Mustafa e Fatlume Jaha, mëtojnë që si parti ta bëjnë Vetting-un, t’i gjejnë zgjidhje “sistemit të pështjellur” të drejtësisë duke e digjitalizuar atë, ta ndërtojnë një Qendër të re Klinike Universitare të Kosovës dhe të investojnë 1.5 miliardë euro për një mandat në rajonin e Prishtinës.
LDK-ja ka numrin 124 në fletëvotimin e zgjedhjeve që do të mbahen më 09.02.2025.
A vihet në vend drejtësia me ndryshime teknike?
Me premtimet që do ta luftojnë korrupsionin pa parulla politike, LDK-ja ka dalë me një program të veçantë për digjitalizimin e sistemit të drejtësisë, madje duke përdorur ndihmën e Inteligjencës Artificiale. Në këndvështrimin e tyre, lëndët gjyqësore po zvarriten për shkak të burokracisë nëpër gjykata e prokurori.
E pyetur se si do ta luftojnë korrupsionin, kandidatja për deputete, Doarsa Kica-Xhelili, që me profesion është juriste, u shpreh në terma administrativ e lehtësues, se do ta luftojnë duke bërë digjitalizimin e sistemit të drejtësisë. Me planin që e shpërfaqi, ajo tha se do të shihet një transparencë në sistemin e drejtësisë “që nuk e keni parë kurrë më parë”.
“Zvarritja e lëndëve është një formë e interferimit në sistemin e drejtësisë. Dikush që don me iu zvarritë lënda, mënyrën më të lehtë e ka me zvarritë procesin me gjëra që nuk vërehen dhe duken të parëndësishme. Duke e digjitalizuar sistemin e drejtësisë, ne e lirojmë barrën e akterëve brenda institucionit të drejtësisë që duhet të merren me procese burokratike”- tha Kica-Xhelili.
Ajo premtoi se LDK do të evitojë hapat proceduralë të panevojshëm. Procedura pararake civile apo shqyrtimi fillestar në penale, sipas saj, do të bëhet në formë virtuale.
Kandidatet e LDK-së, Doarsa Kica-Xhelili dhe Fatlume Jaha. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Janë disa gjëra që nuk ka nevojë as të jesh në seancë fizikisht. Me hy dhe me pas qasjen në një sistem elektronik se pse një lëndë ka zgjat 20 seanca, e në atë sistem ti ke me i pasë me rend me tikë ato që janë përmbushur: a është dërgu lënda tek pala; a është ftuar eksperti; a është përmbyllur dokumentimi etj”- u shpreh ajo.
Fajin për gjendjen e sistemit të drejtësisë në Kosovë, ajo ia la procedurave, duke thënë se personat që i marrin shënimet nëpër institucione shkruajnë dhe kështu një lëndë që do duhej të zgjaste 30 minuta zgjat një orë e gjysmë minimalisht. Për të zhdukur këtë problematikë, ajo tha se do ta përdorim Inteligjencën Artificiale. Në fund, sipas saj, do të jenë personat zyrtarë që e konfirmojnë shkrimin e transkriptuar.
“Kjo i jep kohë më shumë gjyqtarit në një anë me trajtu aspektin profesional të lëndës, e në anën tjetër me kry një lëndë shumë më shpejt. Imagjino që krejt njoftimet që ka ardhë një padi, lëndë, të vijnë në mënyrë elektronike. Kështu i ke në krejt vendet e BE-së”- shtoi ajo.
Me programin e LDK-së, planifikohet që të përdoret potenciali i AI-së për të nxitur rritjen ekonomike dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës së qytetarëve duke investuar 15 milionë euro për Programin Kombëtar të Inteligjencës Artificiale.
Sipas Kica-Xhelilit, në Kosovë sistemi i drejtësisë është shndërruar në një monstrum që nuk po funksionon për askënd, pasiqë prokurorët nuk kanë vullnet “kur shahen çdo mëngjes”, e kanë pagën e pamjaftueshme, nuk kanë ekip mbështetës dhe kohën që e kanë për t’u marr me atë që e kanë ekspertizë, duhet të merren me procedura burokratike.
Bashkëpartiaku i saj, Shkëmb Manaj, poashtu jurist tha që nëse fitojnë mandatin jo që nuk do të zvogëlohen pagat për prokurorë dhe gjyqtarë, por ato do të rriten.
“Në javën e parë do të bëhet koeficenti 150 euro. Por, te prokuroret dhe gjyqtarët është një çështje tjetër sepse atyre ua kanë zvogëluar pagat dhe na duhet ta kthejmë gjendjen në pikën ku ka qenë sipas vendimit të Gjykatës Kushtetuese”- shtoi ai.
Ndërsa për emërimin e Kryeprokurorit të Prokurorisë Speciale, Manaj tha se Këshilli Prokurorial dhe Presidentja e Kosovës është dashtë me i dhënë epilog procesit të përzgjedhjes të Kryeprokurorit.
“Qeverisja aktuale dikur thoshte që do të shkoj Lumezi e do të vjen Elezi, Lumezi nuk ka shkuar dhe nuk ka ardhur Elezi ende”- tha ai.
Kandidatët LDK-së, Sibel Halimi dhe Shkëmb Manaj. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Ndërsa, për Doarsa Kica – Xhelilin, vetë fakti që ka adhur puna që pyetja për Kryeprokurorin t’i bëhet figurave politike, tregon se sa problematike është drejtësia e sotme në Kosovë.
“Politika duhet me i mbajë duart larg Kryeprokurorisë, se pikërisht personat që kanë ardhur në krye të atij institutcioni janë persona që nesër kanë me na hetu neve, potencialisht. Larg qoftë, nuk besoj që do të ketë nevojë”- tha ajo.
Një tjetër segment i drejtësisë i rëndësishëm është edhe çështja e pastrimit të parave, pyetje që kandidatëve iu parashtrua nga Visar Prebreza nga rubrika “Krypometri” në Kallxo.com. Prebreza pyeti se pse në 254 faqet e programit të LDK-së askund nuk figuron pastrimi i parave si terminologji.
Kica- Xhelili, tha se në programin e tyre nuk përmendet me terma as vrasja e grave, as dhunimi i të miturëve dhe as pastrimi i parave, pasiqë në botëkuptimin e tyre drejtësia nuk mund të shihet si një mënyrë e mikro-menaxhimit, por si diçka e tërësishme.
“Nëse e rregullon sistemin e drejtësisë asisoji që ajo me u marrë mirë me vetveten dhe në mënyrë transparent duke ia ofruar të gjitha mekanizmat, atëherë [drejtësia] do të merret edhe me pastrimin e parave, edhe me të gjitha të tjerat. Pra, arsyeja pse nuk është terminologjia, është se nuk kemi parulla populliste në programin tonë politik”- u përgjigj ajo.
Ndërkaq, kandidati tjetër, Alban Zogaj me profesion ekonomist që njëherësh është nënkryetar i Prishtinës, tha se në program i përmendin shumë terme të tjera që lidhen me luftën ndaj krimit.
“Ne e kemi shumë të fokusuar programin tonë në luftën ndaj krimit dhe informalitetit. Në ekonomi pastrimi i parave konsiderohet në pjesën e informalitetit”- tha ai.
Ndërsa, Shkëmb Manaj tha se këtë segment e kanë paraparë te plani i tyre për ndërtimin e Qendrës Hetimore, e cila sipas tij, është mekanizëm krejtësisht i ri që do të funksionojë si Njësi Speciale e Policisë të Kosovës, e që kontrollohet nga Prokuroria Speciale e Kosovës.
“Pjesë e specializuar e Policisë që menaxhohet drejtpërdrejtë nga Prokuroria e Kosovës. Ne duhet ta largojmë ndikimin politik te çështja e hetimeve. Nuk mund të ketë qendër të hetimeve në kuadër të Policisë, e cila udhëhiqet nga ministri i Punëve të Brendshme që është figurë politike”- shtoi ai.
Për themelimin e Byrosë për Sekuestrimim e Pasurisë të Pajustikueshme, Kicaj-Xhelili, tha se asgjë dhe askush nuk e ka penguar kryeministrin e vendit dhe Lëvizjen Vetëvendosje ta zgjedhin drejtësuesin e Njësisë për Inteligjencë Financiare, as të themelojë Task-Forcë për luftimin e korrupsionit. Por, sipas saj, Qeveria nuk ka dashur ta bëj një gjë të tillë edhe pse e ka pasur në duart e veta “mundësinë e artë”. Në vend të kësaj, sipas saj, Qeveria ka zgjedhur ta shtrij ushtrimin e kontrollit.
“Po ta kishte seriozisht [Albin Kurti] kthimin e parasë publike, duhet me pyet ku i ka Martin Berishaj të hollat e veta. Kthej njëherë paratë e tij pa Byro fare, më pas flasim për Byronë”- tha ajo.
A do të bëhet Vetting-u?
Qëllimin e parë dhe kryesor në sistemin e drejtësisë, Lidhja Demokratike e Kosovës thotë se e ka përmbylljen e procesit të Vetting-ut, “duke u larguar nga parullat e filozofisë politike për drejtësinë”.
Kica-Xhelili ka premtuar që Vettingu do të përmbyllet si proces gjatë mandatit të tyre të parë, duke e proceduar në një version të kombinuar.
Ajo thotë se versioni i LDK-së për Vetting-un është që në shkallë të parë të mbyllen amandamentet kushtetuese. Sipas saj, nuk mjafton që Vettingu të bëhet vetëm për krerët e Këshillit Gjyqësor dhe atij Prokurorial.
“Më pas do të vazhdojmë me hapin e dytë që është një Vetting i brendshëm, i qëndrueshëm që e veçon sistemin e drejtësisë nga vetë Këshillat në mënyrë të vazhdueshme. Kështu Këshillat e ndërvetësojnë kontrollin e integritetit të gjyqtarëve dhe prokurorëve në mënyrë sistematike”- thotë ajo, duke shtuar se do të bëjnë vlerësim vjetor dhe kontroll sistematik në çdo pesë vjet.
Nëse nuk voton pakica serbe në Kuvendin e Kosovës, gjë që e pengon procesin e Vettingut, Kicaj-Xhelili, tha se do të “bëjnë diçka”, ngase sipas saj, nuk mund të presin pafundësisht. Ajo thotë se maksimumi i pritjes mund të shkoj 6 muaj deri në 1 vit, në mënyrë që të mbetet hapësirë që të bëhen ndryshimet e nevojshme ligjore.
“Nëse dojmë me përmbyll Vettingun brenda një mandati, duhet me pas parasysh që nuk mundemi me prit pafundësisht që pakicat mos ta votojnë, edhe në vitin e tretë të na kujtohet se mund të shkojmë me hapin e dytë”- shtoi ajo.
Duke akuzuar Qeverinë Kurti, Kica-Xhelili, e cila për pak kohë ishte deputete e koalicionit LVV- Lista Guxo gjatë kësaj qeverisje, por më pas kaloi në LDK, tha se tani për tani kanë të bëjnë me një Qeveri që në shumicën e ligjeve ka elemente të kontrollit të pushtetit në drejtësi.
“Qeveri e cila reformën e drejtësisë e sheh në një fjali ‘po hymë na brenda se qashtu rregullohet drejtësia’”- tha ajo.
Juristi tjetër i kësaj partie, Shkëmb Manaj pretendon që Qeveria Kurti jo që ka bërë hapa pak, por ka bërë hapa mbrapa në procesin e Vettingut.
“Na ka kthyer në hapa mbrapa, dhe cilado Qeveri do të vjen tash, do të kemi një hap mbrapa- se nuk do të ketë Vetting të plotë në sistemin e drejtësisë”- tha Manaj.
Vettingu është një nga çështjet kryesore të përfolura në Kosovë që sa vite në fushën e drejtësisë. Ky është proces i rivlerësimit të figurës së prokurorëve dhe gjyqtarëve dhe ka për qëllim rritjen e tyre profesionale, luftimin e korrupsionit dhe ndikimin e krimit të organizuar, politikës apo elementëve të tjerë të paligjshëm në dhënien e drejtësisë.
Në pritje për zbardhje të krimeve të luftës
Kosova ka vetëm tre të prokurorë dhe 34-35 policë hetues për rastet e krimeve të luftës. Një numër i tillë vështirëson zbardhjen e rasteve të shumta, përderisa vitet po kalojnë e dëshmitarët po vdesin.
Shkëmb Manaj, premton se në minimum do të jenë 10-15 prokurorë për këto raste të ndjeshme.
“Ne menjëherë duhet ta bëjmë një strategji kombëtare e cila aprovohet në Kuvend, që ka afat 5 vjet që t’i trajtojë të gjitha krimet e luftës. Dhe në kuadër të strategjisë, të bëhet buxheti, të rritet numri i prokurorëve dhe policëve. Zbardhjen e krimeve të luftës mund ta bëjmë brenda pak viteve, për shkak se shumica e dëshmitarëve po vdesin e pastaj do të bëhet e pamundshme”- tha ai.
Ndërkaq, Kica- Xhelili tha se ajo çfarë duhet të bëhet është që politika të kryejë rolin e saj administrues dhe të sigurojë kapacitetet e nevojshme.
“Shkon e pyet prokurorin dhe gjyqtarin se çka po të duhet që me ma zbardhë këtë lëndë, sa persona po të duhen, sa pare po të duhen, sa prokurorë shtesë po të duhen; cilat institute botërore të duhen për ekspertizë që ne nuk i kemi kapacitetet. Dhe ti ia siguron …”- tha ajo.
Lufta në Kosovë la shumë viktima, të pagjetur, gra e burra të dhunuar e shumë dëme materiale, që ende nuk janë zbardhur. Me shkas, kërkohet që të merren hapa sa më parë që mos të kalojnë tri dekada nga përfundimi i luftës për t’i dhënë epilog pritjeve.
Për masakrat dhe krimet e tjera të luftës dhe krimet kundër njerëzimit të kryera në Kosovë nga forcat serbe e jugosllave gjatë luftës së viteve 1998/1999 ishin gjykuar, e disa edhe dënuar, ish-udhëheqësit më të lartë politikë dhe ushtarakë të Jugosllavisë së mbetur e të Serbisë.
Ish-presidenti i Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq ishte akuzuar për krime lufte dhe për krime kundër njerëzimit, të kryera nga forcat serbe e jugosllave në Kosovë. Millosheviq ishte akuzuar për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit të kryera edhe në luftërat në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Kroaci.
Parandalimi i dhunës ndaj grave
Kandidatja për deputete nga LDK, Sibel Halimi, e cila njëherësh është drejtoreshë e Kulturës në Komunën e Prishtinës, duke folur në nivel të konstatimeve tha se deri më tani nuk kanë parë asgjë konkrete nga partia në pushtet për ta parandaluar vrasjen e grave.
Halimi tha që është ithtare që të përfshijnë një lëndë specifike në sistemin parauniversitar që ka të bëjë më njohuritë mbi gjininë. Poashtu, ajo premtoi që gratë do t’i përfshijnë në tregun e punës, do të ofrojnë politika miqësore, do të përfshijnë ligjin e prindërimit dhe do ta zhdukin hendekun mes sferës publike dhe private për jetën e grave në Kosovë.
“Në këtë sistem të drejtësisë që është jashtëzakonisht i brishtë me një diskurs publik i cili denigron të gjitha hallkat e funksionimit të sistemit të drejtësisë natyrishtë që gratë ndihen të pambrojtura dhe janë në një pozitë ku më nuk i besojnë as institucioneve të sigurisë” – tha Halimi.
Kandidatët LDK-së, Sibel Halimi dhe Shkëmb Manaj. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Kica- Xhelili përmendi që në fund të vitit 2022, LDK-ja e ka propozuar një rezolutë në Kuvendin e Kosovës që merret pikërisht me çështjen e dhunës ndaj grave, por se Lëvizja Vetëvendosje nuk e ka votuar.
“Po flasim për të drejtat e njeriut, mirëpo duhet të mos harrohet edhe një gjë, LDK-ja nuk iu përzihet deputetëve të saj se çka votojnë e cka nuk votojnë. Ne jemi parti e djathtë dhe kemi demokarci të skajshme të brendshme dhe deputetët tonë nuk i detyrojmë të votojnë në një mënyrë apo tjetrën”- tha ajo duke thumbuar partinë në pushtet.
Kurse, kandidatja Fatlume Jaha tha se nuk ka formë më të mirë për t’i fuqizuar gratë se sa t’i fuqizosh ato në aspektin ekonomik.
“Konsideroj se LDK veçse e ka bërë hapin e parë për ta bërë këtë përmes shkollës tërëditore, sepse ka bërë një lehtësi shumë të madhe për nënat”- tha ajo.
Kandidatet e LDK-së, Doarsa Kica-Xhelili dhe Fatlume Jaha. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Premtimet për Prishtinën
Tetë nga 110 kandidatë për deputetë në Kuvendin e Kosovës nga radhët e LDK-së kanë pozita në Komunën e Prishtinës. Në planet e tyre si deputetë, ata parashohin ndryshime që do të shtrihen në rajonin e Prishtinës, e që më së shumti janë investime kapitale.
Në “DebatPërnime”, që si format në pjesën e dytë koncntrohet në punët që do të bëhen në rajonet e Kosovës, Sibel Halimi, Besian Mustafa, Krenar Xhaferi, Alban Zogaj dhe Fatlume Jaha u zotuan për ndryshime përmes projekteve të mëdha.
Dokumenti “Rruga e Re”, programi qeverisës i LDK-së, parasheh investime kapitale shtesë prej 5 miliardë eurove për katër vite mandat, me mbi 120 projekte të mëdha në vend,
Alban Zogaj tha se prej 5 miliardë euro investime kapitale në mandatin e parë, 1.5 miliardë janë të orientuara për rajonin e Prishtinës.
Një prej projekteve të mëdha të kryeqytetit, që është proklamuar edhe nga Lumir Abdixhiku dhe kryetari i Prishtinës, Përparim Rama është Unaza e Jashtme e Prishtinës.
Kandidati për deputet, Krenar Xhaferi, fajësoi Qeverinë Kurti, duke thënë se projekti për Unazën e Jashtme të Qytetit që dy vjet nuk e merr garancionin nga Qeveria e Kurtit.
“Ky garancion vjen me ditët e para [të qeverisjes së LDK-së] dhe për katër vjet ne e kemi të përfunduar Unazën e Kryeqytetit” – tha ai.
Zogaj tha se Unaza e Jashtme është një projekt i madh kapital me 350 milionë euro investime, të zotuara për kredi nga Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, e që sipas tij, aktualisht nuk po nënshkruhet nga Qeveria aktuale.
Kandidatët e LDK-së, Alban Zogaj dhe Besian Mustafa. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Projekti i dytë i madh për kryeqytetin është “Qendra Kombëtare e Sportit” me rreth 200 milionë euro investime. Kjo qendër do të ndërtohet në perfieri të Prishtinës dhe i ndihmon Lojërave Mesdhetare që do të mbahen në Prishtinë në vitin 2030”- tha Zogaj, duke shtuar se aty përfshihet edhe Stadiumi Kombëtar me një kosto prej 50 milionë euro.
Për Spitalin e ri, Zogaj tha se është projekt tjetër i madh që do të zhvendoset nga lokacioni aktual ku është QKUK, e do të ndërtohet në periferi të Prishtinës, me 500 milionë euro investime.
Sipas tij, projekti i pestë i madh i kryeqytetit është projekti i kogjenerimit, ngrohja qendrore në kryeqytetin e Prishtinës ku parashihet dyfishimi i kapaciteteve në mënyrë që Prishtina në pesë vitet e ardhshme të ketë energji nga ngrohja.
Tjera projekte që u premtuan nga kandidatët e LDK-së, janë projekti i solareve në vlerë 100 milionë eur, pastaj rruga Prishtinë- Podujevë; rruga Prishtinë- Gjilan; rruga Prishtinë- Mitrovicë; ndërtimi i rrugës Prishtinë- Pejë.
Zogaj tha se financat për këto investime kapitale do t’i marrin në tri burime të financimit; e para përmes buxhetit; e dyta përmes kredive ndëkombetëre dhe kredive dypalëshe; dhe e treta do ta shtyjnë modelin e Partneritetit Publiko-Privat (PPP).
Besian Mustafa, i cili ishte ministër i Bujqësisë në Qeverinë Hoti, tha se do ta ndërtojnë centralin me gaz në komunën e Ferizajt përmes fondeve të Trustit Pensional.
“Nuk është problemi te mungesa e marrëveshjeve ndërkombëtare dhe financimit ndërkombëtar, por është mungesa e ekzekutimit të këtyre fondeve nga ana e kësaj Qeverie”- tha ai.
Mustafa premtoi edhe Parkun Teknologjik në dalje të Prishtinës, që sipas tij, do të ketë një sistem që përfshin të gjitha hallkat e zinxhirit të këtyre teknologjive, me një investim prej 30 milionë eurove.
Sibel Halimi, tha se LDK e ka programin e saj politik për kulturën të ndarë në tri shtylla kryesore; e para ka të bëjë me investimet kapitale që brenda një sistemi 4 vjecar t’i rehatojnë institucionet dhe hapësirat e veçanta për artistët; dhe e dyta ka të bëjë më decentralizimin me institucionet vartëse.
“LDK do të ndërtoj një Teatër te ri Kombëtar”- tha ajo.
Përvoja e LDK-së në pushtet
Lidhja Demokratike e Kosovës më së shpeshti e ka pasur fatin që të jetë në pushtet.
Pas mbarimit të luftës dhe ardhjes së administratës ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK), u mbajtën zgjedhjet e para në Kosovë, në vitin 2001.
LDK fitoi shumicën e votave dhe përfaqësoi shumicën e deputetëve në Kuvendin e Kosovës. Ibrahim Rugova u zgjodh president i Kosovës më 04.03. 2002, dhe LDK-ja formoi qeverinë e parë pas luftës. Rugova ishte president deri në vitin 2006.
Kjo parti fitoi përsëri zgjedhjet e vitit 2004 në krye me Ibrahim Rugovën.
Ndërsa, në zgjedhjet e vitit 2014, LDK arriti të krijonte një koalicion qeverisës me partinë e Hashim Thaçit, Partinë Demokratike të Kosovës (PDK), dhe të formonte një qeveri të re në krye me Isa Mustafën.
Në zgjedhjet e vitit 2019, LDK humbi mundësinë për të formuar një qeveri, pasi LVV fitoi më shumë vota. LVV, bëri një koalicion të mundshëm me LDK-në, por marrëveshja u shkatërrua pas disa muajsh kur Qeveria e Kurtit u rrëzua në Kuvend në mars 2020 përmes një Mocioni Mosbesimi.
Në këtë situatë, LDK-ja, nën udhëheqjen e Avdullah Hotit, arriti të formonte një koalicion me PDK-në dhe partitë e tjera të vogla. Në 22.03.2020, Hoti u zgjodh kryeministër i Kosovës.
Qeveria Hoti u rrëzua pas një Mocioni të dytë Mosbesimi në Kuvendin e Kosovës.
Kjo u pasua me zgjedhje të parakohshme të shkurtit të vitit 2021, në të cilat Lëvizja Vetëvendosje doli fituese.
Në zgjedhjet e fundit në vitin 2021, LDK-ja fitoi 12.64 % duke u renditur si partia e tretë për nga numri i votave.
