Ballina

Kategori: Gjatë

  • “Kënaqu e krenohu”: Muzika rome e Ballkanit shquhet për lojën e saj gazmore

    Muzikantët romë në Ballkan janë të njohur për interpretimin e melodive të gjalla prej bendeve me instrumente frymore në dasma. Tani tingujt e thekshëm e elektrikë të sintit që njihen si “tallava”, po ndikojnë edhe jashtë rajonit.

    Ideja e “muzikës rome prej Ballkani” pa përjashtim përfton në mendje klishe të caktuara mbi këngëtarët romë. Ata zakonisht dalin me bende tunxhi me 15 vetë, gati si të dehur, duke marrë nëpër ndeja dasmash bakshishe të majme.

    Realiteti i muzikës së dasmës rome në Ballkan mbase është më pak i larmishëm, por njerëzit nuk janë aspak më pak qejfli. Dallimi është se ansamblet me instrumente frymore shpesh po zëvendësohen prej bendeve: një klarinetist, një këngëtar dhe afërmendsh një ose dy sinta, duke luajtur një stil të gjatë, me ndryshime hidh e prit, pa fillim e pa fund – tallava, me një fjalë; tingulli i vërtetë i Ballkanit.

    Me fillimin e luftës së viteve 1998-99 në Kosovë, shumë romë – të cilët, prej shqiptarëve shpesh shiheshin si kolaboracionistë me serbët – u zhvendosën në Maqedoninë Veriore. Shumë prej tyre u vendosën në një komunë të njohur zyrtarisht si Shuto Orizari, por prej vendasve më fort e njohur si Shutka, që nganjëherë quhet “qyteza më e madhe rome në botë”.

    Shutka, një periferi e madhe rome nja 45 minuta me autobus në jug-perëndim të Shkupit, është një mëhallë e veçantë etnikisht, e ndërtuar në vitin 1963 pas tërmetit shkatërrues të vendit. Ajo bëri emër në filmin e Emir Kusturicës “Koha e romëve”, si një lagje e varfër rome.

    Banorët e saj i nxjerrin mesatarisht nga 300 euro në muaj, që sipas standardeve perëndimore është një shumë e vogël, por për vendasit shumë e arsyeshme. Gjashtëdhjetë për qind e tyre janë myslimanë, pjesa tjetër të krishterë ortodoksë.

    Në të kaluarën muzika e Shutkës bazohej kryekëput në instrumente frymore. Do të kthehej në model në vitet 1990 para se të zëvendësohej, thotë DJ dhe promotori slloven i muzikës Petar Barbariq, nga “muzika elektrike e dasmës”, që përmban saksofon, klarinetë, fizarmonikë ose tastierë (sint), kitarë elektrike, bas-kitarë, bateri, dhe një këngëtare. Më vonë, me fluksin e refugjatëve nga Kosova, tallavaja ia mori anën.

    Sot, një nga yjet më të mëdhenj në skenën e tallavasë është njëri nga shutkasit me emrin Klinton (kini parasysh ish-presidentin amerikan, Bill Clinton, shpëtimtar i Kosovës). Klinton Demirovski luan në tastierë në disa grupe – Gazoza dhe Mladi Kristali Orkestra, nëse përmendmi vetëm disa syresh – që përfshijnë gjithashtu klarinetë, darabuk dhe saksofon. Kohët e fundit, ai ka bërë video në YouTube, sponsorizuar nga Korg dhe marka të tjera të sintave.

    Kur ishte tetë vjeç, Klintoni u mësua  vetë të luante në sint (tastierë). Që ivogël, zhvilloi dashurinë për muzikën e filmave të Hollivudit, një element kiçi që Klinton e ngërthen në lojën e tij, shoqëruar me një ndikim të dukshëm të popit turk, arab dhe indian.

    “Tallavaja është për ne ajo që është reggaeton për Gjermaninë, ose muzika hip-hop, ose muzika e kërcimit”, thotë Klinton.

    Ripërpunimi dhe përmirësimi

    Muzika moderne rome e dasmave e bazuar në sint shpesh konsiderohet si fatkeqësia e muzikës ballkanike nga etnomuzikologët dhe puristët e ndryshëm. Megjithatë, për të tjerët, mund të jetë mrekullisht krijuese dhe të ndërthuret me virtuozitet të madh dhe improvizim të vrullshëm.

    “Më pëlqen mënyra se si ata përdorin sintin në Ballkan”, thekson Gergely Barcza, nga Besh o Drom i Budapestit. “Çdo vend në Ballkan dhe në Lindjen e Mesme ka një muzikë të tillë popullore. Në Rumani quhet manele. Në Bullgari quhet chalga. Në Izrael, mizrahi. Unë luaj në grupin e këngëtarit më të famshëm të mizrachit në Izrael dhe më pëlqen shumë”, deklaron Barcza.

    “Më pëlqen ky lloj riciklimi tradicional, kur bëjnë muzikë popullore nga elementë tradicionalë”, ka shtuar ai. “Askush nuk thotë se tallavaja është muzikë tradicionale shqiptare. Ne e dimë se çfarë është muzika tradicionale shqiptare. Por nëse duam të kërcejmë, nëse duam të ndihemi mirë, ndoshta do të lëshonim tallava në vend të muzikës tradicionale”.

    Barbariq pajtohet me të: “Tallavaja është hit në çdo komunitet rom në Ballkan”. thotë ai. “Përbëhet nga kompozime të improvizuara, 30-40-minutëshe, ku këngëtari ngreh dolli për lumturinë e të porsamartuarve. Dhe pastaj ndoshta solisti, klarineta ose saksofoni ia thotë këngës prej një motivi”

    Atë e entuziazmon improvizimi lirik: “Këngëtari i këndon gjatë gjithë kohës familjes, të ftuarve, dhuratave. Një ‘këngë’ mund të zgjasë për një orë ose më shumë”.

    E popullarizuar në mesin e romëve nga Kosova dhe Maqedonia, tallavaja është marrë e inkorporuar në këngë nga dyshja ballkanike e Beogradit DJ ShazaLaKazoo dhe disa grupe të tjera progresive ballkanike. Por në pjesën më të madhe ajo nuk ka dalë shumë prej shtratit të subkulturës së muzikës rome.

    Etnomuzikologu slloven dhe eksperti i muzikës ballkanike, Svanibor Petan, thotë se fjala “tallava” buron nga fraza rome, “tel o vas”, që do të thotë “përdredhim nën krah”, që do të thotë lloji i mënyrës orientale belly dancing “çiftetelli” me lëvizje duarsh gjatë solokërcimit.

    Para se të ripërpunohej e përmirësohej, ishte një stil akustik i të kënduarit kryesisht të improvizuar në dasma të ndara rome, ku gratë kishin muzikantët e tyre dhe burrat të tyret. Zakonisht, muzikantët që performonin për gratë ishin burra homoseksualë që luanin me dajre.

    Këngëtarët u këndonin dasmorëve vargje improvizuese që kishin pak informacione për nusen dhe dhëndrin, apo dhuratat e bollshme që u jepeshin. Ata lavdëronin nusen dhe bukurinë e saj, duke improvizuar melodinë dhe kënduar tekste jashtë kornizave konvencionale, si ato dollitë xhamajkane reggae.

    “Tallavaja zakonisht i këndohej një qejflie”, ka spikatur profesoresha dhe antropologia kulturore e Universitetit të Oregonit, Carol Silverman. “Qejfliu mund të jetë një person që këndon. Më vonë, kur u fut në muzikën e dasmave në Kosovë, instrumentet u kthyen në qejf. Në një moment kërcimi bëhet më emocionues. Të ftuarit e dinë se ky është një moment improvizues intensiv”.

    Ndërkohë, këngëtarët nuk ishte e thënë të ishin homoseksualë dhe dajrja u zëvendësua me stintsajzerë, të cilët luanin në një stil minimalist, të ndyrë, me solo të shpejta rrufe që ngjanin me tingullin e zurnës (një klarinetë e turqizuar, e trumbetuar me pauza), por kryesisht karakterizohet nga ritme të ngadalta që i ngjanin darabukës. Të ftuarit e dasmës kërcenin vetëm, duke ngritur krahët lart, duke u byrytur me miqtë. Ose kërcenin me folklor, duke u lidhur në rreth krah njëri-tjetrit.

    Milan Gjuriq, muzikant beogradas nga grupi ShazaLaKazoo dhe etnomuzikolog, thotë se tingulli siç e njohim ne sot e ka origjinën në vitet 1990, kur muzikantët kaluan nga sazi, darabuka dhe zurna në sintet me sekuenca dhe mostra.

    Papritur, sinti mund të luante në vend të një orkestre të tërë. Për romët ruralë gjysmëurbanë nga Shqipëria ishte një instrument i mrekullueshëm dhe simbol statusi, një mjet i mahnitshëm teknologjik me të cilin organizatorët e dasmave donin të mahnitnin dasmorët.

    “Sinti ishte një hit absolut kur filloi të përdorej për herë të parë në vitet nëntëdhjetë”, thekson Henry Ernst i Asphalt Tango, një label muzikor kryesisht rom në Berlin.

    “Ishte sikur të shfaqej me një Porsche. Të gjithë e donin nga një. Pastaj grupet e dasmave u rritën zgjeruan me një bori, vokale, një saksofon. Shumë shpejt kishte grupe të vogla, me tre katër anëtarë, orkestra të vogla, kompakte. Grupet e muzikës me instrumente frymore mbetën jashtë loje!a) ishin të shtrenjta dhe b.) më nuk ishin në modë. Nuk përkonin me shpirtin e kohës.

    Sinti magjik në një garazh në Berlin

    Megjithatë, kjo është vetëm gjysma e historisë së muzikës bashkëkohore rome të Ballkanit. Luftërat e viteve 1990 në Ballkan çuan në grupe të mëdha refugjatësh romë që kërkonin azil në Evropën Perëndimore, veçanërisht në Gjermani. Atje, tërësisht nën radarin e mekanizmave dhe mediave të biznesit muzikor perëndimor, muzikantët romë formuan një lloj kulture paralele muzikore, po aq “underground” si çdo subkulturë rinore perëndimore e dikurshme.

    Romët e rinj, me prirje muzikore, tani në qytetet e Perëndimit, kishin me vete edhe traditat e tyre ballkanike brenda tyre – ndërkohë që dëgjonin atë që po ndodhte rreth tyre muzikalisht: muzikën hip-hop dhe rap.

    Ne jemi ulur në garazhin e Shekit në lagjen e Dasmës në Berlin, një nga ato pjesë të Berlinit ku mund të imagjinoni se në mënyrë të pashpjegueshme keni dalë nga kryeqyteti i Gjermanisë dhe keni hyrë në Ballkan.

    Të fshehura pas Badstrasse në një rrugicë të vogël të përbaltur përballë një dyqani bangladeshas që shet veshje grash me çmime të lira, ka një varg garazhesh të shkatërruara të drejtuara nga romë nga Serbia.

    Mbrëmjeve verore, pasi kryhen punët, nga radiot jehon muzika tallava dhe narodna dhe ish-jugosllavët e të gjitha besimeve dhe kombësive, vijnë të bëjnë qejf me Shekin, të pijnë slivovicë shtëpie, të hanë qebapë ose, në ditë të veçanta, të pjekin e hanë mish derri, rrethuar me fëmijë dhe me gugatjen e pëllumbave në kafaz. Këtu njeriu ka një ndjenjë të veçantë të humbjes kohe hapësire. Berlini duket shumë larg.

    Romët që rrinë në garazhin e Shekit në mbrëmjen e ngrohtë flasin një serbishte të vrazhdë dhe të ashpër. Sheki, me rrobat dhe trupin lyer me vaj motorik, me krahë të mëdhenj me tatuazhe, në gojë mban duçin e një Marlboroje të kuqe pa ndezur, duke treguar një mal anekdotash. Në derë ka një flamur të shtirë serb.

    Kur nuk merrej me makina, Sheki luante tallava në sint. E quanin “gishtat e artë të Serbisë”. Ai ishte pjesë e një kulture të tërë rome sinti në Ballkan, e cila përfshinte emra si Cita, Amza, Xhemajl dhe Erxhan.

    Tingulli i tyre elektronik ishte i krisur, maniak, oriental që shkonte në psikedelikun. Ashtu si Sheki, ata të gjithë përdornin sinta të vogël Casio sepse tastet ishin të vogla dhe mund të luanit rrufeshëm, duke i lëvizur duart lart e poshtë tasteve si të çmendur. Disa djem thanë se këta sinta po shkatërronin muzikën e vjetër të Ballkanit, duke nxjerrë nga loja instrumentet tradicionale – violinat e trumbetat. Por duke parë mënyrën se si Sheki luante me instrumentin e tij, mund të shihje se si sintin e zotëronte me trup e me shpirt.

    Aq më keq për pijet alkoolike, bëmat më të mahnitshme i bënte me instrumentin e tij, duke luajtur me një gotë rakie, shishe birre ose një tavëll, duke lodruar gishtat lart e poshtë në sint; luante me ballë, me hundë, me instrumentin e mbështetur në kokë, mes këmbëve, duke u ulur në tavolinë. Gjëra të mahnitshme: një lloj Jimi Hendrixi ballkanik i sintit.

    Ai luante në grupin Blue Tigers (Tigrat e Kaltër). Në fundjavë pas punës në garazh, mblidheshin Tigrat… me këpucë të bardha lëkure me majuce dhe xhaketa me kapuç dhe dragonj kinezë në shpinë; disa syresh me syze të errëta dielli, kapele dhe mustaqe; e aty-këtu shkëlqente ndonjë dhëmb ari.

    Nëse kishte një audiencë “gadjo” (jorome), ata luanin Kallashnikovin, Meseçinën, ndërsa Adnani, turku trakas nga Edirna, që punonte te Sheki, pinte një shishe raki dhe hidhej në dysheme. Mimo, boshnjaku, do t’i fërshëllente grupit dhe pastaj do të ngjitej dhe do t’ia hidhte dhjetë euro Shekit në ballë. Dhe xhazi rom do ta pushtonte garazhin e Shekit, si në ndonjë kafehane breglumi në Beograd, me britma, ulëritje dhe rënkime, derisa këngëtari njëherësh vajton me zërin e tij grykor me një stil oriental.

    Këto ditë, një hise e mirë e tallavasë më të mirë luhet jashtë vendit, kryesisht në Gjermani, destinacion për shumë romë kosovarë, serbë dhe maqedonas. Denis Saliov, i njohur ndryshe si Denorecords, është muzikant dhe producent me origjinë rome me rrënjë maqedonase, i cili e ka çuar tallavanë në Gjermani. Atje ai organizon një festë mujore tallava për romët dhe ballkanasit në zonën e Ruhrit, ku dalin artistë të njohur tallavaje që janë yje në skenën e tyre, por të panjohur për publikun në përgjithësi.

    “Fëmijët e mësojnë muzikën këtu në Gjermani”, ka theksuar Saliov. “Shkojnë në dasma, mësojnë muzikën. Sot, shumë të rinj janë të interesuar për këto valle të vjetra. Më parë, dikush mendonte, ‘Eh, kjo është më shumë për pleqtë.’ Por tani të rinjtë janë vërtet të interesuar”.

    Saliov ka një shpjegim të thjeshtë për suksesin e ndejave të tij. “Njerëzit vijnë tek ne, sepse e duan tradicionalen”, ka theksuar ai. “Dhe çfarë ndjeni:, qejf dhe jini krenarë”.

    Artikulli fillimisht është publikuar në gjuhën angleze në Balkan Insight.

    Përktheu nga gjuha angleze: Rexhep Maloku

  • Trajtimi në proces disiplinor i sjelljes së gjyqtarit pas raportimit në media

    Situatat ku qytetarët i raportojnë sjelljet e gjyqtarëve në media sipas ligjit trajtohen në proceset disiplinore të Këshillit Gjyqësor të Kosovës (KGJK).

    Në arkivat e publikuara të KGJK-së, ku tregohen rastet disiplinore ndaj gjykatësve, haset një rast ku një gjykatës është ndëshkuar për shkak të sjelljes jo të mirë ndaj një qytetari.

    Qytetari kishte raportuar për sjellje të pahijshme të gjykatësit ndërsa pas publikimit të shkrimit KGJK kishte trajtuar rastin në disiplinë.

    Gjykatësi Veli Kryeziu nga Gjilani ishte pjesë e një procesi të tillë pasi gjatë një përgjigjeje për media kishte shkelur Kodin e Etikës.

    Këshilli Gjyqësor i Kosovës më 08.09.2022 kishte formuar panelin hetimor që do të shqyrtonte lëndën e Kryeziut nëse do kishte ose jo shkelje disiplinore.

    Më 25 nëntor 2022, paneli hetimor i kishte paraqitur Këshillit Gjyqësor të Kosovës raportin mbi hetimin për këtë lëndë disiplinore dhe marrëveshjen për pranimin e fajësisë lidhur me këtë rast.

    Pra, gjyqtari Veli Kryeziu në Këshillin Gjyqësor të Kosovës e kishte pranuar fajësinë për fjalët që i kishte thënë gjatë bisedës me gazetaren e KALLXO.com.

    “Sipas vlerësimit të panelit hetimor faktet kanë qenë jokontestuese për arsye se kanë qenë publike, subjekti i hetimit në bisedë telefonike me gazetaren e Kallxo.com kishte deklaruar se: “Me pasë kërcënu me arme e kisha vra” dhe nuk i ka kontestuar edhe subjekti i hetimit”-  thuhet në vendimin e KGJK-së më 14.12.2024.

    Gjyqtari kishte pranuar fajësinë dhe ishte pajtuar që t’i shqiptohet vërejtje me shkrim si sanksion disiplinor.

    “Gjyqtari i Gjykatës Themelore në Gjilan Veli Kryeziu është përgjegjës për shkelje disiplinore të përcaktuara në nenin S, paragrafi 1 dhe 2, pika 2.S, 2.1S, të Ligjit Nr.06/L-OS7 për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve dhe të njëjtit i shqiptohet sanksioni disiplinor vërejtje publike me shkrim”- thuhet në vendimin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës.

    Videon lidhur me këtë rast mund ta ndiqni në këtë LINK.

    Në korrik të vitit të 2022 KALLXO.com kishte raportuar se gjyqtari i Gjykatës Themelore të Gjilanit, Veli Kryeziu, dyshohej se kishte kërcënuar me armë një person.

    Ngjarja kishte ndodhur më 28 maj ndërsa ishte mbajtur vetëm brenda organeve të rendit dhe të drejtësisë.

    Kryeziu në një bisedë telefonike me KALLXO.com nuk kishte pranuar të ketë kërcënuar dikë, anipse ndaj tij tashmë kishte nisur procedurë ligjore në prokurori.

    “Nuk kam ide. Me pasë kërcënu me armë unë e kisha vra (nuk kuptohet mirë gjatë bisedës), nuk bëj budallakia. Nuk jap koment, ditën e mirë!”- kishte thënë shkurt gjyqtari Kryeziu.

    Me këto veprime, sipas KGJK-së, gjyqtari Kryeziu kishte shkelur nenin 5 të Ligjit për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve.

    Në vendim thuhet se Kryeziu ka shkelur paragrafin 2.5 i cili thotë “ka keqpërdor pozitën zyrtare në çfarëdo forme për përfitime të paligjshme për veten”, paragrafin 2.15 i cili thotë “përfshihet në sjellje, qoftë kur është në detyrë apo privatisht, të cilat dëmtojnë reputacionin e gjykatës ose mund të dëmtojnë besimin e publikut në paanshmërinë ose besueshmërinë e gjyqësorit”.

  • Gjykatësit ndëshkohen nëse përdorin gjuhë të papërshtatshme në rrjetet sociale

    Sjellja e gjykatësve në Republikën e Kosovës është e rregulluar me Kodin e Etikës për gjykatat. Ky dokument parasheh rregulla strikte mbi të cilat gjykatësit sillen brenda sistemit dhe në publik.

    Rregullativa e etikës parasheh kufizime për jetën publike të gjykatësve, përfshirë hapësirat ku ata qëndrojnë, personat që mund t’i takojnë e deri te gjuha të cilën ata e përdorin në gjykime dhe në publik.

    Të dhënat tregojnë që Këshilli Gjyqësor i Kosovës ka vendosur që gjykatësit mund t’i përdorin rrjetet sociale mirëpo gjatë përdorimi të tyre ata duhet të respektojnë Kodin e Etikës.

    Në procedurat disiplinore që KGJK i ka zhvilluar evidentohen edhe situata ku gjykatësit janë ndëshkuar për një koment në rrjetet sociale.

    Më 31.03.2024 në  media ishte publikuar një lajm që shpërfaqte një veprim të një burri, i cili nuk e kishte lënë bashkëshorten e tij të futej në shtëpi pasi ajo kishte dalë për iftar me kolegët e saj.

    Mirëpo ajo çka e kishte karakterizuar këtë lajm ka qenë një koment i cili ishte bërë nga gjyqtari për kundërvajtje i Gjykatës së Ferizajt, Bahri Salihu.

    Salihu në komentin që kishte bërë në Facebook thotë që nuk miraton shëtitjet e grave në iftare, duke shtuar që gruaja nuk duhet ta ngushtojë burrin pasi që duhet t’i ketë mendët.

    “Edhe unë nuk e kisha miratu këtë shëtitje të gruas nëpër iftare të hamamit”- është vetëm një pjesë e komentit që Bahri Salihu e kishte lënë në lajmin e publikuar në faqen e KALLXO.com në Facebook.

    Më 17.04.2024 pas raportimit në media, KGJK ka nisur procedurë disiplinore ndaj gjyqtarit Salihu.

    Ndërsa pasi që autoriteti kompetent e në këtë rast kryetari i Gjykatës së Ferizajt e kishte vlerësuar se janë përmbushur elementet për inicimin e procedurës disiplinore ai i kishte dërguar kërkesë me shkrim Këshillit Gjyqësor të Kosovës.

    Më 07.06.2024, sipas Ligjit për përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve, kryetari i Gjykatës së Ferizajt ka konsideruar se ka bazë të mjaftueshme që veprimet e gjyqtarit Bahri Salihu të trajtohen nga Këshilli Gjyqësor i Kosovës.

    Për ta hetuar rastin, KGJK duhet ta formojë një panel hetimor nga tre gjyqtarë të një gjykate tjetër, në afat prej jo më larg se 15 ditë prej kur është pranuar kërkesa për inicimin e procedurës disiplinore.

    Ky panel mbledh prova dhe u jep mundësinë palëve që të përgjigjen në pretendimet e ngritura.

    Këto hetime të panelit mund të zgjasin deri në pesë muaj.

    Ndërsa më 19.09.2024 KALLXO.com ka raportuar se Këshilli Gjyqësor i Kosovës më 04.07.2024 i ka shqiptuar vërejtje me shkrim gjyqtarit Bahri Salihu.

    Sipas vendimit të KGJK-së është arritur marrëveshja vullnetare për pranimin e përgjegjësisë disiplinore me gjyqtarin Bahri Salihu.

    “Aprovohet marrëveshja vullnetare për pranimin e fajësisë. Bahri Salihu është përgjegjës për shkelje disiplinore… Dhe i shqiptohet sanksion disiplinor vërejtje publike me shkrim”- thuhet në vendimin e KGJK-së.

    Sipas vendimit të KGJK-së paneli hetimor i themeluar me vendim të Këshillit Gjyqësor të Kosovës më 14.06.2024 i ka paraqitur KGJK-së raportin mbi hetimin për këtë lëndë disiplinore si dhe marrëveshjen vullnetare për pranimin e fajësisë në mes të panelit hetimor dhe gjyqtarit Bahri Salihu.

    Tutje sipas vendimit të KGJK-së, Këshilli më 04.07.2024 ka caktuar dhe mbajtur seancën dëgjimore për të shqyrtuar raportin hetimor dhe marrëveshjen vullnetare për pranimin e fajësisë të arritur mes gjyqtarit të Gjykatës Themelore të Ferizajt, Bahri Salihu dhe panelit hetimor.

    Gjithnjë sipas vendimit të KGJK-së, nga raporti hetimor u vërtetua fakti se gjyqtari Bahri Salihu ka bërë shkelje disiplinore kur në rrjetin social Facebook, te portali KALLXO.com, në lajmin me titull “Doli në iftar me kolegët e punës burri nuk e lejoi të hyjë në shtëpi”, ka komentuar me tekstin si: “ku me gjet kësi burra në Kosovë! Edhe une nuk e kisha miratu këtë shëtitje të gruas nëpër iftare të hamamit. Gruaja duhet me pasë mend vet dhe mos me ngushtu as burrin. Çfarë bërlloga kam unë në punën ku punoj, kurrë nuk e kisha lënë grua askund e lëre më në iftar të hamamit, se janë tranu krejt shqiptarët. Mbanë more fenë qysh ka qenë para luftës se mas luftës nuk është tu pas hjeshi asgjë”.

    Sipas vendimit të KGJK-së, me këtë veprim gjyqtari ka kryer shkelje disiplinore të përcaktuar me nenin 5 par. 1 lidhur me nenin 2.15 të Ligjit për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve, i cili parasheh: “përfshihet në sjellje, qoftë kur është në detyrë apo privatisht, të cilat dëmtojnë reputacionin e gjykatës ose mund të dëmtojnë besimin e publikut në paanshmërinë ose besueshmërinë e gjyqësorit”.

    “Gjatë procedurës tek paneli hetimor, subjekti i hetimit dhe paneli hetimor kanë arritur marrëveshje vullnetare me të cilën subjekti i hetimit gjyqtari Bahri Salihu ka pranuar përgjegjësinë disiplinore me të cilën është ngarkuar, si dhe është pajtuar me sanksionin disiplinor “vërejtje publike me shkrim”, sipas nenit 5 par. 1 dhe 2 pika 2.15 të Ligjit Nr. 06/L-057 për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve.” – thuhet në vendimin e KGJK-së.

    “KGJK, vlerësoi se marrëveshja vullnetare për pranimin e fajësisë e lidhur në mes të subjektit të hetimit gjyqtari Bahri Salihu dhe panelit hetimor, së bashku me dakordimin e tyre për llojin e sanksionit disiplinor të përcaktuar me nenin 7 par. 1 pika 1.2 të Ligjit Nr. 06/L-057 për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve, i përmbush të gjitha kushtet ligjore, është i drejtë dhe në proporcion me shkeljen disiplinore të tij, andaj si të tillë edhe e aprovoj.” – thuhet tutje në vendimin e KGJK-së.

    Pas vërejtjes së shqiptuar me shkrim nga KGJK, KALLXO.com ka kontaktuar gjyqtarin Salihu për të marrë një përgjigje lidhur me vërejtjen me shkrim të shqiptuar nga KGJK. Salihu tha se nuk do të ankohet në Gjykatën Supreme për vendimin e KGJK-së.

    “Po, jam në dijeni, jo s`kam kurrëfarë komenti, Jo, jo, jo absolut (lidhur me apelimin)”- tha gjyqtari Salihu për KALLXO.com.

    Në këtë LINK mund ta gjeni vendimin e plotë të KGJK-së ndaj Bahri Salihut.

    Historiku

    Një lajm në KALLXO.com i publikuar më 31.03.2024 shpërfaqte një veprim të një burri, i cili nuk e kishte lënë bashkëshorten e tij të futej në shtëpi pasi ajo kishte dalë për iftar me kolegët e saj.

    Detaje më shumë lidhur me lajmin mund t’i gjeni duke klikuar KËTU.

    Në këtë lajm të publikuar në Facebook të KALLXO.com, një koment e kishte bërë edhe gjyqtari për kundërvajtje i Gjykatës së Ferizajt, Bahri Salihu.

    Salihu në komentin që kishte bërë në Facebook thotë që nuk miraton shëtitjet e grave në iftare, duke shtuar që ‘gruaja nuk duhet ta ngushtojë burrin pasi që duhet t’i ketë mendët’.

    Salihu në biografinë e tij, e cila është publike në faqen e Gjykatës së Ferizajt, del të ketë qenë prokuror në Ferizaj nga viti 2012 deri në vitin 2013.

  • Central me gaz, aviokompani dhe investime miliardëshe: Plani i LDK-së për zhvillimin ekonomik

    Central me gaz, eliminim të TVSh-së për energji elektrike, 5 miliardë euro investime kapitale, rritje të pensioneve dhe pagave, janë disa nga synimet që Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), i ka listuar në programin zgjedhor, me të cilin pretendon të rikthehet në pushtet pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

    Me përvojë në fushën e ekonomisë, tre kandidatë për deputetë nga LDK-ja, janë shprehur të bindur që në Kosovë nuk ka oligarkë e as kartele, siç pretendon Lëvizja Vetëvendosja, teksa kanë premtuar se nëse LDK-ja e krijon Qeverinë, do ta ngrisin zhvillimin ekonomik përmes ndërtimit të centralit me gaz, rritjes së pagave e pensioneve si dhe duke bërë investime kapitale në vlerë prej 5 miliardë eurosh.

    Berat Rukiqi, Sokol Havolli e Besian Mustafa në “DebatPërnime” të transmetuar më 24.01.2025, fajësuan Qeverinë e kryeministrit Albin Kurti për ngecje në zhvillimin ekonomik, kapje të institucioneve të pavarura dhe importim të lartë të energjisë elektrike.

    Duke shpalosur programin e tyre “Rruga e Re”, të tre këta kandidatë për deputetë premtuan se shumicën e projekteve do t’i përfundojnë brenda mandatit të parë, nëse arrijnë t’i fitojnë zgjedhjet parlamentare.

    A ka oligarkë në Kosovë? 

    Kryeministri Kurti në disa raste ka përmendur “oligarkët në Kosovë”.

    Oligarkët janë një grup njerëzish që kanë kontrollin e një vendi, organizate ose institucioni.

    LDK-ja beson që në Kosovë në parim nuk ekziston një gjë e tillë, mirëpo në anën tjetër thonë se nëse ekziston një oligark në vend, atëherë ai është ambasadori në Kroaci, Martin Berishaj, i cili është i dyshuar për tri vepra të ndryshme penale.

    Berishaj bëri jehonë në vitin 2022, kur u përfol në mediat sllovene nën dyshimin se ka transferuar rreth 600 mijë euro te një kompani private në Mal të Zi.

    Kandidati Berat Rukiqi, i cili ka qenë kryetar i Odës Ekonomike të Kosovës fajëson kryeministrin Kurti se po përdorë frazeologji të tilla për konsumet e tij si populist.

    Rukiqi tha se në Kosovë mund të ketë probleme të bizneseve specifike në raport me ligjin, por nuk oligarkë, meqë vetë tranzicioni i Kosovës nuk e ka mundësuar fenomenin e oligarkisë, përmes të cilit një grup i caktuar kontrollon të gjitha asetet shtetërore.

    Kandidati i LDK-së për deputet, Berat Rukiqi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    “Shumica e bizneseve te na edhe në vitet e ‘90-ta, edhe pas viteve të ‘90-ta, janë njerëz që nga zori, nga humbja e vendeve të punës, nga nevoja për mbijetesë i kanë krijuar bizneset e tyre. Masandej me rritjen e ekonomisë, dikush është rritë më shumë e dikush më pak”- tha ai.

    Ai shprehu bindjen se nëse veç ka oligarkë në Kosovë, atëherë është një që e ka krijuar Qeveria Kurti, e që quhet Martin Berishaj.

    “Ai haptazi në bankë në Prishtinë ka tërhequr miliona euro. Duhet me dhanë përgjegjësi, është ambasador, ka funksion zyrtar, është konflikt i pastër interesi në radhë të parë, e pastaj edhe të gjitha ato kontratat e tjera që janë në hetim. Nuk dua ta komentoj punën e organeve të rendit, por nëse ka një oligark që e ka përdor dhe keqpërdor një aset për shitblerje të energjisë dhe kontrata të dëmshme që janë nën hetim, ai është Martin Berishaj, me plotë të tjerë”- tha ai.

    Ndërkaq, kandidati Besian Mustafa fajësoi Qeverinë e Kosovës në një segment tjetër të kësaj çështjeje. Për të, vetë Qeveria ka bërë veprime për të krijuar oligarkë duke mos emëruar për dy vite Bordin e Autoritetit të Konkurrencës që ka për qëllim ligjor sigurimin e konkurrencës.

    Përveç saj, ai akuzoi se dy vitet e para, Qeveria e la qëllimisht jofunksionale Gjykatën e Tenderëve (OSHP-në), në mënyrë që të shpërndajë tenderë njëburimorë më vonë.

    “Pastaj më vonë e zbuluam pse e kanë bërë një gjë të tillë. Sepse për katër vite keqpërdorën 280 milionë euro me tenderë njëburimorë, që unë i quaj tenderë që u kanë dhënë dostave të tyre në dhoma të errëta: ti e merr këtë tender, ti këtë tender, ti 10 milionë, ti 15 milionë”- pretendoi ai.

    Mustafa tha se oligarkët bëhen përmes veprimeve të tilla, kur tenderët u jepen “dostave” dhe “përkrahësve të partisë” pa konkurrencë.

    Në anën tjetër, kandidati Sokol Havolli, i cili ka qenë zëvendësguvernator në Bankën Qendrore të Kosovës, tha se oligark quhet ai që përcakton politikat e sektorit energjetik në Kosovës, duke drejtuar gishtin kah Martin Berishaj.

    Madje, ai pretendoi se Qeveria shtesat që i dha në fund të vitit 2024, i ndau me qëllim që qytetarët t’i paguajnë faturat e rrymës, e ato para të shkojnë përsëri te Martin Berishaj.

    “Si duket burimet për të shpenzuar në energji prej Korporatës Energjetike dhe burimeve tjera të financimit të energjisë janë harxhuar, saqë ato 100 euro të fundvitit përfundojnë të gjitha në faturat e rrymës. Pra janë t’u gjet edhe mënyra kreative qysh me i orientu mjetet e buxhetit drejt atij që ia përcakton politikat kësaj qeverie, pra oligarkut Martin Berishaj”- tha ai.

    Si do të ulet çmimi i faturave të energjisë elektrike?

    Zgjidhja e LDK-së për të ulur çmimin e faturave të rrymës është përmes zvogëlimit të importit të energjisë me ndërtimin e kapaciteteve të reja që kanë në plan dhe eliminimit të TVSH-së për energji elektrike.

    Berat Rukiqi tha se në plan të parë kanë ndërtimin e termocentralit me gaz, që sipas tij siguron një tranzicion më të lehtë energjetik, i rrit kapacitetet prodhuese dhe ndikon në zvogëlimin e kërkesës për energji elektrike.

    Një funksion tjetër i këtij termocentrali, sipas Rukiqit, është gazifikimi i Kosovës që nënkupton që do të përdoret më pak energji elektrike në përgjithësi për çështje të amvisërisë dhe të ngrohjes.

    “Dhe nëse kjo pastaj e përfshin një pjesë të mirë të shpenzuesve energjisë elektrike, siç është rasti i Ferronikelit, Sharcemit që janë shpenzues të mëdhenj të energjisë elektrike, kjo e zvogëlon edhe kërkesën për energjinë elektrike, rrjedhimisht edhe kërkesën për import. Kjo e zvogëlon edhe rolin e sekserëve jo vetëm në Kosovë, por edhe në rajon”- shpjegoi ai.

    Sipas tij, përveç termocentralit me gaz, Kosova do të këmbej energjinë elektrike me Shqipërinë, 500 MW të termocentralit me gaz, kapacitetet e termocentralit “Kosova B” të rriten nga 520 sa janë në 560 MW, 500 MË kapacitete me erë, 500 MW kapacitete me diell si dhe dyfishim të kogjenerimit ose shtrirjes së Termokosit në Prishtinë.

    Kandidati i LDK-së për deputet, Besian Mustafa. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    “Nuk pretendojmë që komplet, sidomos në kohën e dimrit mos të kemi varësi… Varësia aktuale është 60/70 për qind në situatat e pikut të energjisë elektrike. Ne këtë synojmë me e ulë”- tha Rukiqi.

    Se a do ta rishikojnë kontratën me kompaninë turke për distribuimin e energjisë elektrike, KEDS nëse qeverisë LDK-ja, Besian Mustafa tha se kontrata është ajo që është dhe se prej fillimi kanë qenë kundër privatizimit të distribuimit të energjisë.

    “Po kthehemi në histori. Se shpesh në Kosovë historia po ristarton- çdo të hënë, dhe po harrohen faktet historike. LDK e ka kundërshtuar këtë lloj privatizimi, por realiteti në terren është ky që është. Nuk ke zgjidhje, por mund të marrësh veprime radikale të rinacionalizimit, por të cilat nuk janë në programin tonë”- tha ai, duke përmendur projektet e tyre të lartëshënuara.

    Mustafa tha se nuk premton që “të hënën” do të zgjidhen të gjitha problemet, mirëpo sipas tij, do të zgjidhën brenda katër viteve.

    “A i plotësojnë 100 për qind nevojat e pikut 1800 MW në dimër. Secilën të hënë e të martë. Jo nuk i plotësojnë secilat. Por në 90 për qind të vitit do t’i plotësojnë këto nevoja. Atë 10 për qindshin e ditëve, që i bie rreth një muaj me gjasë do të përfundojmë duke importuar, por jo përmes oligarkëve që kanë qenë dhe anëtarë të kryesisë të partisë në pushtet”- tha ai.

    Ndërsa për çmimin e rrymës, se a do ulet a do të ngritët, Mustafa tha se me LDK-në në krye të Qeverisë nuk do të ndikohet Zyra e Rregullatorit të Energjisë (ZRrE) nga Qeveria, por do të luaj rolin e pavarur për të siguruar që çmimi reflekton realitetin dhe nevojat socio-ekonomike në terren.

    “Kemi qenë kritik për faktin që ZRrE duhej të ishte organ i pavarur. Në këto vite kjo nuk ka ndodhur. Qeveria e Kosovës dhe ZRrE publikisht deklarojnë se në bashkëpunim, në koordinim kemi vendosur që qeveria të bëj subvencionimin”- tha ai.

    Planet për ekonomi

    Besian Mustafa premton se nëse dalin në krye të Qeverisë për mandatin e ardhshëm do të krijojnë kushte për një rritje ekonomike mesatare prej 5 për qind për çdo vit- në katër vitet e ardhshme.

    Përveç kësaj, Mustafa tha se premtojnë 5 miliardë euro buxhet në vitin e fundit të këtij mandati dhe 5 miliardë euro investime kapitale gjatë mandatit; ndryshimin e Ligjit për prokurimin publik; si dhe rritjen në 200 të numrit të inspektorëve për të ofruar kushte më të mira sidomos punëtorëve në sektorin privat.

    “Vendimi i parë i kësaj qeverie është rritja e koeficientit në sektorin publik me vlerë 150 euro dhe nuk do të ketë pension nën 150 euro”- tha ai.

    Ndërsa, për sektorin e turizimit, Mustafa tha se do të zhvillojnë projektin e Brezovicës dhe të Pejës, si dhe do të sigurohen që të zhvillojnë një aviokompani kombëtare (për mërgatën).

    Rritja ekonomike do të pasoj si rezultat i investimeve publike në projektet serioze, thotë Sokol Havolli, duke potencuar që investimet e tilla i kanë munguar Kosovës në këto 25 vite.

    Kandidati i LDK-së për deputet, Sokol Havolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    “Të gjitha rrugët do të përfundojnë. Të gjitha rrugët që e lidhin Prishtinën me të gjitha qytetet e tjera do të jenë të përfunduara, sepse për neve kjo çështje realizohet si e para. Janë edhe disa projekte të tjera si Centrali me gaz dhe Parkun Olimpik” – theksoi ai.

    Se a synojnë ta përfundojnë autostradën Prizren- Tetovë, Besian Mustafa tha se ajo as nuk ka nisur, pasi që “pala maqedonase nuk e ka as idenë që do ta bëj një gjë të tillë e lëre diçka më konkrete”.

    Rukiqi beson që efektet e veprimeve të LDK-së do të vërehen në vitin e dytë, të tretë, e sidomos në vitin e katërt.

    “Një gjë që fillon në momentin që vijmë në qeveri në javën e parë është projekti i Unazës së Jashtme të Prishtinës. Vetëm një nënshkrim mungon që ky projekt të fillojë” – tha ai.

    Se qysh do t’i sigurojnë mjetet financiare për rritjen e pagave, Rukiqi tha se do ta bëjnë një rishikim të buxhetit, vetëm se, nuk e kanë në plan të kalojnë normën prej 30 për qind.

    “Ka Kosova pare që këta nuk i kanë shfrytëzuar”- tha ai.

    Se a do të rishikojnë projektet e Lëvizjes Vetëvendosje, Besian Mustafa tha se ata nuk kanë lënë asnjë projekt për ta vazhduar.

    “Vetëvendosje nuk lenë asnjë projekt për t’i marrë buxhetin. S’ka lanë kurrfarë projekti VV-ja, që ne kinse ia marrim buxhetin”- tha ai.

    Mustafa beson që në vitin e parë ka buxhet të mjaftueshëm për t’i rritur pagat. Për vitin e dytë, tretë dhe të katërt të qeverisjes, ai thotë se rritet borxhi publik nga 17 për qind që është aktualisht në 40 për qind.

    “Këto 5 miliardë euro që do t’i investojmë në katër vitet e ardhshme. Krijojnë aktivitet shtesë ekonomik 25 miliardë euro. Po e thjeshtësojmë në normë tatimore mesatare prej 10 për qind. Për katër vite në 25 miliardë euro i bie 2.5 miliardë tatime shtesë vetëm nga gjenerimi shtesë ekonomik i këtyre 5 miliardë eurove”- tha ai.

    Sokol Havolli tha se biznesmenët e Kosovës në çdo mënyrë i shohin si patriotë të ditëve të sotme, pasi sipas tij, bizneset private janë pikërisht ato që e mbajnë shumicën e të punësuarve.

    Kurse, Rukiqi tha se do t’i instalojnë QR kodat në kuponët fiskalë në mënyrë që pastaj secili do të ketë mundësi të deklarojë nëse nuk i është lëshuar kuponi fiskal.

    “E kemi një e-Kosova e cila duhet të digjitalizojë komplet edhe procesin e regjistrimit dhe licensimit të bizneseve, dhe të gjitha licencat brenda një afati optimal duke e ditë që kemi edhe kompani të jashtëzakonshme që ofrojnë shërbime të teknologjisë informative”- tha ai. 

    Përvoja e LDK-së në pushtet

    Lidhja Demokratike e Kosovës më së shpeshti e ka pasur fatin që të jetë në pushtet.

    Pas mbarimit të luftës dhe ardhjes së Administratës Ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) u mbajtën Zgjedhjet e para në Kosovë, në vitin 2001.

    LDK fitoi shumicën e votave dhe përfaqësoi shumicën e deputetëve në Kuvendin e Kosovës. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Kosovës më 04.03. 2002 dhe LDK-ja formoi Qeverinë e parë pas luftës.

    Kjo parti fitoi përsëri Zgjedhjet e vitit 2004, në krye me Ibrahim Rugovën, i cili ishte President deri në vitin 2006.

    Ndërsa, në Zgjedhjet e vitit 2014, LDK arriti të krijonte një koalicion qeverisës me partinë e Hashim Thaçit, Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe të formonte një Qeveri të re në krye me Isa Mustafën.

    Në Zgjedhjet e vitit 2019, LDK humbi mundësinë për të formuar një Qeveri, pasi LVV fitoi më shumë vota. LVV bëri koalicion me LDK-në, por Marrëveshja u prish pas disamuajsh kur Qeveria e Kurti u rrëzua në Kuvend në mars 2020, përmes një Mocioni Mosbesimi.

    Në këtë situatë, LDK-ja, nën udhëheqjen e Avdullah Hotit, arriti të formonte një koalicion me PDK-në dhe partitë e tjera të vogla. Më 22.03.2020, Hoti u zgjodh Kryeministër i Kosovës.

    Qeveria Hoti u rrëzua pas një Mocioni të dytë Mosbesimi në Kuvendin e Kosovës.

    Kjo u pasua me Zgjedhje të parakohshme të shkurtit të vitit 2021, në të cilat Lëvizja Vetëvendosje doli fituese.Në Zgjedhjet e fundit në vitin 2021, LDK-ja fitoi 12.64 % – duke u renditur si partia e tretë, për nga numri i votave.

    “Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese, përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashit dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.

    Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.

    RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.

    Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.

    Jeta Xharra, drejtuese e “DebatPërnime” tha në nisje të debatit se Kosova vazhdon të jetë mes vendeve më të varfëra në rajon, derisa ekonomia vazhdon të jetë e bazuar në tregti dhe në kokurrencë jolojale.

    “Midis qendrës të Prishtinës, makiatoja pihet pa fatura fiskale. Kontabanda dhe taksa doganore vazhdojnë të shmangen në kufi. Trepça nuk arrin as të paguaj rrymën që e harxhon e leje me gjeneru. Ferronikeli nuk është duke prodhu. Baza e ekonomisë vazhdon me qenë tregtia “blej ma lirë, shitë ma shtrenjtë”- tha Xharra.

     

  • Zotimet e Koalicionit AAK-Nisma: Termocentral me thëngjill, rritje pagash e funksionalizim të Aeroportit të Gjakovës

    Për të ardhur në pushtet, Koalicioni AAK-Nisma premton ndërtimin e një termocentral të ri me thëngjill, rritjen ekonomike deri në 7 për qind, shtimin e tatimeve të reja, pagën mesatare në 1 mijë euro dhe funksionalizimin e Aeroportit të Gjakovës.

    Katër kandidatë për deputetë nga Koalicioni AAK-Nisma, premtojnë se me “Qeverinë Haradinaj”, zhvillimi ekonomik në vend do të rritet deri në 7 përqind, për sa kohë që paga mesatare do të bëhet 1 mijë euro.

    Këto janë dy nga, siç i quajnë ata, ‘top-prioritetet’ e programit të tyre zgjedhor. Në planin e tyre është që ekonomia të rritet përmes sigurisë dhe stabilitetit në vend. Këtë synojnë ta arrijnë përmes anëtarësimit të vendit në NATO. Në këtë formë, këta kandidatë besojnë që investitorët e huaj nuk do të frikësohen që të vijnë për të investuar në Kosovë.

    Në “Debat Përnime”, më 23.01.2025, kandidatët Arton Demhasaj, Smajl Latifi, Edmond Hoxha e Artan Nimani, premtuan edhe projekte të tjera që lidhen me ekonominë, energjinë dhe investimet në rajonin e Gjakovës.

    Termocentral me thëngjill

    Kandidati nga AAK-ja, Arton Demhasaj, cili para se të garojë për deputet ka qenë pjesë e shoqërisë civile, tha se koalicion  e kanë në plan që të ndërtojnë një termocentral të ri me thëngjill, “që do të ndikojë në uljen e konsumit të energjisë elektrike dhe reduktimin e ndotjes së ambientit”.

    Demhasaj beson se ndërtimi i këtij termocentrali do të bëhet për të ofruar një ambient të sigurt për investitorët e huaj dhe për të rritur zhvillimin ekonomik, gjë që sipas tij, do të ndikojë në uljen e konsumit të energjisë elektrike dhe reduktimin e ndotjes së ambientit.

    “Kjo çështja e energjisë elektrike ka me u zgjidh sepse kemi paraparë një termocentral 500 MË, që ka me qenë me thëngjill, me standardet e teknologjisë me të re, e që ka me e reduktu edhe ndotjen e ajrit”- ka thënë Demhasaj.

    Kandidati i AAK-së Arton Demhasaj. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    Se si do të sigurojnë mjetet financiare për ndërtimin e termocentralit, Demhasaj tha se me mbi 700 milionë euro sa ka blerë energji Kosova për katër vjet, mund të ndërtohet një termocentral i ri.

    Ai nuk e ka përjashtuar mundësinë që ky projekt të realizohet përmes Partneritetit Publiko- Privat.

    “Imagjinojeni 700 milionë euro me i pasë në dorë, d.m.th ti e ndërton një termocentral pa pasë nevojë për ndihmën e askujt. Kjo minimum ka me reduktu 50% ndotjen e ajrit”- tha Demhasaj.

    Ai paralajmëroi se do të kthehen te çështja e gazit me SHBA-në, duke shpalosur me këtë rast dy ide të cilat mëtojnë t’i kthejnë në program qeveritar.

    “E para është potenciali i ndërtimit të një termocentrali me gaz që poashtu mund të prodhojë deri në 500 MW energji elektrike dhe ideja tjetër është ose të shkohet në shpërndarjen e gazit nëpër ekonomitë familjare”- tha ai.

    Ide tjetër që paraqiti ai është ndërtimi i pesë ngrohtoreve në pesë qendrat e mëdha: Prizren, Ferizaj, Gjilan, Mitrovicë dhe Pejë, që sipas tij, përgjysmon pothuajse nevojën e konsumit të energjisë elektrike.

    Përveç kësaj, kandidati Edmond Hoxha tha se investimin e parë do të jetë rivitalizimi i Termocentralit “Kosova B”, që “të mundësojë rritjen e kapaciteteve edhe për 500 MW të tjera”.

    Në lidhje me çmimin e energjisë elektrike, Demhasaj tha se Qeveria në kushte normale nuk mundet me marrë vendim për me e ulë çmimin, por as politika nuk duhet të ndikojë në institucione të pavarura si Zyra e Rregullatorit të Energjisë (ZRrE).

    “Ne kemi tendenca që ZRrE-ja me qenë një institucion i pavarur dhe i pandikuar prej politikës. Kur ZRrE-ja ka me qenë e pavarur edhe e pandikuar politikisht, unë garantoj që vetë ZRrE-ja ka me u ulë me i analizu çmimet dhe ka me i ulë çmimet”- tha ai, duke fajësuar partinë në pushtet për ndikime politike.

    Demhasaj premtoi se në mandatin e tyre do të ketë kontroll të derivateve, sepse sipas tij, 50% e ndotjes në Prishtinë nuk vjen nga Korporata Energjetike e Kosovës (KEK), por edhe nga veturat.

    “Ajo që ne e kemi në program është për kategoritë e ndjeshme edhe veteranët edhe familjarët e dëshmorëve, familjet me asistencë sociale, që të kenë një reduktim të faturave të tyre të energjisë elektrike”- tha ai.

    “Top- prioritetet”

    Kandidati Edmond Hoxha tha se si pikë të parë në programin e tyre e kanë rritjen ekonomike deri në 7 për qind.

    Kjo, sipas tij, realizohet duke filluar me investime publike prej mbi 1 miliard euro dhe duke i rritur ato deri në 1.5 miliard euro deri në fund të mandatit.

    “Investimet e huaja direkte parashikohet të shkojnë deri në 2 miliardë euro, bashkë me investimet e sektorit privat”- tha ai.

    Për investimet e huaja, Hoxha si zgjidhje e sheh anëtarësimin e Kosovës në NATO, në mënyrë që të krijohet siguri në vend. Zgjidhja e dytë, sipas tij, është që bizneset të shihen si partnerë e jo si armiq. Siç thotë ai, kjo ndikon në rritjen e investimeve direkte.

    Ndër të tjera, Hoxha thotë se top- prioritetet e tyre janë investimet ne biznese të reja, paga mesatare deri në 1 mijë euro, pensione mbi 500 euro dhe mos të ketë pagë minimale nën 500 euro. 

    Kandidati i AAK-së Edmond Hoxha. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    Kandidati i AAK-së, Smajl Latifi i cili është kryetar i Rahovecit, tha se përmes Ligjit për investime strategjike dhe lehtësimit të procedurave burokratike mund të japin një impakt të fuqishëm për të përshpejtuar zhvillimin ekonomik.

    E Arton Demhasaj theksoi se për të tërhequr investime të huaja, ndër të tjera duhet të zhvillohet infrastruktura, duke vlerësuar që autostrada e Dukagjinit është kyçe në këtë aspekt për shkak se lidhë shumë rrugë dhe si e tillë iu ndihmon investitorëve për bartjen e mallrave.

    “Një autostradë e tillë që lidhë Mitrovicën me Prizrenin, potencialisht secilit investitor atje, i shkurtohet koha e transportit të mallrave e njëkohësisht edhe kostoja. Infrastruktura rrugore është tepër e rëndësishme tek investimet e huaja”- tha ai.

    Demhasaj tha se investitorët e huaj nuk vijnë të investojnë nëse Kosova proklamohet si vend që rrezikohet nga lufta.

    “Çështja e parë është siguria sepse investitorët e huaj nuk vijnë me investu në një vend që pikën primare nuk e ka sigurinë. Kjo çështje e sigurisë qysh në vitin e parë qeverisë ka me u rregullu. Ka me qenë një siguri e plotë dhe e përhershme që lidhet me anëtarësimin e Kosovës në NATO”- tha Demhasaj.

    Element tjetër të rëndësishëm për zhvillimin ekonomik Demhasaj, e veçon funksionimin e mirëfilltë të sistemit të drejtësisë.

    A ka oligarkë dhe kartele në Kosovë?

    Kandidatët për deputetë nga Koalicioni AAK-Nisma nuk besojnë që në Kosovë ka oligarkë dhe kartele që ndikojnë në lëvizjen e çmimeve në treg.

    Hoxha tha se nuk ka oligarkë në Kosovë, por që nga ana terminologjisë përdoret gabim për qëllime propagandistike, duke shënjestruar kështu Lëvizjen Vetëvendosje.

    Ai kritikoi qasjen e partisë në pushtet ndaj bizneseve.

    “Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe Koalicioni për Kosovën Fituese bizneset do t’i shohë si partnerë. Të gjitha informacionet që do të mblidhen nga biznesi do të përdoren për bashkëpunim dhe për rritjen e ekonomisë së vendit”- tha ai.

    Hoxha tha se ligji në Kosovë është i qartë dhe se ka institucione përkatëse që janë të trajnuara mirë, që do të ndërhynin në rast se ka kartele.

    “Ne jetojmë në një ekonomi të tregut ku është e pamundshme që bizneset me vetëdije të plotë me kriju kartele e aq ma pak kur kjo është joligjore. Asnjë biznes i madh ose i vogël nuk do të rrezikonte rënien ndesh me ligjin, kur ligji është i qartë”- beson ai.

    Ai tha se AAK-ja është koncept i djathtë dhe nuk do të përzihet në çështjet e mikro-menaxhimit të bizneseve.

    “Nuk mund të paramendojmë që bizneset në mënyrë kartelore t’i përcaktojnë çmimet sepse ekonomia e tregut është e pamëshirshme në kuptimin e konkurrencës. Prandaj bizneset mundohen të performojnë sa më mirë që të jenë më afër klientëve”- tha ai.

    Se a ka kartele në Kosovë, Smajl Latifi përgjigjen e kolegut të tij e quajti “principal”.

    Latifi tha se nëse ka kartele përgjigjen duhet ta jap Prokuroria Speciale e Kosovës, Agjencia Anti-Korrupsion dhe Administrata Tatimore e Kosovës.

    “Nëse makiatos po i rritet çmimi, ATK-ja mund të pyes atë pronar të asaj kafeterie se a e ka kuponin fiskal a jo. Ekonomia e tregut rregullohet përmes ofertës dhe kërkesës”- tha ai.

    Latifi premtoi se detyra e Qeverisë do të jetë që të krijojë politika që i japin fuqi zhvillimit ekonomik përmes lehtësirave fiskale, luftimit të evazionit fiskal dhe përmes shtimit të investimeve në infrastrukturë publike.

    Nëse Koalicioni AAK-NISMA vjen në pushtet parasheh të bëj tatimin mbi karbonin, tatimin mbi luksin dhe ndotjen, tatimin mbi transaksionet dhe tatimin mbi shitjet online.

    Kandidati Arton Demhasaj, tha se të tilla politika kanë edhe në vende e tjera.

    “Secili shtet veç ka vendos tatim mbi karbonin … Por kjo duhet të bëhet me bazë ligjore. Ka me pasë edhe ulje të tatimit që paguhet për energjinë elektrike”- tha Demhasaj.

    Për tatimin për ndotjen, Demhasaj tha se kushdo që shkakton ndotje, apo që vërtetohet një nivel i ndotjes së shkaktuar, kur të vendosen premisat ligjore, do të caktohet një taksë.

    Trefishim i subvencioneve dhe ndërtim i qendrave të skijimit

    Duke qenë një nga kryetarët e komunave më prodhuese në Kosovë, asaj të Rahovecit, Smajl Latifi, si sektor të rëndësishëm që ndikon në rritjen e zhvillimit ekonomik e konsideron edhe zhvillimin e bujqësisë në Kosovë.

    Latifi premtoi se si koalicion kanë paraparë rritjen e subvencioneve në sipërfaqe dhe rendimente.

    “Efektet e punës në bujqësi mund të ndikojnë në rritjen e Bruto Produktit Vendor. Ne kur i rrisim subvencionet, kur i hapim më shpesh thirrjet për grante që të fitojnë projekte në partneritet me qeverinë, me Agjencinë për Zhvillimin e Bujqësisë, sigurisht që do të jetë lehtësi për ta”- tha Latifi.

    Ai tha se Ministria e Bujqësisë duhet të marr shembull nga Rahoveci se si trajtohet sektori i bujqësisë.

    Trajtimi i sektorit të bujqësisë me prioritet, sipas tij, përveçse do t’i përmbushte nevojat e Kosovës, do mundësonte që produktet vendore të jenë konkurruese në rajon.

    “Bujqit e Kosovës nuk i kanë marr subvencionet edhe pse aplikimet kanë ndodh në shkurt të vitit që shkoj. Ne hapim thirrje rrallë për grante. Ne po mendojmë që të hapim çdo vit thirrje për grante, e dy herë në vit për mbjelljet e kulturave pranverore, e mbulim më të madh me serra e stalla”- tha Latifi.

    Buxhetin aktual për bujqësinë, Latifi e konsideron si shumë të ulët për t’i mundësuar  prodhimtarëve në Kosovë që të sundojnë në treg të Kosovës, e le më me gjerë.

    ”Ju them të drejtën pak mbi 90 milionë është buxheti për bujqësi për këtë vit, për mallra dhe shërbime (katër milionë e 800 mijë), investime kapitale (4 milionë e gjysmë), në grante subvencione dhe transfere (74 milionë), që do të thotë që është aq buxhet i pamjaftueshëm sa ne nuk mund të jemi konkurrentë”- tha ai.

    Kandidati i AAK-së Smajl Latifi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

    Sipas tij, e keqja më e madhe është që prodhimet e Kosovës janë shumë më të mira, cilësore, e të kërkuara, por janë të mbisunduara në treg nga prodhimet që importohen.

    Latifi premtoi trefishim të mbështetjes për fermerët në katër vitet e para të mandatit dhe se do të marrin iniciativa konkrete për ta balancuar fermerin kosovar me atë të shteteve fqinje.

    “Ka disa pengesa që ne mund t’i trajtojmë me udhëzime të veçanta, me akte nënligjore, në mënyrë që fermeri jonë të jetë i qasshëm në fonde të Kosovës, por të jetë i qasshëm edhe në fondet me donatorët e jashtëm”- tha ai.

    Arton Demhasaj tha se kanë paraparë 1 miliard euro investime për bizneset e vogla, apo nga 250 milionë për çdo vit.

    Një pjesë e produkteve vendore, sipas tij, ka nevojë për një kontroll të cilësisë. Për këtë, ai tha se kërkohet fushatë vetëdijësuese që ato produkte t’i kenë standardet e BE-së.

    Ai përmendi edhe sektorin e turizmit, duke fajësuar qeverinë e kryeministrit Albin Kurti se e “ka harruar që ekziston”.

    “Imagjinojeni kjo qeveri e ka ndalë edhe një rrugë që ka qenë t’u u ndërtu, rruga Deçan-Plavë që e ngjallë turizmin e asaj pjese. Ka qenë një prej projekteve më të rëndësishme të zhvillimit të turizmit, sidomos në pjesën e Bjeshkëve të Deçanit”- tha ai.

    Në program, Demhasaj tha se kanë paraparë ndërtimin e tri qendrave të skijimit: një që lidhet me Deçanin në Bjeshkën e Belegut; e dyta që lidhet me Bjeshkën e Rugovës; dhe e fundit me Bjeshkët e Sharrit.

    Funksionalizimi i Aeroportit të Gjakovës

    Në programin zgjedhor të Koalicionit AAK-Nisma është edhe funksionalizmi i Aeroportit të Gjakovës.

    Kandidati nga Gjakova, Artan Nimani i cili më parë ka qenë rektor në Universitetin e Gjakovës, premtoi se në mandatin e tyre qeverisës kanë për qëllim që ta përdorin Aeroportin e Gjakovës si aeroport alternativ, për të mundësuar zhvillimin ekonomik të Kosovës.

    Nimani nuk dha shifra se sa i kushton një gjë e tillë buxhetit, duke thënë se njëherë e kanë planifikuar vetëm ridizajnimin e tij.

    Një premtim tjetër që dha Nimani është modernizmi i sistemit të ujitjes për një pjesë të madhe të këtij rajoni.

    Kandidati i AAK-së Artan Nimani. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com

     “Modernizimi i sistemit të ujitjes që po ashtu më shumë e mbulon pjesën lindore Prizren-Rahovec, por edhe pjesën tjetër të Gjakovës, pasi që vetë shpërndarja e tyre si burim e ka Liqenin e Radoniqit”- tha Nimani. 

    Nimani tha se kanë paraparë edhe funksionalizimin e hekurudhës mes Kosovës dhe Shqipërisë, investime në infrastrukturën rrugore, përfundimin e autostradës së Dukagjinit, asaj të Gjilanit, autostradës për Merdarë dhe rrugëve të tjera që kanë mbetur të papërfunduara.

    Përvoja e Aleancës në pushtet

    Në Zgjedhjet e fundit të vitit 2021, AAK fitoi 7.07% të votave. Me këtë zuri 8 ulëse në Kuvendin e Kosovës.

    Ramush Haradinaj në vitin 2005 ishte për tre muaj Kryeministër i Kosovës. Në atë kohë, ai dha dorëheqje pas 100 ditësh qeverisjeje, pasi u akuzua nga Tribunali i Hagës për “krime lufte”.

    Kjo parti e mori pushtetin edhe njëherë në vitin 2017, por kësaj radhe në koalicion me Partinë Demokratike të Kosovës dhe NISMA-n, i njohur si PAN. Qeveria Haradinaj e filloi mandatin më 09.19.2017, pas humbjes së Isa Mustafës dhe zgjati deri më 3 shkurt 2020, pas humbjes në Zgjedhjet parlamentare të vitit 2019.

    Qeveria Haradinaj ishte formuar gjatë një seance maratonike në Kuvendin e Kosovës, me 61 vota – minimumi që i duhet një Qeverie për ta marrë besimin e deputetëve.

    Votimi i Ekzekutivit kosovar ishte mundësuar falë votave të deputetëve të subjektit politik nga radhët e komunitetit serb, Listës Serbe, e cila u largua më vonë nga Qeveria. Rrjedhimisht, kjo bëri që koalicioni qeverisës që përbëhej nga PDK-AAK-NISMA të mos i ketë votat e duhura për vendimmarrje në Kuvendin e Kosovës.

    AAK në Zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 garon në koalicion me Nismën, Konservatorët, Forumin Intelektual E30 dhe me Listën Ideali.

    “Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese, përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashit dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.

    Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve. RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.

    Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.

    Në hapje të Debatit të parë zgjedhor, në kuadër të “Debat Përnime”, Jeta Xharra ka deklaruar se askush në KALLXO.com nuk është pasanik, milioner, e le më oligark.

    “Ne kemi qenë në RTK e na kanë largu prej RTK-së, saktë sepse kemi raportuar qysh oligarkët e kanë zhvat shtetin.” – ka theksuar ndër të tjera, Xharra.

    E, për kandidatët e LVV-së që kanë refuzuar të marrin pjesë në Debat, ajo e ka dhënë “diagnozën”: Politikus Arrogantis Totalis Mendjemadhijensis!