Shumë prindër veçse ishin tepër të shqetësuar për fëmijët e tyre që po u ekspozoheshin informacioneve të rreme dhe përmbajtjeve të dëmshme në mediat sociale, para vendimit të papritur të Meta-s për të hequr dorë prej verifikuesve të saj të fakteve – shkruan Kara Alaimo në një opinion të saj në televizionin amerikan CNN.
Tani, ka arsye për t’u shqetësuar se gjendja vetëm sa do të përkeqësohet edhe më shumë.
Të martën, Meta bëri të ditur se po u jepte fund partneriteteve të saj për verifikimin e fakteve në Instagram dhe Facebook në Shtetet e Bashkuara. Në vend të kësaj përdoruesit do të mund të shkruajnë “Community Notes” (Vërejtje Bashkësie) për postimet problematike. Shefi ekzekutiv i Meta-s, Mark Zuckerberg e ka pranuar se si rezultat i kësaj Kompania do të spikatë më pak “gjëra të këqija”, të postuara në platformat e tij.
Nuk është se të gjitha mediat sociale kalonin nëpër filtra dhe burime të shumta për verifikimin e postimeve të përdoruesve. Por vendimi i Zuckerbergut e bën edhe më të rëndësishme për fëmijët se çfarë duhet të besojnë dhe çfarë nuk duhet të besojnë në mediat sociale. Prindërit mund të përdorin gjithashtu këtë mundësi për të folur me fëmijët e tyre se çfarë nuk duhet kurrë të shpërndajnë dhe se kurrë nuk duhet të veprojnë me pretendimin se e kanë parë në mediat sociale – pa e verifikuar së pari faktikisht.
Dhe, ja çfarë duhet t’u mësohet atyre:
Konfirmojeni nëpërmjet mediave të njohura e jo nëpërmjet influencerëve
Që ta kuptoni nëse një postim në mediat sociale është i saktë, mediat e njohura tradicionale janë një burim i mirë për fillim. “Konsiderojeni nëse mediume të reja të njohura dhe të besueshme informative po raportojnë të njëjtin lajm.” – ka thënë James P. Steyer, Shef Ekzekutiv i “Common Sense Media” – organizatë joprofitabile e cila ndihmon prindërit dhe mësimdhënësit që t’u rrënjosin fëmijëve shkathtësi të të menduarit. “Nëse nuk e bëjnë, nuk do të thotë se nuk është e vërtetë, por nënkupton se duhet të hulumtoni edhe më shumë”.
Për ta mësuar si t’i kuptoni mbulimet mediatike, prindërit duhet t’i inkurajojnë fëmijët që “të konsumojnë më shumë, e jo më pak lajme” – ka thënë dr. Jingsi Christina Wu, që ligjëron studimet mediatike në Universitetin Ofstra në Long Island në New York. Këtë mund ta bëni edhe nëpërmjet leximit dhe shikimit të lajmeve informative bashkë dhe pastaj t’i diskutoni. Wu ka thënë se sa më shumë që fëmijët dëgjojnë dhe lexojnë lajme, aq më shumë njohuri kognitive do të kenë për t’i interpretuar lajmet.
Kur vjen puna te vlerësimi i postimeve, Steyer ka thënë se fëmijët duhet të mësohen të shqyrtojnë se kush e ka prodhuar përmbajtjen, nëse iu duket e vlefshme, çfarë motive mund të kenë pasur postuesit dhe çfarë përfitime mund të kenë, ose mund të lëndohen.
Në veçanti, Wu thotë se fëmijëve duhet t’u tregohet se “influencerët tuaj më me ndikim nuk janë ekspertë”. Prindërit mund të shpjegojnë se është “në rregull të shikosh Tiktokerët, ose YouTuberët tuaj të preferuar për vlerën e tyre argëtuese ose për përvojat e tyre të veçanta, por ata nuk janë ekspertë me kredenciale për faktet dhe edhe ata kanë pikëpamjet e tyre dashakeqe për botën”.
Ngjashëm, fëmijët (dhe prindërit) nuk duhet të hamendësojnë se diçka është e vërtetë vetëm pse ka marrë shumë shikime ose pëlqime virtuale. “Viraliteti nuk e barazon të vërtetën.” – ka paralajmëruar Wu. Në të vërtetë, ka thënë ajo “lajmet e rreme udhëtojnë më shumë duke përfituar prej instinkteve njerëzore për ndarjen e storieve jonormale”.
Kujdes prej gabimeve të thashethemeve, përmbajtjeve emocionale dhe algoritmeve
Të kërkosh gabime të vogla në gjëra, si gërmëzimi dhe gramatika është një tjetër mënyrë për të spikatur postimet e pabesueshme – ka thënë Wu. Ajo ka sugjeruar gjithashtu që të inkurajohen fëmijët që të shohin detajet në fotografi dhe video për shenja që tregojnë se janë manipuluar. Ta zëmë, një dorë me numër të gabuar gishtash është një shenjë se e ka gjeneruar Inteligjenca Artificiale – ka thënë ajo.
Fëmijët duhet ta konsiderojnë si flamur të kuq, nëse një përmbajtje provokon emocione të forta te ta – ka thënë Steyer. “Keqinformimi dhe dezinformimi krijohen për të nxitur reagime të forta prej njerëzve”.
Fëmijët duhet të mësohen të mos konsumojnë përmbajtje të pasaktë ose ekstremiste, sepse algoritmet janë të dizajnuara për të treguar se çfarë ata mendojnë se janë, andaj sa më shumë që shikojnë ose përfshihen me tipa të ngjashëm postimesh, aq më shumë ata do të ekspozohen me përmbajtje të ngjashme.
Fëmijët duhet ta dijnë se kur konsumojnë përmbajtje, krijuesit shpesh përfitojnë prej shikimeve të tyre – ka thënë Dr. Devorah Heitner, bashkautore e “Growing Up in Public: Coming of Age in a Digital World”. Kjo ndodh për shkak se postimet me më shumë klikime ua lejojnë krijuesve të përfitojnë më shumë para nga reklamat.
Kur u flas prindërve në Shkolla se si ta trajtojnë përdorimin e mediave sociale me fëmijët e tyre, unë sugjeroj që së bashku të konsumojnë përmbajtje të mediave sociale për tema që u interesojnë fëmijëve të tyre. Për shembull, nëse një fëmijë është i interesuar të bëhet veteriner, ai mund të shikojë video nga kopshtet zoologjike në mbarë botën. Pastaj, edhe kur prindi nuk është i pranishëm, algoritmet ka të ngjarë ta ushqejnë fëmijën me postime të ngjashme.
Flisni hapur me fëmijët
Wu ka theksuar se prindërit duhet gjithashtu t’i inkurajojnë fëmijët e tyre që të flasin me ta, kur nuk janë të sigurt se si të gjykojnë nëse përmbajtja është e saktë. Edhe nëse prindërit dyshojnë se është e rreme, nuk është ide e mirë ta thuash këtë menjëherë. “Fëmijët mund të ndihen të gjykuar ose të përjashtuar nëse prindërit thjesht përqeshin gjërat ose i fshijnë të gjitha përmbajtjet në internet si të rreme ose të pabesueshme.” – ka paralajmëruar ajo.
Në vend të kësaj, Wu sugjeroi që prindërit të bëjnë kërkime me fëmijët e tyre. “Kjo qasje e mban dialogun të hapur dhe gjithashtu zbut stresin e të qenit i gjithëdijshëm në çdo kohë.” – ka theksuar ajo. “Kjo gjithashtu u tregon fëmijëve se të mësuarit nuk ndalet kurrë dhe shkrim-leximi mediatik është një muskul që duhet ushtruar.”
Falë politikës së re të Meta-s, pres që fëmijët të ekspozohen ndaj përmbajtjeve edhe më të rrezikshme në rrjetet sociale. Por prindërit mund t’i mbrojnë fëmijët duke i mësuar se si të vlerësojnë atë që shohin në internet, me qëllim që të dinë çfarë të besojnë dhe si të shmangin postimet problematike.
Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com