Ballina

Autor: Rexhep Maloku

  • Kryeministri i Moldavisë paralajmëron krizë sigurie, denoncon ndaljen e gazit rus

    Moldavia po përballet me krizë sigurie pasi dhjetëra mija banorë në enklavën separatiste të Transnistrisë u është ndërprerë qarkullimi i gazit rus, ka paralajmëruar të premten (03.01.2025) Dorin Recean, raporton Reuters.

    Qarkullimi i gazit rus nëpërmjet Ukrainës, që furnizonte Europën Qendrore dhe Lindore, është ndërprerë në fund të vitit 2024, pasi Kievi refuzoi të vazhdonte bashkëpunimin e mëtejshëm biznesor me Moskën.

    Recean ka thënë se Moldavia do të mbulonte nevojat e veta të energjisë me prodhimin e brendshëm dhe me importe, por ka theksuar se rajoni separatist i Transnistrisë e ka pësuar më së rëndi pavarësisht raporteve të saj me Moskën.

    “Duke rrezikuar të ardhmen e protektoratit, ka mbështetur për tri dekada në një përpjekje për të destabilizuar Moldavinë, Rusia po e shpalos rezultatin e pashmangshëm për të gjithë aleatët e vet – tradhtinë dhe izolimin”- thuhet në një deklaratë të shkruar.

    “Ne e trajtojmë këtë si krizë sigurie që synon të mundësojë rikthimin e forcave pro-ruse në pushtet në Moldavi dhe për ta kthyer në armë territorin tonë kundër Ukrainës, me të cilin ndajmë kufi prej 1200 kilometrash”.

    Shteti i Europës Juglindore prej 2.5 milionë banorësh ka qenë në qendër të vëmendjes prej pushtimit rus të Ukrainës fqinje në një kohë tensionesh në ngritje ndërmjet Moskës dhe Perëndimit.

    Presidentja e saj pro-europiane, Maia Sandu, fitoi mandatin e dytë në zgjedhjet e vjetme dhe është zotuar se do ta zgjerojë reformën dhe se do ta konsolidojë demokratizimin. Moldavia planifikon të mbajë zgjedhje parlamentare në verë.

    Rajoni kryesisht rusishtfolës i Transnistrisë, i cili është ndarë nga Moldavia në vitet e nëntëdhjeta, merrte gazin rus nëpërmjet Ukrainës.

    Në këmbim, Moldavia përdori një hise të energjisë së saj elektrike nga Transnistria, por me Kievin që e bëri të qartë se do të hiqte dorë prej lejimit të territorit të tij për gazin rus, Çisinau u përgatit për ujdi alternative, me përzierje të prodhimit të brendshëm dhe importeve elektrike nga Rumania, ka bërë të ditur Recean.

    Ai ka thënë se Qeveria rumune mbetet e përkushtuar për ta ndihmuar enklavën. “Zgjidhjet alternative të energjisë, si sistemet e biomasës, gjeneratorët, ndihma humanitare dhe furnizimet mjekësore kritike janë të gatshëm për të ofruar ndihmë që ta pranojë lidershipi separatist”- thuhet në deklaratën qeveritare.

    Lideri pro-rus i Transnistrisë, Vadim Krasnoselsky, ka thënë se rajoni ka rezerva gazi që mund të përfundojnë brenda dhjetë ditësh në pjesët veriore, dhe se sasia e rezervave është dyfish më e madhe se në jug.

     

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Bideni bllokon shitjen e ‘US Steelit’ për rivalin japonez të çelikut

    Presidenti amerikan, Joe Biden ka bllokuar blerjen e ofertuar të prodhuesit të çelikut “US Steel” nga kompania rivale japoneze “Nippon Steel” në vlerë prej 14.9 miliardë dollarësh amerikanë – ka raportuar, më 03.01.2025, transmetuesi britanik BBC.

    Në një komunikatë të Shtëpisë së Bardhë është bërë e ditur se urdhri ekzekutiv ka cituar “dëshmi të besueshme” se firma “mund të ndërmarrë veprime që kërcënojnë të dëmtojnë sigurinë kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës”.

    Bideni ka vendosur të bllokojë ujdinë pavarësisht prej përpjekjeve për ta ndikuar ditëve të fundit prej disa këshilltarëve të tij kryesorë, të cilët raportohet se kishin paralajmëruar se refuzimi i një investimit të tillë nga një korporatë e fuqishme japoneze, si “Nippon Steel” do të mund të dëmtonte marrëdhëniet e Uashingtonit me Tokion.

    BBC-ja ka kontaktuar “Nippon Steelin” dhe “US Steelin” për komentim të këtij lajmi.

    Vendimi i ishte lënë Presidentit amerikan në largim, pasi një panel qeveritar amerikan dështoi të arrinte konsensus në fund të dhjetorit nëse pranimi i ofertës së “Nippon Steelit” mund të kërcënojë sigurinë kombëtare të Uashingtonit.

    Bidenit i ishte kërkuar që të vepronte brenda pesëmbëdhjetë ditësh pas një ngërçi në Komitetin për Investime të Huaja në Shtetet e Bashkuara (CFIUS).

    Ai vazhdimisht e kishte kritikuar ujdinë, duke anuar në krahun e një morie politikanësh amerikanë të cilët e kishin vënë në dyshim këtë tranzicion.

    Ata përfshinin presidentin e zgjedhur amerikan, Donald Trump dhe zëvendëspresidentin e ri, JD Vance.

    Marrëveshja u bë pjesë e debatit të Zgjedhjeve presidenciale amerikane të vitit 2024, kur Pensilvania u kthye në njërin prej shteteve kritike të lëkundura dhe sindikalistët e “United Steelworkers” e kundërshtuan zëshëm Marrëveshjen.

    “Nippon Steel” e kishte përshkruar më parë transaksionin si vendimtar për industrinë goxha të dëmtuar të çelikut në të kaluarën në Pensilvani.

    Kompania japoneze dhe “US Steel” më parë kishin sugjeruar se mund të ndjekin rrugën ligjore kundër Qeverisë, nëse Marrëveshja nuk realizohet.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Familjet e viktimave kërkojnë përgjigje për sulmin në New Orleans

    Disa orë para se akrepat të shënonin ndërrimin e moteve, Jack Bech kishte folur telefon me vëllain më të madh Martin – një njeri merakli i jetës dhe ish-yll futbolli i njohur nga miqtë dhe shokët e skuadrës si “Tigër”.

    Jacku, 22 vjeç, ishte në Dallas për të vizituar familjen e tij, derisa “Tigri”, një 28-vjeçar që kishte studiuar në Princeton dhe kishte jetuar në New York, ndodhej në New Orleans, duke u bërë gati për festimet e Vitit të Ri.

    “Ne menduam se kjo do të ishte edhe një tjetër bisedë e zakonshme.” – ka deklaruar ai për BBC-në. “Po i tregoja se çfarë do të hanim dhe ai po na tregonte çfarë kishte përgatitur.”

    Dhe, vëllezërit më kurrë nuk do të flisnin në telefon.

    “E mbylla lidhjen dhe kjo do të ishte hera e fundit që do të flisja me të.” – ka kujtuar Jacku.

    “Tigri” ishte në mesin e 14 personave të vrarë, kur një burrë e mësyu makinën drejt një turme njerëzish në rrugën “Bourbon” në New Orleans të SHBA-së.

    Lidhja “e pavërtetuar” e sulmuesit me “Shtetin Islamik”

    Sulmuesi, një 42 vjeçar veteran ushtrie, Shamsud-Don Jabbar , mbeti i vrarë gjatë shkëmbimit të zjarrit me Policinë pasi drejtoi kamionçinën drejt turmave të njerëzve – kanë bërë të ditur autoritetet. Megjithëse, kishte postuar xhirime me të cilat pretendonte se kishte shfaqur besnikëri ndaj “Shtetit Islamik” para sulmit, FBI-ja beson se ai kishte vepruar i vetëm.

    Përderisa nuk janë bërë të njohur emrat e të gjitha viktimave, ka nisur të qarkullojë një fotografi e një grupi njerëzish kryesisht të rinj, si “Tigri”, të cilët ishin banorë vendasë nga Luiziana.

    Jacku – i cili e kujton vëllain si mikun e tij më të ngushtë, shembull dhe frymëzim – thekson se pas kësaj goditje familja Bech kurrë më nuk do të jetë e njëjtë.

    Shumica e anëtarëve të familjes jetojnë në Lafayette, rreth 2018 kilometra nga New Orleans.

    “Kjo është diçka me të cilën do të duhet të përballemi. Sa herë zgjohemi dhe sa herë që shkojmë në shtrat për gjumë, do të na kujtohet diçka.” – ka shtuar ai. “Çdo festë do të ketë një karrige pa njeri pranë tavolinës.”

    Por “Tigri” ka thënë se vëllai i tij “nuk do të donte që ne të vajtonim”. Në vend të kësaj, ai ka inkurajuar familjen që ta kujtojë si “luftëtar”.

    Ai ka thënë se vëllai i ndjerë do të donte që familja të mbahej e lidhur tok.

    “I kam thënë familjes se në vend se ta shohim disa herë në vit, ai do të jetë me ne çdo moment.” – ka shtuar Jacku. “Kurdo që të ngrihemi, të shkojmë në shtrat, kur ecim, ose çfarëdo që të bëjmë, ai do të jetë me ne.”

    Paralajmërimet ogurzeza të nënës

    Ndër viktimat e tjera të sulmit në orët e para të mëngjesit të 1 janarit ishte Matthew Tenedorio, teknik audio-vizual në New Orleans.

    Tenedorio, i cili sapo kishte mbushur 25 vjet në tetor, e kishte kaluar pjesën e hershme të mbrëmjes në shtëpinë e vëllait në qytetin Slidell, rreth 35 minuta larg nga New Orleans.

    Me të ishin babai dhe nëna, të cilët sapo u shëruan nga kanceri.

    Kushërira e tij, Christina Bounds, i tha BBC-së se familja e tij iu lut të mos shkonte në New Orleans, nga frika e turmës së madhe dhe rreziqeve të mundshme.

    Pavarësisht lutjeve të tyre, ai shkoi së bashku me dy shokë. Kur u publikua lajmi, nëna parandjeu të keqen për të birin. Morën rrugën drejt vendit të ngjarjes.

    “Ata thanë se po ecnin poshtë ‘Bourbonit’ dhe panë një trup përtokë.” – ka theksuar ajo, duke vënë në dukje se tani besojnë se ishte një trup i hedhur në ajër nga kamioni i sulmuesit.

    Mes britmave dhe të shtënave me armë, Tenedorio u nda nga miqtë e tij.

    Familja e tij thotë se ai u qëllua dhe besojnë se ai u vra gjatë shkëmbimit të armëve midis sulmuesit dhe oficerëve të Policisë, në rrugën “Bourbon”.

    BBC-ja nuk është në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur këtë pretendim.

    Sipas Boundsit, tragjedia e familjes është bërë më e dhimbshme nga rrjedhja e ngadaltë, pothuajse inekzistente e komunikimeve që ata kanë pasur me autoritetet lokale.

    “Ne nuk mund të merrnim asnjë informacion kur tezja ime (nëna e Tenedorios, Cathy) shkoi në Spital.” – ka thënë ajo. “Nuk ka pasur asnjë informacion nga mjekët, Spitalet apo policët. Askush.”

    “Ata kanë zero informacion. Ne as nuk e dimë se çfarë ka ndodhur.” – ka shtuar Bounds. “A ishte në një ambulancë? A vdiq në çast?”

    Këto përgjigje, shtoi ajo, “do t’i ndihmonin njerëzit të pranonin” atë që ndodhi.

    Tronditje e madhe

    “Por tani është si tronditje totale.” – ka thënë ajo. “Nuk po kalohet”.

    Familja ka hapur një faqe “GoFundMe”, për të mbledhur fonde për shpenzimet e funeralit të Tenedorios, për të cilat Bounds ka thënë se janë bërë të larta nga faturat e rëndësishme mjekësore të nënës, gjatë diagnostifikimit të saj me kancer.

    Një kushëri tjetër i Tenedorios, Zach Colgan e kujton atë si një “njeri me humor”, i cili bënte shaka, kujdesej fort për kafshët dhe ishte rrëfimtar i zjarrtë.

    “Ai kujdesej. Ai ishte padyshim një person për shoqëri. Një djalë me fat.” – ka thënë Colgan për BBC-në. “Është e trishtueshme që një sulm terrorist e mori atë. Asnjë familje nuk duhet ta varrosë djalin e saj, veçanërisht për diçka kaq të pakuptimtë.”

    Colgan, i cili ka përvojë pune me forcat e zbatimit të ligjit në Luiziana, beson se oficerët kanë bërë më të mirën që mundën, në një situatë të jashtëzakonshme me shumë viktima.

    “E di që është kaotike. Por, na duhen përgjigje. E di që tezja dhe xhaxhai im nuk ishin në gjendje të merrnin më shumë se një ‘po – Mateu u vra’.” – ka treguar ai.

    “Do të ishte mirë të dinim pak më shumë.” – ka shtuar Colgan. “Nëse do të ishte fëmija im, do të doja ta dija.”

    Edhe pse familja e tij vazhdon të kërkojë përgjigje, Colgan thotë se shpreson që fokusi i Qeverisë dhe publikut të vazhdojë të jetë te viktimat, në vend të reagimit të forcave të rendit apo çfarë mund të ishte bërë tjetër për të parandaluar sulmin.

    “Unë dua që secili prej tyre të mbahet mend.” – ka thënë ai. “Ata nuk e meritonin këtë. Askush nuk e meriton këtë.”

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com