Ballina

Autor: Rexhep Maloku

  • Grenlanda mund të bëhet e pavarur, por jo shtet amerikan – thotë Danimarka

    Grenlanda mund të bëhet shtet i pavarur nëse dëshirojnë banorët e saj, por jo shtet amerikan – ka thënë të mërkurën, më 08.01.2025, ministri i Jashtëm danez pasi presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump refuzoi të përjashtonte mundësinë e përdorimit të forcës për marrjen e kontrollit të ishullit arktik – ka raportuar Reuters.

    Lideri i Grenlandës ka zhvilluar bisedime të mërkurën me mbretin danez në Kopenhagë, një ditë pas deklaratave të Trumpit që shkaktuan shqetësim – duke e kthyer çështjen e ishullit danez në kryelajm të ballinave anembanë botës.

    Trumpi, i cili e merr detyrën më 20 janar, ka thënë të martën se nuk do ta përjashtonte përdorimin e forcës ushtarake ose ekonomike për ta bërë Grenlandën pjesë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Po në të njëjtën ditë i biri i madh i Trumpit, Donald Trump Jr vizitoi Grenlandën me një aeroplan privat.

    Grenlanda, ishulli më i madh i botës, ka qenë pjesë e Danimarkës qe më shumë se 600 vjet, megjithëse 57 mijë banorët e tyre qeverisin shumicën e punëve të tyre të brendshme. Qeveria ishullore e udhëhequr nga kryeministri Mute Egede synon pavarësinë eventuale.

    “Ne e pranojmë plotësisht se Grenlanda ka ambiciet e veta. Nëse ato materializohen, Grenlanda do të bëhet e pavarur, megjithëse zor se me ambicien për t’u bërë një shtet federal në Shtetet e Bashkuara.” – ka deklaruar ministri i Jashtëm danez, Lars Lokke Rasmussen.

    Ai ka deklaruar para gazetarëve se shqetësimet e ngritura nga SHBA-ja për sigurinë në Arktik janë legjitime pas rritjes së aktivitetit rus dhe kinez në rajon.

    “Nuk mendoj se ne jemi në një krizë të politikës së jashtme.” – ka thënë ai. “Ne jemi të hapur për Dialog me amerikanët, sesi ne mund të bashkëpunojmë edhe më ngshtësisht sesa tani, që të sigurohemi që të përmbushen ambiciet amerikane.”

    Megjithatë, anipse vetë Danimarka ka hedhur poshtë seriozitetin e kërcënimit të Trumpit ndaj territorit të saj, kthimi i Presidentit theksoi haptazi ambicien për zgjerimin e kufijve amerikan – duke ngjallur pakënaqësi në mesin e aleatëve europianë më pak se dy javë para se të marrë detyrën.

    Ministri i Jashtëm francez, Jean-Noel Barrot ka deklaruar për Radiostacionin shtetëror francez se nuk ka dyshim se “Bashkimi Europian nuk do të lejojë vendet e tjera të botës të sulmojnë kufijtë e tij sovranë, kushdo që janë ato [shtete].”

    Barrot nuk beson se SHBA-ja do ta pushtojë ishullin e madh arktik, por ka theksuar se BE-ja nuk do të lejojë që t’i cenohen kufijtë.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Shefi i OpenAI-së mohon akuzat e motrës së tij për dhunim në fëmijëri

    Motra e Shefit ekzekutiv të Organizatës amerikane të Inteligjencës Artificiale – OpenAI Sam Altman, Anna Altman ka ngritur padi gjyqësore me pretendimin se ai e kishte abuzuar rregullisht seksualisht atë ndërmjet viteve 1997 dhe 2006 – ka raportuar, më 08.01.2025, transmetuesi britanik BBC.

    Në padi, e cila është dorëzuar më 06.01.2025 në një Gjykatë qarku në Distriktin Jugor të Mizurit në Shtetet e Bashkuara, pretendohet se abuzimi kishte nisur kur ajo ishte 3 vjeç dhe Atlman ishte 12 vjeç.

    Në një deklaratë të përbashkët në X, me nënën dhe dy vëllezërit e tij, Atlman i ka mohuar dyshimet, duke theksuar se “të gjitha pretendimet janë krejtësisht të pavërteta”.

    “Të kujdesesh për një anëtar të familjes që përballet me sfida të shëndetit mendor është jashtëzakonisht e vështirë.” – thuhet në deklaratë. “Kjo situatë shkakton dhimbje të madhe për tërë familjen tonë”.

    Në padi, të cilën e ka parë BBC-ja, motra e Altman pretendon se abuzimi, që kishte ndodhur për disa vite me radhë, përfshinte edhe dhunimin.

    Në dyshimet e ngritura thuhet se abuzimi i pretenduar kishte ndodhur gjatë kohës kur Sam Atlman ishte i rritur, porse ajo ishte e mitur.

    Me padi kërkohet nga Gjykata një gjykim i drejtë dhe dëmshpërblime në vlerë prej 75 mijë dollarësh amerikanë.

    Anna Altman më parë kishte ngritur dyshime të ngjashme kundër vëllait të saj në platformat e mediave sociale, si X.

    Sam Altman është një prej figurave me profilin më të lartë të botës së teknologjisë.

    Në fund të vitit 2022, OpenAI lansoi Chatbotin e Inteligjencës Artificiale (AI) – ChatGPT.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Tibeti në luftë me kohën për shpëtimin e të mbijetuarve të tërmetit

    Më shumë se 400 persona të kurthuar në rrënoja të tërmetit që goditi Tibetin janë shpëtuar, kanë bërë të ditur zyrtarët kinezë të mërkurën më 08.01.2025, por që ende nuk e dinë numrin e të mbijetuarve të tjerë të mundshëm dhe të viktimave të dridhjes së fuqishme që goditi rajonet kodrinore të Himalajeve – duke zhvendosur edhe tokën – ka raportuar Agjencia e lajmeve Reuters.

    Epiqendra e tërmetit të së martës prej 6.8 shkallës – një prej dridhjeve më të fuqishme në rajon në vitet e fundit – ishte në Tingrit të Tibetit të Kinës, nja tetëdhjetë kilometra në veri të Malit Everest – maja më e lartë në botë. Tërmeti dridhi edhe ndërtesat dhe shtëpitë në Nepalin Butanin dhe Indinë fqinje.

    Tërmeti ishte aq i fuqishëm saqë pjesë të terrenit të epiqendrës së tij dhe përreth rrëshqitën 1.6 metra në një distancë prej 80 kilometrash – kanë treguar të dhënat e Agjencisë Gjeologjike të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

    24 orë pas shkundjes së fuqishme të ngujuarit në rrënoja është dashur ta kalonin natën në temperatura të acarta – duke shtuar presionin ndaj ekipeve të kërkim-shpëtimit, të cilat po kërkonin të mbijetuarit në një rajon sa zona e Kamboxhias.

    Temperaturat në rajonin me lartësi të madhe mbidetare kanë rënë gjatë natës deri në minus 18 shkallë Celsius. Edhe njerëzit të cilët kanë ngelur pa kulm mbi kokë dhe që nuk kanë ku të strehohen rrezikohen prej hipertermisë dhe mund të jetojnë vetëm pesë deri në dhjetë orë, nëse edhe nuk janë lënduar – kanë thënë ekspertët.

    Së paku 126 persona raportohet se kanë vdekur dhe 188 të tjerë janë lënduar në anën e Tibetit – ka raportuar transmetuesi publik CCTV. Në Nepal dhe gjetiu nuk është raportuar për viktima të tërmetit.

    Autoritetet kineze nuk kanë treguar ende se sa persona konsiderohen të zhdukur. Në Nepal, një zyrtar i ka thënë Reutersit se tërmeti ka shkatërruar ndërtesën e një shkolle në një fshat afër Malit Everest, ku shtrihet kufiri ndërmjet Nepalit e Tibetit. Askush nuk ndodhej brenda objektit në kohën e tërmetit.

    Alipnisti gjerman, Jost Kobusch ka thënë se ishte pak mbi bazën e kampit të Everestit në anën e Nepalit kur goditi tërmeti. Ai ka treguar sesi i ishte dridhur tenda e najlonit dhe kishte parë shumë ortekë dëbore duke u rrokullisur teposhtë. Ai nuk është lënduar.

    Por dëmet më të mëdha i shkaktoi në Tibet, ku sipas një prej përllogaritjeve të para në rajonin Shigatse janë shkatërruar mbi 3.600 shtëpi, ku jetonin më shumë se tetëqind mijë persona – kanë raportuar mediat shtetërore të martën. Më shumë se 1.800 pjesëtarë Emergjencash dhe 1.600 ushtarë janë angazhuar në aksione për nxjerrjen e të mbijetuarve nga rrënojat.

    Tërmeti i së martës ishte më i madhi në Kinë prej atij prej 6.2 shkallësh të vitit 2023, që mori jetën e së paku 149 personave në një rajon të thellë veriperëndimor.

    Në vitin 2008 tërmeti prej 8.0 shkallë të Rihterit goditi Sichuanin, duke marrë jetën e më shumë se shtatëdhjetë mijë personave. Apo, tërmeti më vdekjeprurës që e ka goditur Kinën prej vitit 1976 është kur tërmeti i Tangshanit la 242 mijë persona të vdekur.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Los Anxhelos në gjendje të jashtëzakonshme – 30 mijë të zhvendosur nga zjarret

    Los Anxhelos ka shpallur “gjendje të jashtëzakonshme” derisa flakët e egra të zjarreve kanë përfshirë mijëra hektarë toke brenda pak orësh – ka raportuar transmetuesi britanik BBC.

    Shefja e Brigadës lokale të zjarrfikësve, Kristin Crowley ka urdhëruar më shumë se tridhjetë mijë persona që të zhvendosen, derisa dy vatra të reja zjarri kanë shpërthyer në veriperëndim të qytetit.

    Një reporter i BBC-së në terren ka thënë se banorët kanë deklaruar se asnjëherë më parë nuk kishte pasur flakë të ngjashme të rrufeshme në rajonin e Los Anxhelosit.

    Pamjet dramatike kanë treguar shtëpi të mbërthyera në flakë në rajonin Palisades të Paqësorit. Banorët kanë thënë se kanë lënë shtëpitë dhe kanë braktisur makinat për t’iu shpëtuar flakëve. Edhe pamjet në mediat lokale në Los Anxhelos kanë treguar njerëzit duke ikur prej makinave derisa po afroheshin flakët. Janë parë makina që ende i kishin çelësat brenda, por që shoferët e familjarët e tyre ishin larguar rrëmbimthi nga rreziku i zjarreve.

    Gene Kang nga mediumi KTLA ka thënë se banorët po mundoheshin që me makinat e tyre të mbërrinin në autostradën më të afërt në bregun e Paqësorit, që është edhe rruga kryesore për hyrje-dalje në rajon.

    “Në rregull, ne duhet të tregohemi të kujdesshëm.” – ka thënë reporterja, duke theksuar sesa shpejt flakët po shkonin drejt tyre. “Duhet të largohemi”.

    Zjarri, i cili ka shpërthyer në orën 10:30 sipas kohës lokale të martën, është përhapur shumë shpejt si pasojë e kushteve jashtëzakonisht të thata mjedisore dhe erërave të fuqishme. Parashikimet e motit tregojnë se erërat do të vazhdojnë të jenë të fuqishme – duke iu fryrë flakëve të zjarreve drejt qytetit.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com

  • Presidenti jugkorean përballet me përpjekjen e dytë për arrestim në Rezidencën e fortifikuar

    Presidenti i Koresë Jugore, Yoon Suk Yeol përballet me një përpjekje të re dhe potencialisht më të vendosur për arrestimin e tij për kryengritje pasi një top hetues është zotuar se do të bëjë çmos që ta thyejë bllokadën e sigurisë dhe ta arrestojë liderin e shkarkuar – ka raportuar Agjencia e lajmeve Reuters.

    Presidenti në detyrë, Choi San-mok u ka bërë thirrje autoriteteve të mërkurën, më 08.01.2025, që të bëjnë “më të mirën e tyre për të parandaluar çfarëdo lëndimesh ndaj qytetarëve ose të konfliktit fizik ndërmjet agjencive qeveritare”, derisa do të zbatojnë urdhrin për arrestimin e Yoonit.

    Protestuesit që mbështesin dhe kundërshtojnë Yoonin e sfiduar kanë qëndruar në temperatura të acarta në tubime në rrugë përreth Rezidencës presidenciale të mërkurën, pasi një Gjykatë ka lëshuar edhe një herë fletarrestimin të martën kundër tij.

    Shërbimi Presidencial i Sigurisë (PSS) ka fortifikuar Rezidencën gjatë javës me tela gjemborë dhe me autobusë të përdorur si barrikada për të bllokuar qasjen në Rezidencë – një vilë e cila ndodhet në një kodër në distriktin e njohur si “Beverly Hillsi” i Koresë Jugore.

    Yooni po hetohet për kryengritje për shkak të përpjekjes së tij të dështuar për të shpallur gjendje të jashtëzakonshme dhe për të nxjerrë Ushtrinë në rrugë më 3 dhjetor – një Vendim që kishte tronditur Korenë Jugore dhe që shkaktoi lëshimin e fletarrestimit të parë për arrestimin e Presidentit.

    Ai po përballet edhe me gjykim për shkarkim në Gjykatën Kushtetuese.

    Njëri prej avokatëve të Yoonit ka thënë se Presidenti nuk do të pranojë ekzekutimin e fletarrestimit, për shkak se është lëshuar nga një Gjykatë që nuk e ka këtë juridiksion dhe se ekipi hetues i formuar për hetimin e liderit në detyrë nuk kishte mandat për këtë punë.

    Përgatiti: Rexhep Maloku – Kallxo.com