Kandidati për deputet nga AAK-Nisma, Labinot Gjini, i cili ka jetuar 37 vjet në Francë, por është kthyer të jetojë në Kosovë që tri vjet, ka theksuar rëndësinë e përfaqësimit të diasporës, duke propozuar që të sigurohen 20 ulëse për ta në Kuvendin e Kosovës.
Ideja që ai shtroi është këto vende të zëvendësohen me ato të komuniteteve joshumicë. Këtë ide, ai e ka paraqitur si koncept të tij, e jo si pjesë të programit të AAK-së, por nuk e ka përjashtuar mundësinë që një ide e tillë mund të bëhet pjesë e programit të Koalicionit AAK-Nisma.
Ai sugjeroi që diaspora të ketë përfaqësues të vetë dhe mundësinë e një vote të dyfishtë.
Gjini gjithashtu u shpreh se 20 ulëset për minoritetet nuk kanë më kuptim, pasi ato janë krijuar pas luftës për integrimin e grupeve të caktuara.
“Duhet të kthehet Ministria e Diasporës, por unë do kisha thënë diçka edhe më ndryshe. Diasporës duhet t’i ndahen njëzet ulëse në Kuvend, dhe ata të kenë udhëheqësit e vetë, një votë të veçantë, mund ta bëjmë me votë të dyfishtë, por të paktën të kenë përfaqësuesit e vetë nga mërgata. Ato ulëse ose mund të merren – gjë që sot nuk ka sens që të kemi 20 ulëse për minoritetet”- tha Gjini në “Debat Përnime”, më 27.01.2025.
Nga numri prej 20 ulëseve të garantuara në Kuvendin e Kosovës, dhjetë janë për përfaqësuesit e komunitetit serb në Kosovë, ndërkaq dhjetë ulëse të tjera janë për pakicat joserbe. Ulëset për komunitetet joshumicë në Kosovë në fakt janë ta garantuara me Kushtetutë, kështuqë ndryshimi i një gjëje të tillë nënkupton edhe ndryshim të Kushtetutës. Gjini tha se një gjë e tillë mund të ndërrohet në bashkëpunim me minoritetet.
Kur nga ekipi i “Debat Përnime”, u pyet disa herë se si do ta bëjnë këtë gjë përderisa për diçka të tillë kërkohet ndryshimi i Kushtetutës, Gjini u përgjigj se mund ta ndryshojnë sistemin.
“Në atë moment që do të kemi siguri dhe jemi të anëtarësuar në mekanizma ndërkombëtarë, nuk është e pamundur të ndërrohet sistemi, sepse nuk ka sens më që t’i kemi 20 ulëse të minoriteteve”- tha ai.
Kurse, kur u pyet përsëri se a është kjo një ide e tij apo është pjesë e programit të AAK-së, Gjini u shpreh se në AAK e kanë lirinë që të shtojnë anekse në programin zgjedhor.
“Në Aleancë ne nuk e kemi një shef qysh është Dejona Mihali e cila na dikton programe, ide e koncepte. Zoti Haradinaj ka bërë me bashkëpunëtorët e tjerë në koalicion ku thotë se ky plan-program është bazë. Do të thotë ju mund të shtoni anekse sa të doni. Në qoftë se e them unë, o do të bëhet program, ose është në program”- u shpreh ai.
Në lidhje me këtë ide të bashkëpartiakut të tij, Haki Abazi, qartësoi se anëtarësimi i Kosovës në NATO përmes planit të aksionit nuk ka lidhje me heqjen e ulëseve për minoritetet në Kuvend.
“Anëtarësimi në NATO është një proces që ka planin e aksionit të tij, por nuk ka asnjë lidhje me përfaqësimin e komuniteteve në Kosovë”, ka thënë Abazi.
Duke u munduar ta “përmirësojë” Gjinin, ai mohoi pohimet e tij për mundësinë e heqjes së ulëseve për minoritetet, duke theksuar se “jo, absolutisht nuk do të hiqen (ulëset e komuniteteve). [Gjini] Nuk e tha një gjë të tillë.”
Kurse Gjini, e arsyetoi deklaratën e tij duke thënë se Kosova duhet ta përmirësojë vazhdimisht infrastrukturën e saj.
“Nuk thashë se duhet t’i përjashtojmë, por në bashkëpunim me ta të gjejmë forma të reja, për shkak se i kemi tejkaluar format e vjetra”- tha ai.
Ai shtoi se Albin Kurti, “bashkë me emisarët e tij”, po tentojnë të ndajnë thellësisht shqiptarët e Kosovës nga ata të Shqipërisë.
Sipas tij, kjo ndarje fillon nga ambasadat, pasi ambasadat e Kosovës “ishin të papërvoja, të krijuara nga paslufta” dhe shërbimet konsullore janë ofruar “nën tutorialin e ambasadave shqiptare të Tiranës, të cilat ia kanë hapur derën, duke pasur parasysh që ato kishin një rrjet më të gjerë.”
Gjini gjithashtu ka theksuar se Kosova është e izoluar në politikën e jashtme sepse i “ka izoluar ambasadat e veta”.
Ai tha se nuk është kthyer të jetojë në Kosovë nga thirrjet kryeministrit Albin Kurti se në Kosovë është bërë më mirë, por për ta luftuar dhe çrrënjosë një Qeveri, që sipas tij, po e “vendos në zgafellë këtë vend dhe në greminën më të thellë prej pasluftës”.
“Nëse dikush e ka shkatërruar dhe është duke shkatërruar çdo marrëdhënie ndërkombëtare dhe çdo marrëdhënie ekonomike e tregun e lirë në Kosovë, ai është Albin Kurti”- tha ai.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “DebatPërnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si kryetar i Kuvendit, Vjosa Osmani si presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësia e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
Angazhimi i 10 emisarëve specialë për njohje, reforma rrënjësore në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe zbatimi i krejt obligimeve të Kosovës në procesin e dialogut me Serbinë në Bruksel, janë disa nga premtimet zgjedhore të Koalicionit AAK-Nisma, në aspektin e politikës së jashtme.
Haki Abazi, Fatmir Matoshi dhe Labinot Gjini, kandidatë për deputetë nga Koalicioni AAK, Nisma, Konservatorët, Forumin Intelektual E-30 dhe Lista Ideal, premtojnë që nëse do të vijnë në pushtet pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025, do ta reformojnë politikën e jashtme.
Për ta, politika e jashtme dhe diplomacia në katër vitet e fundit në krye me ministren e Jashtme, Donika Gërvalla- Schwarz, ka dështuar në çdo segment, duke nisur nga mungesa e njohjeve dhe e anëtarësimeve e deri te dobësimi i marrëdhënieve me aleatët e ngushtë.
Me kryefjalë anëtarësimin në NATO, këta tre kandidatë shpërfaqen edhe disa ide për zhvillimin e kësaj fushe.
Në “Debat Përnime”, më 27.01.2025, ndër të tjera, ata shprehen qëndrimin për dërgimin e draft-statutit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe në Gjykatën Kushtetuese. Krahas kësaj, treguan se në planin e tyre është edhe angazhimi 10 diplomatëve specialë për të fituar njohje të reja të shtetit. Njëherësh, këta tre kandidatë për deputetë shpalosën programin për reforma në Ministrinë e Punëve të Jashtme si dhe bënë të ditur kërkesën për 20 ulëse për mërgatën në Kuvendin e Kosovës.
10 emisarë specialë për politikën e jashtme
Koalicioni AAK-Nisma e cilëson anëtarësimin në Aleancën Veri- Atlantike si mision themelor edhe në aspektin e politikës së jashtme. Përveç saj, ky koalicion si hap kryesor e sheh edhe anëtarësimin në Bashkimin Europian.
Premtim tjetër i tyre është një reformë e thellë në Ministrinë e Jashtme duke përmbledhur brenda vetës katër shtylla kryesore: njohjet e reja, sigurinë e mbrojtjen, marrëdhëniet tregtare dhe zhvillimin ekonomik dhe diplomacinë kulturore.
Kandidati për deputet, Haki Abazi, shprehet i brengosur për gjendjen në të cilën gjendet Kosova në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ai pretendon që MPJD, për katër vite ka punuar me një urdhëresë administrative dhe nuk ka sjell asnjë një ligj të vetëm në Parlamentin e Kosovës.
Abazi, gjatë minutazhës së tij, shfrytëzoi kohën për të bërë fushatën kundër qeverisjes së Vetëvendosjes, pjesë e së cilës ishte për disa vjet edhe ai vet, qoftë në Qeveri, qoftë në Kuvend. Ndërsa në pjesën tjetër, ai tregoi edhe disa nga pikat kryesore që i ka përgatitur AAK-Nisma për të zhvilluar politikën e jashtme.
“Në muajin e parë është premtuar që do të sillet Ligji për shërbimin diplomatik, ku do të rregullohen të gjitha procedurat dhe funksionimi i Ministrisë së Punëve të Jashtme, përfshirë edhe fuzionimin e Ministrisë së Diasporës”- tha ai.
Kandidati për deputet, Haki Abazi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Abazi pretendon se vendimet që janë marr nën qeverisjen e ministres Donika Gërvalla- Schëarz për diplomatët janë bërë me çelës politik. Sipas tij, edhe ata diplomatë që kanë kaluar përmes Komisionit për Punë të Jashtme, të cilin vetë e ka udhëhequr për dy vite, kanë qenë njerëz politik.
“Kanë qenë njerëz politik duke i eliminuar të gjithë profesionistët dhe si rezultat asnjë njohje, asnjë progres në anëtarësim në mekanizma ndërkombëtarë, institucione ndërkombëtare siç është UNESCO, INTERPOL”- tha ai.
Abazi tha se si koalicion zotohen që asnjëherë gjatë mandatit, nëse e fitojnë, nuk do të ketë “hidhërime fëmijërore” ku njerëzit kryesorë që bartin përgjegjësi për ta dizajnuar politikën e jashtme dhe për ta implementuar atë, të mos jenë në “divergjencat që kemi parë në këtë katër vjeçar”.
Ai tha se kanë pasur raste të shkruara me dokumentacion në Komisionin e Punëve të Jashtme, që është i obliguar sipas ligjeve dhe Kushtetutës të bëjë intervistimin e kandidatëve të cilët nuk e kanë kaluar këtë procedurë, dhe sipas tij, është tejkaluar vendimi i Komisionit për shkak të lidhjeve politike.
“Unë po flasë për procedurën. Nëse nuk keni treguar lojalitet të plotë ndaj mekanizmave që kanë marrë vendim prej presidentes deri të kryeministri, ka qenë e pamundur që kandidati-kandidatja të vendoset në pozitën e ambasadorit”- tha ai.
Abazi tha se për Koalicionin AAK-Nisma, vlerësimi i përformancës është çështja kryesore, pasi që sipas tij, nuk është problemi tek ambasadorët, por tek mungesa e fokusit dhe prioriteteve të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe të mekanizmave tjerë që e kanë për detyrë të angazhohen.
“Është bërë diplomaci egocentrike e njerëzve pa analizë dhe pa fokus. Rjedhimisht askush në shërbimin e jashtëm nuk duhet të frikësohet prej diskriminimit …, por duhet të jenë të gatshëm që jo njëherë në vit ata të takohen sa për sy e faqe nëpër hotele të Prishtinës, po të jenë aktivisht në dizajnimin e politikave të jashtme dhe implementimin e tyre në vendet ku ata veprojnë”- tha ai.
Në planet e tyre, Abazi tha se kanë që të vendosen 10 emisarë specialë për njohje, për vendet e BE-së dhe në kontinetet që ka vende që ende nuk e kanë njohur Kosovën si shtet.
“Ne planifikojmë t’i kemi 10 emisarë specialë për njohje, një për vendet e BE-së dhe [të tjerët] në kontinentet [tjera], pasi kemi vende që ende nuk e kanë njohur [Kosovën], e që duhet të kemi një angazhim special”- thotë Abazi.
Plani i dytë, sipas tij, është që të krijohet Agjencioni për Zhvillim Ndërkombëtar ku mund të merren iniciativa me vendet që mund të mos e njohin e Kosovën, “por ne mund të ju ndihmojmë në aspekte të ndryshe ku Kosova i sheh si prioritet”.
Në lidhje me ambasadorin në Kroaci, Martin Berishaj, Haki Abazi tha se AAK-ja nuk e ndjek askënd politikisht për veprimet jolegale që ka bërë, por inkurajon prokurorin ta përfundoj këtë tregim “se çfarë ka ndodhur me atë transfer financiar, a ka qenë apo nuk ka qenë ky emër i përfshirë në tregti e energjisë me Serbinë.”
Abazi tha se në momentin kur e shohin që aty ka informacion, fakte edhe të dhëna të vërteta, Berishaj do të suspendohet menjëherë.
Ndërkaq, kandidati Fatmir Matoshi tha se Kosova në politikën e jashtme është në një situatë ku Presidentja e vendit Vjosa Osmani, nuk dëshiron ta takojë ambasadorin e akredituar gjatë vizitës në Kroaci.
“Partia në pushtet edhe presidentja e kanë ndërtuar vetë këtë lloj diplomacie dhe në mungesë të politikës së jashtme vendosin agjentë tregtarë të energjisë elektrike nëpër pozita të ambasadorëve”- tha Matoshi.
Drejt zgjedhjeve të reja vendi po shkon pa marrë ulëse në Këshillin e Europës – organizatë për të drejtat e njeriut kjo, që ishte ndër temat më të debatuara në rrafshin e anëtarësimeve, por që mbeti në një farë heshtje të pashpjegueshme. Përafërt, Kosova nuk arriti të sigurojë njohje të reja, as nga pesëshja e BE-së: Greqia, Rumania, Spanja, Sllovakia dhe Qipro. Katër të parat janë edhe anëtare të NATO-s.
Përmirësimi i marrëdhënieve me aleatët
Haki Abazi vlerëson se ka pasur një vakum të plotë në marrëdhëniet e Kosovës me SHBA-në.
“Para disa ditësh u ktheva nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Gjendja jonë atje është ne alarm për shkak të vakumit të plotë, keqpërdorimit të marrëdhënieve që kemi pasë e kemi me SHBA-në dhe mungesën e plotë të sinqeritetit me të cilën kryeministri e ka udhëhequr politikën e jashtme bashkë me zonjën Gërvalla”- tha ai.
Abazi pretendon se ministrja Gërvalla në momentin e tranzicionit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pra pas kalimit të pushtetit nga demokrati, Joe Biden, në duart e republikanit Donald Trump, gjatë ditës së inaugurimit më 20.01.2025, ka shpenzuar mijëra euro e nuk ka realizuar asnjë takim të vetëm. Sipas tij, Gërvalla është kthyer në Kosovë pa dhënë llogari se çfarë ka ndodhur në SHBA.
“Kemi huqje totale të katër viteve të bashkëpunimit me administratën Biden, që ka qenë administratë e Partisë Demokratike dhe mund ta merrni me mend se si mund të duket skenari nëse e udhëheq po kjo strukturë Kosovën, se çfarë do të jetë raporti me administratën Trump”- tha ai.
Kosova është duke negociuar me Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të blerë helikopterë ushtarakë.
Ndërsa, Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK) ka marrë dritën e gjelbër nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në blerjen e helikopterëve, radarëve dhe mbrojtjes ajrore – kishte deklaruar Ministria e Mbrojtjes me 15.01.2025.
Siç thekson Minstria, kjo është konfirmuar nga vizita zyrtare në SHBA e ministrit të Mbrojtjes, Ejup Maqedoncit.
“Mbështetja e SHBA-së përbën një shtyllë të rëndësishme për paqen, stabilitetin dhe zhvillimin e Kosovës, si një vend me vizion euroatlantik. Mirënjohje të thellë për aleatin tonë të përhershëm, SHBA-në, për ndihmën dhe besimin e vazhdueshëm.” – citohet ministri Maqedonci, në postimin e publikuar më 15.01.2025 nga Ministria e Mbrojtjes.
Në lidhje me këtë çështje, Abazi pretendon se kjo është një kërkesë e zotim i ministrit të Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, që është vendos në tavolinë në vizitën e fundit të tij, mirëpo “nuk ka asnjë hap konkret për këtë çështje”.
“Mirëkuptimi i SHBA-ve ekziston, por sanksionet janë të heshtura. Për një vit nuk kemi lëvizje sa i përket furnizimit që ato të jenë në Kosovë”- tha ai.
Njëjtë tha për sanksionet e Bashkimit Europian, që sipas tij, nuk ka asnjë ecje drejt heqjes së tyre.
Kandidati Labinot Gjini tha se qasja partiake ka ndikuar në të gjitha sferat e politikës së jashtme.
“Simbolika më fortë ishte kur zoti Kurti mori pjesë në tribunat e Partisë Demokrate të Bidenit. Kjo qasje është e tërësishme në çdo raport përtej Prishtinës, duke ia filluar me Tiranën siç e mbani në mend, kishte vajtur për të bërë fushatë edhe si kryeministër në Tiranë, edhe si kryeministër në Shkup”- tha ai.
Gjini pretendon se kryeministri Kurti para se të jetë kryeministri i një shteti, ai është vetëm një kryetar i një partie që pesë vjetët e fundit mendon që ta shtrijë Vetëvendosjen nëpër botë dhe ne mërgatë.
Dërgimi i draft-statutit të Asociacionit në Kushtetuese
Dialogu Kosovë- Serbi është një nga pikat më të nxehta të politikës në Kosovë.
Abazi tha se të gjitha obligimet që ka Kosova në këtë proces, do të jenë në agjendën e zbatimit, pa e prekur Kushtetutën e Kosovës dhe pa e prekur integritetin territorial.
“Krejt obligimet që Kosova i ka marrë duhet t’i zbatoj, sepse janë dakordime tripalëshe. Kur them tripalëshe është Kosova, Bashkimi Europian dhe SHBA-të. Këto janë zotime që Kurti i ka bërë në Bruksel dhe në Ohër para BE-së dhe SHBA-së”- tha ai.
Abazi tha se statuti i Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe duhet të dërgohet me shpejtësi në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtim, siç thotë ai “për të ja hequr lakun edhe kurthin Kosovës dhe për të ia hapur rrugët e negociatave me katër vendet e NATO-s që nuk e kanë njohur Kosovën”.
Se a e lejon AAK-ja që të diskutohet Trepça në tavolinë me Serbinë, Abazi tha jo.
“Dialogu ka prodhuar çfarë ka prodhuar- janë obligimet e Kosovës. Janë obligimet e Serbisë të mbikëqyrura nga BE dhe SHBA. Do insistojmë që dialogu të kthehet në mekanizëm bilateral ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”- tha ai.
Ndërkaq për Marrëveshjen që është nënshkruar nga ish-kryeministri Avdullah Hoti me Donald Trumpin gjatë mandatit të kaluar, Abazi tha se qëndrimi i tyre është që çdo gjë që ngritet nga administrata e Presidentit Trump të ulen me seriozitetin me të madh të mundshëm t’i japin fokusin e duhur.
Kandidati për deputet, Fatmir Matoshi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Kurse, Fatmir Matoshi konsideron që Qeveria në krye me Vetëvendosjen është tallur me Dialogun.
“Tallja me dialogun edhe përdorja e dialogut për poenë politik e popullizëm, normalisht që e ka sjellë Kosovën në këtë situatë”- tha ai.
Sipas tij, LVV-ja për këto katër vite dialogun e ka përdorur që të realizojë fotografi në tavolinat e Brukselit, ku nuk zgjaten duart mes kryeministrit Kurti dhe presidentit serb Aleksandër Vuçiq.
Në mars të vitit 2025, bëhen dy vite qëkur në Ohër të Maqedonisë së Veriut, kryeministri kosovar dhe presidenti serb, ranë në ujdi që të zbatojnë Aneksin e Marrëveshjes Bazike që ishte arritur në Bruksel, në ditët e fundit të shkurtit 2023.
Dy liderët u pajtuan që Kosova dhe Serbia të zhvillonin marrëdhënie normale të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën dhe ndër tjera t’i njihnin dokumentet relevante dhe simbolet kombëtare të njëra-tjetrës, përfshirë pasaportat, diplomat, targat e automjeteve dhe vulat doganore.
Marrëveshja me 11 nene, ndër tjera parasheh edhe një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, ndërsa kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut. Megjiithatë kjo marrëveshje ende ka mbetur e pazbatuar.
Kosova dhe Serbia janë në bisedime të ndërmjetësuara nga Bashkimi Europian për normalizimin e marrëdhënieve nga viti 2011.Ky proces fillimisht kishte nisur për çështje teknike, për të kaluar më pas në nivel politik. Edhe pse janë nënshkruar marrëveshje, shumica prej tyre nuk janë zbatuar, ndërsa dialogu vazhdon të shihet herë si i “vdekur” e herë në “komë”.
Sanksionet e BE-së
Kandidati për deputet, Fatmir Matoshi, ka komentuar masat që Bashkimi Europian ka vendosur ndaj Kosovës, duke thënë se ato janë të padrejta, por se arsyet që kanë çuar në to janë përgjegjësi e drejtpërdrejtë e Qeverisë.
Matoshi theksoi se “duhet kërkuar përgjegjësi te Qeveria e Kosovës, sepse Kosova asnjëherë më parë nuk ka pasur masa të tilla”.
Ai po ashtu theksoi se transformimi i FSK-së në Ushtri ishte një tjetër moment kur Kosova kishte mbështetje, veçanërisht nga SHBA, dhe se “Javelinat ishin pjesë e asaj marrëveshjeje, për të cilën është dakorduar që Ushtria e Kosovës të njihet nga ushtria më e madhe në botë, ajo e SHBA-së”
Në lidhje me këto masa, Matoshi tha se qytetarët e Kosovës po i vuajnë pasojat, ndërsa përgjegjësia për situatën aktuale, sipas tij, është ekskluzivisht e Qeverisë së Kosovës.
“Përgjegjësia për masat që kemi sot është ekskluzivisht e Qeverisë së Kosovës. Paramendojeni se çfarë mund të kishte ndodhur pas ngjarjeve të Banjskës dhe ne ende të përballemi me këto masa” – shtoi ai.
Kandidatët për deputetë nga AAK-ja. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Për të bindur BE-në për heqjen e masave, Matoshi ka propozuar disa hapa. Ai ka rekomanduar që Qeveria e Kosovës pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025, duhet të ndalojë takimet e padobishme për të bërë fotografi me delegacionet serbe dhe të ulet sinqerisht me partnerët ndërkombëtarë.
“Kosova duhet të ulët dhe të flasë sinqerisht me ata që ka pasur gjithmonë marrëdhënie të drejtpërdrejta dhe të besueshme”, tha Matoshi.
Ai ka theksuar gjithashtu se një vend që mbahet me Njësi Speciale nuk mund të quhet i sigurt.
“Sot, kushdo që thotë se ka siguri në veri të Kosovës, e ka gabim. Aty ka siguri vetëm për shkak të pranisë së Njësisë Speciale. Po të kishte siguri të vërtetë, Policia e rregullt do të patrullonte në atë territor, ashtu siç ndodh në pjesët e tjera të vendit,” përfundoi Matoshi.
Kurse, Haki Abazi ka theksuar se një prej gabimeve më të mëdha të kryeministrit Kurti ishte fakti që, sipas pretendimeve të tij, ai nuk iu ka përgjigjur thirrjes së ambasadorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, kur janë ndërmarrë veprimet në veri.
“Skandali- që u tha edhe në Uashington, është që kur janë bërë veprimet në veri, kryeministri nuk e ka kapur telefonin kur është thirrur prej ambasadorit të SHBA-së” – tha Abazi.
Ai ka theksuar se Qeveria Kurti ka krijuar një narrativë të rrejshme duke u përpjekur t’i manipulojë qytetarët.
“Llogaritni çka jemi t’u i ba popullit t’u e rrejt, ose që e ka rrejt për katër vite, se të gjithë qenkan gabim, por ne nuk qenkemi gabim. Të gjithë ata që na kanë njohur, të gjithë ata që na kanë çliruar, të gjithë ata që na kanë ndihmuar e na ndihmojnë me ndërtuar shtetin tonë qenkan gabim, dhe në formën e popullizimit më të ulët tentohet të helmohet qytetari dhe populli i Kosovës kundër partnerit strategjik” – theksoi ai.
Më tej, Abazi ka theksuar se situata është e lidhur me interesa më të mëdha që e tejkalojnë çështjen e Kosovës.
Ai theksoi se Serbia ka nënshkruar disa marrëveshje strategjike me fuqitë ndërkombëtare të cilat e bëjnë Serbinë më dominante në Ballkanin Perëndimor.
“Serbia ka nënshkruar marrëveshje strategjike me SHBA-në për energjinë, me Francën për kapacitete ushtarake dhe me Gjermaninë për litiumin. Këto marrëveshje, të cilat janë bërë me partnerët tanë që na kanë ndihmuar dhe vazhdojnë të na ndihmojnë, po e bëjnë Serbinë më të fuqishme në rajon”- theksoi ai.
Sipas Abazit, masat që po vendosen ndaj Kosovës janë pasojë e veprimeve joserioze dhe populliste të Qeverisë Kurti, që po tenton të manipulojë me sentimentin publik për të arritur te votat.
Abazi ka folur edhe për nevojën e kthimit të demokracisë në komunat e Kosovës, veçanërisht në veri.
“Çfarë do të bëj Aleanca është që të kthehet te demokracia. Secila komunë e Kosovës meriton të ketë përfaqësuesin e vetë që zgjidhet në bazë të ligjit zgjedhor dhe numrit të votave që përfaqëson. Edhe komunat e veriut duhet të kthehen te demokracia,” ka thënë ai.
Abazi ka theksuar se periudha e pasigurisë dhe krizës që po kalon Kosova ka pasur pasoja negative, duke përfshirë rënien e turizmit.
“Për shkak të krizës, 25 përqind më pak turistë kemi në vitin 2024 sesa në vitin 2023. Kjo është humbje për hotelet, për prodhuesit bujqësorë, për produktet tona dhe për të ardhurat nga turizmi”- pretendoi ai.
Ai gjithashtu ka theksuar se kjo situatë ka shkaktuar një domino-efekt negativ për projektet e turizmit, duke përmendur si shembull zhvillimin e Brezovicës.
Sipas Abazit, Qeveria Kurti, duke u përpjekur të krijojë një marrëdhënie me Serbinë, ka bërë që serbët në veri të jenë më të rëndësishëm se shumica e shqiptarëve në jug.
Masat ndaj Kosovës ishin vendosur si përgjigje ndaj përshkallëzimit të situatës së sigurisë në veri të Kosovës, kur kryetarët e rinj nisën punën e tyre në komunat në veri, pas zgjedhjeve që u bojkotuan nga serbët lokalë. Ndër masat e BE-së është edhe suspendimi i përkohshëm i punës së trupave të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.
Kosova, po ashtu, nuk ftohet në ngjarjet e nivelit të lartë dhe vizitat bilaterale janë suspenduar, përveç atyre që fokusohen në adresimin e krizës në veri të Kosovë në kuadër të dialogut të lehtësuar nga BE-ja. Masat tjera janë suspendimi i programimit të fondeve për Kosovën në kuadër të IPA 2024 (Fondet e Para-Anëtarësimit).
Koncepti i 20 ulëseve të diasporës
Kandidati për deputet, Labinot Gjini, i cili ka jetuar 37 vite në Francë e është kthyer të jetojë në Kosovë që tri vite, ka theksuar rëndësinë e përfaqësimit të diasporës në Kuvendin e Kosovës, duke propozuar 20 ulëse në Kuvendin e Kosovës.
Ideja që ai shtroi është që të zëvendësohen me ato të komuniteteve joshumicë. Ai këtë ide fillimisht e ka paraqitur si koncept të tij, e jo pjesë të programit të AAK-së, por pa përjashtuar mundësinë që mund të bëhet pjesë e programit.
Ai sugjeroi që diaspora të ketë përfaqësues të vetë dhe mundësinë e një vote të dyfishtë.
Gjini gjithashtu u shpreh se 20 ulëset për minoritetet nuk kanë më kuptim, pasi ato ishin krijuar pas luftës dhe për integrimin e grupeve të caktuara.
Nga numri prej 20 ulëseve në Kuvendin e Kosovës, dhjetë janë të garantuara për përfaqësuesit e komunitetit serb në Kosovë. Ndërkaq, dhjetë ulëse të tjera janë të garantuara për pakicat joserbe. Prej tyre tri ulëse i takojnë komunitetin boshnjak, dy ulëse për komunitetin turk, për përfaqësuesit e komuniteteve rom, ashkali dhe egjiptian nga një ulëse, si dhe një ulëse shtesë për njërën nga këto bashkësi, e cila fiton më së shumti vota. Një ulëse i takon komunitetit goran.
“Duhet të kthehet Ministria e Diasporës, por unë do kisha thënë diçka edhe më ndryshe. Diasporës duhet t’i ndahen njëzet ulëse në Kuvend, dhe ata të kenë udhëheqësit e vetë, një votë të veçantë, mund ta bëjmë me votë të dyfishtë, por të paktën të kenë përfaqësuesit e vetë nga mërgata. Ato ulëse ose mund të merren – gjë që sot nuk ka sens që të kemi 20 ulëse për minoritetet”- tha Gjini.
Kandidati për deputet, Labinot Gjini. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Gjini tha se një gjë e tillë mund të ndërrohet në bashkëpunim me minoritetet. Ulëset për komunitetet joshumicë në Kosovë janë ta garantuar me Kushtetutën e Kosovës. Andaj, një ndryshim i tillë nënkupton edhe ndryshim të Kushtetutës.
Kur nga ekipi i “Debat Përnime” Gjini u pyet disa herë se si do ta bëjnë një gjë të tillë përderisa kërkohet ndryshimi i Kushtetutës, ai tha se mund ta ndryshojnë sistemin.
“Në atë moment që do të kemi siguri dhe je i anëtarësuar në mekanizma ndërkombëtarë, nuk është e pamundur të ndërrohet sistemi, se nuk ka sens më që t’i kemi 20 ulëse të minoriteteve”- tha ai.
Kurse, kur u pyet përsëri se a është kjo një ide e tij apo është pjesë e programit të AAK-së, Gjini u shpreh se në AAK e kanë lirinë që të shtojnë anekse në programin zgjedhor.
“Në Aleancë ne nuk e kemi një shef qysh është Dejona Mihali e cila na dikton programe, ide e koncepte. Zoti Haradinaj ka bërë me bashkëpunëtorët e tjerë në koalicion ku thotë se ky plan-program është bazë. Do të thotë ju mund të shtoni anekse sa të doni. Në qoftë se e them unë, o do të bëhet program, ose është në program”- u shpreh ai.
Në lidhje me këtë ide të bashkëpartiakut të tij, Haki Abazi e qartësoi duke sqaruar se anëtarësimi i Kosovës në NATO përmes planit të aksionit nuk ka lidhje me heqjen e ulëseve për minoritetet në Kuvend.
“Anëtarësimi në NATO është një proces që ka planin e aksionit të tij, por nuk ka asnjë lidhje me përfaqësimin e komuniteteve në Kosovë,” ka thënë Abazi.
Duke u munduar ta “përmirësojë” Gjinin, ai mohoi pohimet për mundësinë e heqjes së ulëseve për minoritetet, duke theksuar se “jo, absolutisht nuk do të hiqen (ulëset e komuniteteve). Nuk e tha një gjë të tillë.”
Kurse Gjini, e arsyetoi deklaratën e tij duke thënë se Kosova duhet ta përmirësojë vazhdimisht infrastrukturën e saj.
“Nuk thashë se duhet t’i përjashtojmë, por në bashkëpunim me ta të gjejmë forma të reja, për shkak se i kemi tejkaluar format e vjetra”- tha ai.
Mërgata e Kosovës shpesh bën një votë kryesisht emocionale, e cila nuk është e territorializuar, çka do të thotë se individët që jetojnë jashtë vendit nuk janë të lidhur realisht me interesat dhe problemet që ka vendi, beson Gjini.
Sipas tij, ky absolutizëm që ushtrohet mbi mërgatën shqiptare përmes popullizmit dhe kërkesës për një votë emocionale është një fenomen që duhet ndaluar.
Ai shton se Albin Kurti, bashkë me “emisarët e tij”, po tentojnë të ndajnë thellësisht shqiptarët e Kosovës nga ata të Shqipërisë, duke e filluar këtë ndarje që nga ambasadat.
“Zotëri Kurti bashkë me emisarët e tij në mërgatë janë duke e ndarë shqiptarinë, thellësisht mërgatën e Kosovës me atë të Shqipërisë”- tha ai.
Gjini gjithashtu ka theksuar se Kosova është e izoluar në politikën e jashtme sepse i ka izoluar ambasadat e veta.
Përvoja e Aleancës në pushtet
Në Zgjedhjet e fundit të vitit 2021, AAK fitoi 7.07% të votave. Me këtë zuri 8 ulëse në Kuvendin e Kosovës.
Ramush Haradinaj në vitin 2005 ishte për tre muaj Kryeministër i Kosovës. Në atë kohë, ai dha dorëheqje pas 100 ditësh qeverisjeje, pasi u akuzua nga Tribunali i Hagës për “krime lufte”.
Kjo parti e mori pushtetin edhe njëherë në vitin 2017, por kësaj radhe në koalicion me Partinë Demokratike të Kosovës dhe NISMA-n, i njohur si PAN. Qeveria Haradinaj e filloi mandatin më 09.19.2017, pas humbjes së Isa Mustafës dhe zgjati deri më 3 shkurt 2020 pas humbjes në Zgjedhjet parlamentare të vitit 2019.
Qeveria Haradinaj ishte formuar gjatë një seance maratonike në Kuvendin e Kosovës, me 61 vota – minimumi që i duhet një Qeverie për ta marrë besimin e deputetëve.
Votimi i Ekzekutivit kosovar ishte mundësuar falë votave të deputetëve të subjektit politik nga radhët e komunitetit serb, Listës Serbe, e cila u largua më vonë nga Qeveria. Rrjedhimisht, kjo bëri që koalicioni qeverisës që përbëhej nga PDK-AAK-NISMA të mos i ketë votat e duhura për vendimmarrje në Kuvendin e Kosovës.
AAK në Zgjedhjet e 9 shkurtit 2025 garon në koalicion me Nismën, Konservatorët, Forumin Intelektual E30 dhe me Listën Idealin.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “Debat Përnime” tha në nisje të debatit për politikën e jashtme se “Donika Gërvalla si ministre e Punëve të Jashtme, Glauk Konjufca si Kryetar i Kuvendit, Vjosa si Presidente, deri tani edhe komplet Qeveria Kurti 2, me gjithë respektin ndaj tyre, janë udhëheqësia e parë pas shpalljes së Pavarësisë që po e përfundon mandatin e plotë pa asnjë njohje të vetme”.
Duke hyrë për herë të parë në garë zgjedhore si Koalicion për Familjen, kandidatët për deputetë nga ky përbashkim politik zotohen për promovimin e vlerave “fetare dhe patriotike”, largimin e çështjeve që kanë të bëjnë me orientimin seksual nga librat shkollorë, krijimin e premiumeve në sistemin shëndetësor si dhe sigurimin jetësor e shëndetësor për policët.
Për herë të parë Koalicioni për Familjen po garon në zgjedhjet që do të mbahen në Kosovë më 9 shkurt 2025. Me një frymë krejtësisht tjetër, ky koalicion që u themelua rishtazi me shkëputjen e disa deputetëve të partisë në pushtet- Lëvizjes Vetëvendosje, dhe me bashkimin e disa partive me traditë shumëvjeçare, si AKR e PD, synon të promovojë vlera duke e vendosur familjen si koncept kryesor të programit.
Me bartës të listës, ish-deputetin e Vetëvendosjes, Eman Rrahmanin, Koalicioni për Familjen premton se nëse i marrin votat e mjaftueshme për të hyrë në Qeveri, do të ndryshojnë kurrikulat shkollore ku do të përfshihet edhe lënda fetare, do të themelohet ministria ku përfshihet çështja e banimit si dhe do të krijojnë ‘premiume’ në shëndetësi.
Këto premtime janë vetëm disa nga shumë të tjera që ky koalicion i shpalosi në “Debat Përnime” të transmetuar më 26.01.2025.
Pjesë e kësaj liste janë 72 kandidatë për deputetë. Eman Rrahmani dhe Visar Korenica – më 01.10.2024, patën dhanë dorëheqje nga partia në pushtet, Lëvizja Vetëvendosje pas mospajtimeve lidhur me Projekt-Kodin Civil.
Ata konsiderojnë se ky Kod, “me disa dispozita cenon familjen tradicionale”. Këta dy deputetë kanë qenë edhe kundër Projektligjit për shëndetin riprodhues, pasi sipas tyre, ky projektligj “legalizon fertilizimin me donim dhe pa identitet të njohur”, e po ashtu ata kanë kundërshtuar edhe Projektligjin për gjendjen civile, me arsyetimin se ky dokument “lejon ndërrimin e gjinisë sipas ndjesisë”.
Rroga e 13- të për policët e suksesshëm
Bejtush Gashi, kandidat i Koalicionit për Familjen dhe ish-ministër i Punëve të Brendshme, ka paraqitur një seri premtimesh për të forcuar sigurinë në Kosovë dhe për të reformuar sektorin e sigurisë.
Ai ka theksuar rëndësinë e kthimit të dinjitetit dhe integritetit për zyrtarët e uniformës, si dhe garantimin e sigurisë për qytetarët e Kosovës.
Fokusi i Koalicionit për Familjen është të ndërmarrë reforma të thella në Policinë e Kosovës, duke përmirësuar aspekte të rëndësishme si kuadrot e policisë dhe digjitalizimin e shërbimeve.
Gashi ka theksuar nevojën për një qasje të re në sektorin e rendit dhe sigurisë, duke ulur aksidentet në komunikacion dhe duke rritur komunikimin me qytetarët.
Ai premtoi se do të vendosin në shërbim kamerat inteligjente për të ulur aksidentet në komunikacion.
“Fokusi jonë, sidomos tek rendi dhe siguria, do të përqendrohet tek reforma e Policisë së Kosovës, e cila ka nevojë që në aspektin e kuadrove të reformohet, ndërsa të digjitalizohet në aspektin e shërbimeve”- tha ai.
Kandidati për deputet, Bejtush Gashi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Ky proces do të fillojë me ngritjen e mirëqenies së zyrtarëve të uniformës dhe të familjeve të tyre, duke siguruar sigurimin shëndetësor dhe jetësor, një shërbim më të mirë dhe kushte më të mira pune për ta.
Një prioritet i Gashit është fuqizimi i Akademisë së Kosovës për Siguri Publike, e cila sipas tij do të ofrojë trajnime të përhershme për zyrtarët policorë. Ai ka theksuar rëndësinë e avancimit të arsimit dhe trajnimit të vazhdueshëm për profesionistët e sigurisë.
“Kjo qendër do ofroj shërbime edhe për rajonin dhe do të jetë qendër e Ekselencës për shërbime në këtë drejtim”- tha Gashi.
Ai ka theksuar se reforma në Policinë e Kosovës do të fillojë me procesin e Vetting-ut, që do të përfshijë hetimin e të kaluarës së të gjithëve- pa përjashtim.
“Reforma në Policinë e Kosovës do fillojë prej Vetting-ut, përkatësisht hetimin e të kaluarës për të gjithë pa përjashtim”- tha Gashi.
Ky proces, sipas tij, do të realizohet në përputhje me ligjin, duke siguruar që pozitat që duhet të kalojnë në këtë proces të jenë të qarta dhe të drejta.
Gjithashtu, një tjetër prioritet është sigurimi i një jete të sigurt për punonjësit e policisë dhe përmirësimi i kushteve të tyre të jetesës.
Ai premtoi rrogën e 13-të për policët që kanë performancë të lartë.
“Do të bëjmë përpjekje që diferenca në mes të policit fillestar dhe drejtor të ulet”- tha ai.
Një nga qëllimet e tjera të Gashit është rritja e bashkëpunimit mes policisë dhe qytetarëve, duke aktivizuar më shumë policimin në bashkësi dhe përmirësuar marrëdhëniet me komunitetet.
Gashi ka shprehur angazhimin për të eliminuar ndërhyrjet e paarsyeshme dhe për të ndihmuar në krijimin e kushteve për integrimin e komunitetit serb dhe bashkëpunimin me ta.
“Do të angazhohemi fuqishëm që të krijojmë një bashkëpunim me komunitetin atje dhe realisht përmes integrimit të komunitetit.”
Gashi ka theksuar se, për sa i përket policëve serb që kanë dhënë dorëheqje, do të angazhohen për të krijuar mundësi për ata që kanë pasur një të kaluar të pastër, duke iu nënshtruar hetimit të së kaluarës së tyre.
“Ata që nuk kanë qenë të involvuar në aktivitete kriminale që janë zhvilluar në ato komuna, do t’i nënshtrohen procedurave që parashihen me akte ligjore”- tha Gashi.
Në kuadër të angazhimeve të tij për sektorin e sigurisë, Gashi ka premtuar rritjen e numrit të zjarrfikësve dhe përmirësimin e kushteve për këtë shërbim.
Ai ka theksuar se do të investohet në përmirësimin e kushteve të punës për zjarrfikësit, rritjen e pagave dhe për të rekrutuar staf të ri, duke i zëvendësuar ata që janë në moshë të vjetër dhe që kanë shërbyer për një periudhë të gjatë.
“Do të angazhohemi që të krijohen kushtet dhe në të njëjtën kohë të rritet numri i atyre që punojnë në këtë shërbim”- tha ai.
Gashi ka theksuar se do të mbështesin Forcën e Sigurisë së Kosovës për të rritur buxhetin e saj dhe për të realizuar planin e mbrojtjes në përputhje me angazhimet ndërkombëtare.
“Do të vazhdojmë me intensitet për të rritur buxhetin për këtë institucion dhe në të njëjtën kohë do të përmbushet procedura e obligimeve për planin gjithëpërfshirës në fushën e mbrojtjes”- është shprehur Gashi.
Ai gjithashtu ka nënvizuar rëndësinë e krijimit të mundësive për zhvillimin dhe forcimin e raporteve me misionet ndërkombëtare.
Ndërmjetësimi në rastet e konflikteve bashkëshortore
Asdren Bytyqi, kandidat për deputet nga Koalicioni për Familjen dhe avokat me profesion, ka paraqitur programin për reformimin dhe forcimin e sistemit të drejtësisë në Kosovë.
Ai ka theksuar nevojën për të luftuar krimin dhe korrupsionin, përmirësimin e kushteve të punës për punonjësit e sektorit të drejtësisë, dhe për rritjen e aksesit dhe efikasitetit të shërbimeve ligjore për qytetarët.
Bytyqi ka theksuar se një nga prioritetet kryesore është lufta kundër krimit dhe kriminelëve, përmes një sërë masash që do të përfshijnë edukimin dhe vetëdijësimin e rinisë.
“Programi jonë për drejtësi angazhohet që të vazhdojë luftën kundër krimit përmes një sërë masash, fillimisht vetëdijësuese, së pari përmes edukimit dhe arsimimit të mirëfilltë për gjeneratat e reja lidhur me pasojat e krimit dhe dëmet sociale e familjare”- tha ai.
Një tjetër prioritet, sipas Bytyqit është reforma e thellë në sistemin gjyqësor dhe prokurorial.
Ai ka premtuar vazhdimin e procesit të Vetting-ut për të verifikuar integritetin e krerëve të lartë të këtyre institucioneve, duke u mbështetur në rekomandimet e Komisionit të Venecias.
Kandidatët për deputetë, Asdren Bytyqi dhe Xheneta Venhari. dhe Bernard Tahirbegolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Do të vazhdojmë Vetting-un në sistemin gjyqësor dhe prokurorial për krerët e lartë të këtyre institucioneve sipas rekomandimeve të Komisionit të Venecias”- tha ai.
Një nga nismat më të rëndësishme për Bytyqin është krijimi i një sistemi digjital të komunikimit ndërmjet institucioneve të drejtësisë dhe qytetarëve.
Ai ka sqaruar se ky sistem do të mundësojë një qasje më të lehtë dhe më efikase për të gjithë, duke përfshirë mundësinë e pagesave online për të gjitha taksat dhe shërbimet ligjore.
“Ne zotohemi se do të ndërtojmë një sistem digjital të komunikimit mes të gjitha institucioneve të drejtësisë, përfshirë qytetarët e thjeshtë, i cili do të mundësojë që të gjitha lëndët, të gjitha shkresat, të gjitha komunikimet, të gjitha taksat të paguhen online”- shpjegoi ai.
Sipas tij, ky sistem ka një kosto prej 1 milion euro dhe është modeluar sipas sistemeve të ngjashme që përdoren në Estoni, Australi, Gjermani, Amerikë dhe Austri.
Një tjetër problem që Bytyqi e ka adresuar është mungesa e mbrojtjes ligjore për trashëgimtarët dhe shmangia e trashëgimisë nga vëllezërit ose motrat.
Ai ka theksuar se do të ndërmarrin masa për të garantuar mbrojtjen e të drejtave të trashëgimtarëve.
“Ne zotoheni që të zgjidhim një problem që ka qenë ai është mungesa juridike në mbrojtjen e trashëgimtarëve ligjor nga shmangia e trashëgimisë nga vëllezërit ose nga motra”- tha ai.
Po ashtu, Bytyqi ka theksuar se do të forcohet institucioni i ndërmjetësimit, duke shtuar numrin e psikologëve të paguar nga buxheti i shtetit për të ndërmjetësuar në raste konflikti, sidomos në rastet e dhunës në familje.
“Do ta shtojmë numrin e psikologëve me pagesë nga ana e buxhetit të shtetit, të cilët do të ndërmjetësojnë rastet kur ka konflikt bashkëshortësh në mënyrë që mos të mbushen burgjet vetëm me njerëz që kanë dhunë në familje, por në rast se ka nevojë me u ripajtu ose me u rikthy ta vendosim ndërmjetësimin ”- tha ai.
Një aspekt tjetër që potencoi Bytyqi është përshpejtimi i shqyrtimit të lëndëve në Gjykata. Për këtë qëllim, ai ka propozuar disa masa, përfshirë rritjen e buxhetit për Akademinë e Drejtësisë.
“E para, me shtu buxhetin që është nën minimumin e BE-së sa i përket Akademisë së Drejtësisë, në mënyrë që të rritet numri i prokurorëve dhe gjyqtarëve”- u shpreh ai.
Për sa i përket burgjeve, Bytyqi ka paraqitur një plan për ndërtimin e fabrikave dhe punëtorive brenda burgjeve, për të angazhuar të burgosurit në aktivitete pune dhe për t’iu ofruar atyre mundësinë për të fituar një pagë.
“50% të burgosurve në burgun e sigurisë së lartë janë me terapi me diazepan, dhe angazhimi në veprimtari pune bën që ata të fitojnë një pagë mbi pagën minimale”- pretendoi ai, duke thënë se këto shifra i ka siguruar vetë si avokat.
Ky plan, sipas tij, ka për qëllim jo vetëm rehabilitimin e të burgosurve, por edhe kompensimin e viktimave të krimit.
“Parashohim një herë në muaj me i stimulu të burgosurit me lexu nga një libër, edhe me punëtor social me diskutu edhe me marrë benefite të qëndrimit në Skype nga dy orë ekstra në javë edhe një herë në 3 muaj 48 orë vikend…”- tha Bytyqi.
Një tjetër prioritet, sipas tij, është përmirësimi i kushteve të punës për gardianët e burgjeve. Ai ka premtuar që do të shtohet buxheti për këtë sektor dhe do të realizohen reforma në administratën dhe infrastrukturën e burgjeve, për të siguruar kushte më të mira për gardianët dhe të burgosurit.
Bytyqi theksoi se do të angazhohet për reforma të thella në institucionet e drejtësisë, duke siguruar që ata të drejtohen nga individë me integritet dhe pa u ndikuar nga grupet politike dhe ekonomike.
“Fokusi jonë politik do të jetë në reformimin e këtyre institucioneve (drejtësisë) duke vendosur në pozita njerëz me integritet, të cilët nuk i shërbejnë grupeve politike dhe ekonomike të caktuara”- shtoi ai.
Promovimi i vlerave fetare në shkolla
Kandidatja Xheneta Venhari, mësuese me profesion, ka paraqitur një program për zhvillimin e arsimit në Kosovë i cili prek thellë në mënyrën se si ka funksionuar sistemi deri më tani.
Ajo e sheh arsimin si shtyllë të zhvillimit gjithëpërfshirës të vendit dhe synon të sjellë reforma të rëndësishme për përmirësimin e cilësisë së edukimit, promovimin e vlerave fetare dhe kulturore, si dhe përkrahjen e familjeve për arsimimin e fëmijëve.
Venhari ka theksuar se një nga objektivat e saj kryesore është përmirësimi i cilësisë së arsimit në Kosovë, duke “promovuar vlera fetare dhe kulturore të shëndosha”.
Ajo ka propozuar masa ligjore për të parandaluar promovimin e ideve dhe qëndrimeve që lidhen me orientimin seksual dhe identitetin gjinor që sipas saj janë në kundërshtim me identitetin biologjik.
“Do ta përmirësojmë cilësinë e arsimit përmes promovimit të vlerave fetare dhe të traditës së sistemit arsimor e kulturor”- tha ajo.
Në lidhje me këtë çështje që lë hapësirë për ndërhyrje në Kushtetutë dhe në ligje themeltare, Asdren Bytyqi dha anën e tij të juristit, duke thënë se kjo çështje zgjidhet duke ndërruar kurrikulat e shkollave e jo Kushtetutën dhe Ligjin për Arsimin.
Kandidatët për deputetë, Asdren Bytyqi dhe Xheneta Venhari. dhe Bernard Tahirbegolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Kushtetuta e parasheh bazën e mosdiskriminimit të askujt mbi bazat e orientimit seksual, gjinisë etj. Mirëpo kjo ka të bëj me të drejtat kushtetuese të jetës, lirisë, punës etj”- beson ai.
Bytyqi ka përmendur se shpjegimi i pjesëve të trupit, bërja e lejueshme e dashurisë së homoseksualeve dhe martesa mes tyre në libra shkollorë, është një doktrinë ultra-liberale që është prezente në disa libra të arsimit fillor dhe se kjo, sipas tij, nuk është në përputhje me vlerat morale të shoqërisë kosovare.
“Sa i përket kësaj doktrine ultra-liberale që është prezente në disa prej librave duke filluar prej klasës së parë, dhe e cila për neve është kritike, sepse nuk është në përputhje me vlerat morale të shoqërisë”- thotë ai.
Sipas Bytyqit, ndryshimet që kërkohen janë në nivelin e kurrikulave dhe librave, dhe jo në ndryshimin e Ligjit për Arsimin.
“Nuk ka nevojë fare që të ndërrohet Ligji për Arsimin, sepse Ligji për Arsim i parasheh të gjitha të drejtat e qytetarëve, fëmijëve, që askush nuk ka të drejtë të diskriminohet nga e drejta e arsimit”- shtoi ai.
Ai ka theksuar gjithashtu se nuk ka nevojë për përfshirjen e temave të orientimit seksual në librat shkollorë, duke theksuar se ato nuk janë të nevojshme për fëmijët.
“Ne kur të jemi në Qeveri do t’i rishikojmë këta libra dhe ato do të jenë në përputhje me vlerat dhe traditat e këtij vendi”- tha Bytyqi.
Ai ka bërë një krahasim me shtetet e Bashkimit Evropian, si Hungaria, Letonia, Lituania, Polonia, Bullgaria dhe Rumania, të cilat, siç thotë ai, kanë Kushtetuta të ngjashme me atë të Kosovës, por që nuk përfshijnë këto aspekte në kurrikulat e arsimit.
Bytyqi ka përfunduar duke theksuar: “Do t’i largojmë nga librat ngase konsideroj se nuk janë të nevojshme për fëmijët tanë”.
Ndërkaq, Xheneta Venhari ka theksuar se Koalicioni për Familjen do të angazhohet në zhvillimin e kurrikulave të reja për arsimin fillor dhe të mesëm, me fokus në edukimin patriotik dhe ndihmën për të rinjtë të kuptojnë rëndësinë e trashëgimisë kulturore dhe historike.
Një tjetër pikë të programit që paraqiti Venhari është mbështetja për prindërit dhe fëmijët e moshës 1-6 vjeçare.
Ajo ka premtuar që do të sigurohet mundësia që çdo fëmijë të ketë qasje në çerdhe, duke shtuar se buxheti për këtë do të parashikohet dhe realizohet.
“Koalicioni për Familjen do të përkujdeset që çdo fëmijë që prej moshës 1-6 të kenë mundësi me i dërgu fëmijët nëpër çerdhe të ndryshme, dhe sigurisht që kemi paraparë edhe buxhetin për këtë.”
Gjithashtu, Venhari ka premtuar mbështetje për nënat që duan të kujdesen për fëmijët në shtëpi dhe ka propozuar që të ndahen mjete buxhetore për punën dhe kujdesin që ato bëjnë për fëmijët.
“Ndërsa për nënat që dëshirojnë që edukimin e fëmijëve ta zhvillojnë nëpër shtëpi, duke e ndaluar vetveten me punu për shkak të kujdesit ndaj fëmijëve, atëherë sigurisht që kemi paraparë të ndahen mjete buxhetore për punën dhe kujdesin që e bëjnë me fëmijët”- tha ajo.
Venhari ka paraqitur një plan për mësimin tërditorë, duke e nisur këtë program në tri faza. Faza e parë do të përfshijë klasat 1-5, ndërsa në dy vitet e para të qeverisjes do të përgatiten objektet e nevojshme për zhvillimin e këtij projekti. Ndërsa në vitin e tretë do të pilotohet projekti në disa zona të Kosovës, përderisa në vitin e katërt, sipas saj, do të përfshijë 50 përqind të vendit.
Një tjetër reformë që Venhari ka prezantuar është përmirësimi i kurrikulës dhe zbatimi i edukimit fetar në shkollat publike.
Ajo ka shpjeguar se e kanë në plan që edukimi fetar të realizohet me kujdes dhe sipas praktikave më të mira europiane, me fokus në përfshirjen e të drejtave të pakicave fetare.
“Do të zbatohen arsimi në edukimin fetar në shkollat publike që do të bëhet me kujdes dhe vëmendje të veçantë në bazë të praktikave më të mira europiane, veçanërisht në përfshirjen e të drejtës së pakicave fetare”- shtoi ajo.
Venhari është rreshtuar kundër testimit të mësimdhënësve me test klasik, por shtoi nevojën e e trajnimeve për mësimdhënës, duke theksuar se këto trajnime janë më të dobishme për zhvillimin profesional të tyre sesa testimet e detyrueshme.
“Nuk mendoj që ka nevojë për testime të tilla, përderisa ne e kryejmë një arsim Master e Doktor Shkence, pse duhet të jetë një testim i tillë i mësimdhënësve?” – tha mësimdhënësja.
Ministria e banimit
Arsim Gërxhaliu, kandidat i Koalicionit për Familjen dhe profesion arkitekt, ka shprehur mendimet e tij për rëndësinë e planifikimit hapësinor dhe ndërtimit, duke theksuar se këto janë pjesë integrale të programit të tij.
Gërxhaliu ka përmendur nevojën për një reformë të thellë në infrastrukturën ligjore të planifikimit hapësinor. Ai ka theksuar se reforma duhet të shtrihet në disa segmente, duke filluar nga riorganizimi i Ministrisë së Planifikimit Hapësinor, Mjedisit dhe Infrastrukturës.
“Së pari duhet të bëhet riorganizimi i Ministrisë të Planifikimit Hapësinor, Mjedisit dhe Infrastrukturës. E dyta, Ligji i Planifikimit Hapësinor duhet t’i nënshtrohet reformës rrënjësore” – ka thënë ai, duke shtuar se edhe ligji i ndërtimit ka nevojë për përmirësime.
Ai gjithashtu ka përmendur rëndësinë e trajtimit të çështjeve të banimit, një fushë që është lënë pas dore në vitet e kaluara.
“Pjesa e banimit që ka qenë shumë pak e trajtuar në vitet e kaluara, do ta merr trajtimin adekuat”- tha ai.
Kandidatët për deputetë, Arsim Gërxhaliu dhe Bernard Tahirbegolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Gërxhaliu ka propozuar ndarjen e Ministrisë së Planifikimit Hapësinor dhe Mjedisit nga ajo e Infrastrukturës dhe shtimin e komponentës së banimit në këtë ministri.
Ai ka theksuar se ligji aktual i Planifikimit Hapësinor, i miratuar në vitin 2013, nuk ka mundur ende të japë rezultate dhe nuk është kompatibil me rrethanat lokale.
“Ai ligj nuk është kompatibil me rrethanat shoqërore dhe kontekstin lokal të vendit tonë.” Gërxhaliu ka kërkuar që të hartohet një ligj i ri në përputhje me kapacitetet ekonomike, shoqërore, politike dhe mjedisore të Kosovës.
Nëse i marrin votat e mjaftueshme për ta bërë Qeverinë, Gërxhaliu tha se do ta hartojnë Ligjin i ri për Planifikimin Hapësinor që është në përputhje me kapacitetet ekonomike, shoqërore, politike, mjedisore dhe resurset humane ekzistuese brenda institucioneve.
Në lidhje me ndërtimet ilegale, Gërxhaliu ka theksuar se plani i tyre nuk është të rrënohen objektet, por të krijohet një sistem i rregulluar dhe i kontrolluar për ndërtimin.
“Ne nuk nisemi prej asaj që duhet me u rrënu objektet dhe asnjë plan zhvillimor nuk parasheh rrënim por parasheh rregullim të masave për ndërtim”- tha ai.
Ai ka propozuar ngritjen e një Instituti të Tërmeteve dhe Inxhinierisë Sizmike, i cili do të jetë përgjegjës për kontrollin e sigurisë së ndërtimit. Ky institut, sipas Gërxhaliut, do të angazhojë 60-70 inxhinierë dhe do të centralizojë kontrollin e të gjitha kushteve të sigurisë të objekteve.
“Ndërtimi ilegal që ka ndodhur prej viteve 90 e këndej, i kemi parasysh edhe rrethanat emergjente në të cilat ka qenë shoqëria- një fazë emergjente për strehim, por pavarësisht asaj, grupet e fuqishme të interesit shumë kanë ndikim me këtë legjislacion aktual sesa me reformat që munden me ndodhë”- tha ai.
Premiume në shëndetësi
Bernard Tahirbegolli, kandidat i Koalicionit për Familjen e me profesion mjek ka shpalosur disa prej prioriteteve për përmirësimin e sektorit shëndetësor në Kosovë.
Ai ka theksuar se sistemi shëndetësor aktual është trashëguar nga periudha e administratës ndërkombëtare, duke u mbështetur ende në një model të lënë nga UNMIK-u.
“Kosova prej pasluftës e tutje e ka një sistem të financimit të shëndetësisë që e ka lënë UNMIK-u. Ende krejt sektorët kanë kaluar nëpër tranzicion, e shëndetësia është në të njëjtin model që ka fillu në ‘99-tën e po vazhdon tutje”- tha ai.
Tahiri ka paraqitur një plan për zgjerimin e mbulueshmërisë shëndetësore, përmirësimin e infrastrukturës dhe ngritjen e cilësisë së shërbimeve.
Ai ka përmendur gjithashtu disa projekte kyçe, si themelimin e Agjencisë për Akreditimin e Institucioneve Shëndetësore dhe Institutit të Ekselencës Klinike, si dhe digjitalizimin e shëndetësisë.
Kandidatët për deputetë, Arsim Gërxhaliu dhe Bernard Tahirbegolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Ne kemi planifikuar zgjerimin e mbulueshmërisë shëndetësore, përmirësimin e infrastrukturës të institucioneve, ngritjen e cilësisë së shërbimeve dhe rritjen e sigurisë së pacientëve”- tha ai në mënyrë të përgjithshme.
Tahiri gjithashtu ka theksuar rëndësinë e konkurrencës mes sektorit publik dhe privat. Ai ka propozuar fuqizimin e Fondit të Sigurimeve Shëndetësore, duke rritur stafin dhe duke bërë kontrata me spitale.
“Shteti nuk duhet me qenë për dikë nënë e për dikë njerkë. Ne do ta fuqizojmë konkurrencën mes sektorit publik dhe privat, dhe kjo do të bëhet përmes kontratave nga Fondi i Sigurimeve Shëndetësore”- tha Tahirbegolli.
Sipas tij, aktualisht, Fondi është me një staf të vogël dhe vetëm me një shërbim – trajtimin jashtë vendit. Tahiri ka propozuar që ky Fond të rritet dhe të përfshijë kontrata për shërbime shëndetësore të tjera.
Një tjetër pikë është rishikimi i menaxhimit të sektorit shëndetësor dhe emërimi i drejtorëve.
Tahiri ka kundërshtuar përpjekjet e Qeverisë për të emëruar drejtorë në mënyrë politike, duke propozuar që ky proces të realizohet përmes një konkursi të hapur dhe të drejtë, të drejtuar nga komisionet dhe jo nga ministrat.
“Drejtori duhet mu emëru në bazë të një procesi konkurrues të drejtë që vendos komisioni e jo ministri”- tha ai.
Tahiri gjithashtu ka kritikuar ministrin aktual të Shëndetësisë, Arben Vitia, për vendimet që ai ka marrë gjatë pandemisë, duke i cilësuar si të papajtueshme me Kushtetutën.
Ai ka shprehur nevojën për një strategji shëndetësore që të kalojë përmes një procesi të miratimit në Kuvend, duke siguruar që të ketë një dialog politik përpara se të implementohet.
“Ministri aktual i Shëndetësisë (Arben Vitia) në kohë të pandemisë ka bërë vendime kundërkushtetuese. Ka bërë vendim për shëndetësinë sektorale të cilin e kisha shfuqizu të parin”- u përgjigj i kur u pyet se çka kishte zhvbë më së pari nëse bëhet ministër.
Në aspektin financiar, Tahiri ka planifikuar rritjen e buxhetit nga 3.8 përqind për shëndetësi deri në 5 përqind të GDP-së, që sipas projeksioneve të tij do të arrinte rreth 450 milionë euro.
Ai gjithashtu ka propozuar një sistem të premiumeve për qytetarët, që do të ndihmonte në mbulimin e shpenzimeve të shërbimeve shëndetësore.
Këto premiume, sipas tij, do të mundësojnë që qytetarët të mos kenë nevojë të paguajnë për çdo vizitë në institucionet shëndetësore, por do të mund të ribursohen për shërbimet.
“Në bazë të tyre premiumeve qytetarët mos me pas nevojë me pagu sa herë shkojnë në institucion shëndetësor, ose në barnatore, por me i pas të rimbursuara këto”- tha ai.
Gjithashtu, ai ka përmendur mundësinë e shndërrimit të Klinikës Emergjente që ka mbetur vetëm në tulla, në një Qendër Nacionale të Traumës, e cila mund të hyjë në funksion deri në vitin 2026.
“Objekti që është nisur për Klinikë Emergjente, mund të rikthehet me pak fonde në një Qendër Nacionale e Traumës. Kjo brenda vitit 2026 mund të hyjë në funksion si e tërë”- beson ai.
Çka për energjinë?
Kandidatja Myzejene Selmani me profesion inxhiniere, ka shpalosur disa nga prioritetet e saj për përmirësimin e sektorëve të energjisë dhe ekonomisë në Kosovë.
Ajo ka theksuar se një ndër fokuset kryesore të qeverisjes duhet të jetë orientohet te projektbuxheti dhe taksat e qytetarëve, që janë burimi kryesor i financave të shtetit.
“Pikësëpari duhet të orientohemi te projektbuxheti, te taksat e qytetarëve që e mbushin buxhetin e Kosovës”- pa thënë diçka specifike se çka kanë paraparë në programin e tyre.
Për të adresuar çështje e reduktimit të energjisë elektrike, ajo ka propozuar një fokusim më të madh te burimet e energjisë, përfshirë thëngjillin si burim kryesor në Kosovë, por edhe ato të ripërtëritshme.
Kandidatja për deputete Myzejene Selmani. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
Ajo gjithashtu ka theksuar rëndësinë e krijimit të kushteve ligjore për investitorët, duke siguruar që ligji të vlejë njësoj për të gjithë dhe të mbrojë investimet e huaja, duke eliminuar çdo mundësi për nepotizëm dhe korrupsion.
“Ne do të mundësojmë që në aspektin ligjor, investitorët të jenë të mbrojtur me ligj, që mos të ketë nepotizëm, që ligji të vlej njëjtë si për qytetarin, si për një deputet, si për një ministër e si për kryeministrin”- tha ajo.
Selmani ka bërë thirrje për rishikimin e buxhetit të vitit 2025, duke e quajtur atë një “fontanë dëshirash” dhe duke theksuar se Qeveria aktuale nuk ka bërë investime kapitale të mjaftueshme.
“Lugina e Silikonit”
Asdren Bytyqi ka theksuar se një nga prioritetet kryesore të tyre do të jetë zhvillimi i sektorit të teknologjisë.
Plani i tyre është të krijojnë një “Luginë të Teknologjisë Informative” – një hapësirë që do të jetë dedikuar avancimeve në teknologji dhe inovacion.
“Ne do të themelojmë një Luginë të Teknologjisë Informative apo e Silikonit që për katër vite të investojmë 300 milionë euro”- tha ai.
Në të njëjtën linjë, Bytyqi ka propozuar ndërtimin e një kampusi të gjerë për arsimin dhe shkencën, që do të përfshijë laboratore të robotikës. Ky fokus të vendoset në dy fusha kyçe: inteligjencën artificiale dhe energjinë e ripërtëritshme.
“Të themelojmë një kampus të gjerë të arsimit dhe të shkencës; të themelojmë laboratore të robotikës ku do të ketë fokus Inteligjenca Artificiale dhe energjia e ripërtëritshme”- tha ai.
“DebatPërnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 09 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashi dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve. RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
“Na s’jemi oligarkë. Asnjëri prej neve në KALLXO.com nuk jemi pasanika, as milionera e le më oligarka. Ne kemi qenë në RTK e na kanë largu prej RTK-së, saktë sepse kemi raportuar qysh oligarkët e kanë zhvat shtetin.” – ka deklaruar Jeta Xharra në hapje të Debatit të parë zgjedhor, në kuadër të “Debat Përnime”.
Për të ardhur në pushtet pas zgjedhjeve të 9 shkurtit, Partia Demokratike e Kosovës (PDK), premton 6 miliardë euro investime kapitale, ndërtimin e një termocentrali me gaz, pavarësi të autoriteteve rregullatore dhe stimuj fiskalë për investitorët e rinj.
Ngritjen e zhvillimit ekonomik në Kosovë, PDK-ja planifikon ta bëj përmes investimeve kapitale që kapin vlerën 6 miliardë euro, ndërtimin e një termocentrali me gaz, mbështetjen me grante e stimuj për investime si dhe me “çkapjen” e institucioneve të pavarura nga politika.
Katër kandidatët e PDK-së për deputetë: Ferat Shala, Hajdar Beqa, Arben Mustafa dhe Adonjeta Zymberi – Selmani, renditën disa nga top-prioritetet në fushën e ekonomisë dhe energjisë në “Debat Përnime” më 25.01.2025.
Me 110 kandidatë për deputetë për zgjedhjet që do të mbahen më 09.02.2025, PDK mban numrin 131 me slloganin: “Kosova mundet ma mirë”.
A ka oligarkë dhe kartele në Kosovë?
PDK-ja nuk beson që në Kosovë ka oligarkë dhe kartele. Kjo parti fajëson Qeverinë Kurti për përdorim të gjuhës armiqësore ndaj bizneseve.
Arben Mustafa me profesion ekonomist, tha se janë absolutisht kundër kësaj gjuhe për shkak se biznesin e konsiderojnë si sektorin më të rëndësishëm për krijimin e të hyrave të familjeve kosovare dhe për mbushjen e buxhetit të shtetit.
“Që nga ardhja e kësaj qeverie ne nuk kemi parë asnjë komunikim me bizneset. Është qeveria e parë që ka pasur Kosova ndonjëherë dhe e vetmja në rajon dhe më gjerë që nuk komunikon me bizneset”- tha Mustafa.
PDK-ja, sipas tij, nuk sheh mënyrë tjetër të zhvillimit të vendit përveç fuqizimit të sektorit privat dhe rolit mbështetës të Qeverisë. Në program, ai tregon se kanë paraparë një pako të fuqishme të mbështetjes së biznesit dhe krijimit të kushteve në të bërit biznes.
Oligarkë cilësohen pronarët privatë të mëdhenj në një vend që kanë fuqi për të ndërhyrë në politika biznesore.
Kryeministri Kurti në disa raste ka përmendur “oligarkët në Kosovë”.
Ndërsa në pyetjen se a ka kartele në Kosovë që kurdisin çmimet në treg, Mustafa tha se në këtë pyetje duhet të përgjigjet Autoriteti i Konkurrencës, e jo politikanët siç po bën Lëvizja Vetëvendosja. Sipas tij, është e rrezikshme që politikanët të japin konstatime se kush po bën kartele apo përcaktim të çmimeve.
Kandidati i PDK-së për deputet, Arben Mustafa. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Qeveria Kurti duhet të tregojë në parlament- me shumicën e saj, se kush janë njerëzit që drejtojnë Autoritetin e Konkurrencës dhe cili është aktiviteti i tij. Nëse kemi pretendime të tilla nga Qeveria, ato pretendime duhet të vinin nga Autoriteti, do duhej të na tregonin çka kanë hulumtuar, çka kanë gjet dhe cilat janë masat e tyre”- tha ai.
Karteli është një bashkim i një grupi prodhuesish të një malli ose shërbimi për të kontrolluar furnizimin ose për të kurdisur ose manipuluar çmimet në treg.
6 miliardë euro investime kapitale
PDK-ja beson që me ardhjen e tyre në pushtet do të rritet prodhimi në mënyrë që të zbutet deficiti tregtar. Në planin e tyre kanë 6 miliardë euro për investime kapitale.
Arben Mustafa zotohet që në krye të Qeverisë në kuadër të reformës fiskale do të krijojnë kushte dhe do të japin stimuj fiskalë për investitorët e rinj të cilët punësojnë 50 punëtorë, ose investojnë mbi 500 mijë euro kapital. Për ta do të ketë pushime tatimore në tatimin në fitim për vite të caktuara.
Për bizneset ekzistuese, ai tha se do t’i mbështesin në zgjerimin e tregut. Ai zotohet se do t’i fuqizojnë bizneset përmes granteve deri në 30 për qind të vlerës së investimit për ta modernizuar teknologjinë si dhe me subvencione për trajnimin e kuadrove profesionale që nuk ekzistojnë në Kosovë.
“Ne jemi për lirim të barrës tatimore për shkak se jemi të sigurt se si ta nxisim biznesin. Lirimet tatimore që i kemi përmend nuk paraqesin kosto të madhe për buxhetin e vendit. Ne kemi thënë që bizneset e vogla me qarkullim vjetor deri në 10 mijë euro do t’i lirojmë nga tatimi”- tha ai.
Mustafa tha se si parti do të fuqizojnë qasjen në financa për biznesin, do të risktrukturojnë rolin e fondit garantues të kredive të Kosovës për t’i orientuar kreditë drejt sektorëve me rëndësi për Kosovën dhe do të sigurohen që kreditë e garantuara nga shteti do të kenë edhe norma të interesit më të ulëta.
Kandidatët e PDK-së për deputetë. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Do të zhvillojmë tregun e kapitalit për sektorin privat për t’ua mundësuar korporatave të mëdha të emetojnë aksione dhe të tërheqin investitorë nga jashtë”- tha ai.
Kurse për industrinë e Teknologjisë së Informacionit, premtimi i Mustafës është që t’i sigurojnë kushtet e nevojshme- të paktën një ambient pune me kushte të volitshme ku munden të zhvillojnë aktivitetin e tyre.
“Do të mbështesim shkollat profesionale që të zhvillojnë sa më shumë kuadro të tilla sepse për neve do të ishte avantazh i madh që të rinjtë të rrinë në Kosovë dhe t’i shesin shërbimet e tyre në vendet e huaja”- tha ai.
Në sektorin e prodhimtarisë, Mustafa përmendi industrinë e agrikulturës dhe të drurit.
Për këtë të parën, Mustafa tha se e kanë në plan t’i japin përparësi ndërmarrjeve prodhuese të agrikulturës në mënyrë që ta nxisin prodhimin bujqësor, por pastaj ato prodhime bujqësore të përpunohen në Kosovë dhe të eksportohen si të gatshme.
“Do të sigurohemi që në industrinë e drurit, ata afaristë që kanë treguar ambicie, që kanë treguar sukses, ta kenë mbështetjen e shtetit për të kaluar në një nivel edhe më të madh të aktivitetit të tyre”- tha ai.
Menaxhimi i rregullatorëve dhe ndërmarrjeve publike
Kandidati Ferat Shala, i cili është deputet edhe në legjislaturën aktuale, tha se do të bëjnë normalizimin e rregullatorëve, siç janë rregullatori i Komisionit për Miniera dhe Minerale dhe rregullatorëve tjerë duke përmendur këtu edhe Zyrën e Rregullatorit të Energjisë (ZRrE).
Shala tha se në rrethanat që kanë operuar, në këto katër vitet e mandatit të Qeverisë Kurti, rregullatorët kanë dalë nga binarët e normalitetit dhe kushtetushmërisë.
“Sot sektorin e industrisë minerare e nxjerrëse e kemi si kurrë më keq. Kemi rreth 400 kompani që presin për një përgjigje meritore operative për licencim, patentim, hulumtim apo eksploatim. Kemi ndërmarrje të sektorit energjetik që po mbyllen ose po largohen nga vendi. Kemi një situatë kaotike në Agjencinë e Kosovës për Privatizim që menaxhon me një pjesë të aseteve shtetërore”- u shpreh Shala.
Për t’i kthyer në normalitet këta rregullatorë, Shala parashtroi si zgjidhje bazën e legjislacionit dhe kushtetutshmërisë dhe vendosjen e kuadrove profesionale në sektorin e energjetikës dhe të industrisë nxjerrëse minerare.
Ai pretendoi që në Kosovë ka edhe ikje të investitorëve të huaj gjatë qeverisjes së Kurtit.
Kandidati i PDK-së Ferat Shala. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Për 4 vite rreth 700 milionë investime kapitale kanë pritur në sektorin e energjisë së pastër dhe sot kanë kaluar në shtete fqinje. Kemi investitorë perëndimorë që kanë pritur me vite dhe janë larguar”- tha ai.
Sipas tij, me mbi 6 miliardë euro investime kapitale, do të balancohet “e shkuara e dështuar me të ardhmen me prosperitet zhvillimor”.
Ndryshe prej herëve të kaluara që ishin në pushtet, Shala u zotua se nëse qeverisë PDK-ja do të punësojnë ekspertë pa dallim politik.
“Do të kërkohet llogaridhënie, transparencë dhe interpretim ligjor. Nuk guxojnë që zyrtarët e caktuar të mos përgjigjen brenda afatit ligjor kur ndërmarrja kërkon licencë për vazhdim- e [aktualisht] ka 400 të tilla që nuk marrin përgjigje”- tha ai.
Duke shpjeguar, Shala në njërën anë tha se nuk do të ketë ndikime politike, ndërsa në anën tjetër tha që do të kërkojnë llogari. Se si do të ndodhë një gjë e tillë, ai nuk u përgjigj direkt por tha se ligji është i qartë dhe njashtu duhet të funksionojnë rregullatorët.
Shala premtoi se do ta rrisin monitorimin që në Komisionin i Minierave dhe Mineraleve, KOSTT dhe në institucionet tjera të zbatohet ligji.
“Si të ketë stabilitet ekonomik tregtia, industria, raportet me investitorët kur brenda një mandati Sekretari permanent [në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë] tetë herë shkarkohet dhe emërohet. Si ka mundësi kur shuhet Agjencia KIESA (Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë), e vendoset pranë Zyrës së Kryeministrit dhe nuk e kemi asnjë veprim konkret”- theksoi Shala ndër të tjera.
Ai drejtoi gishtin nga Qeveria edhe për mosthemelimin e Fondit Sovran dhe Bankës Investive.
Se a ka në plan PDK-ja të privatizojë Trepçën dhe Korporatën Energjetike të Kosovës, Arben Mustafa tha se nuk e kanë planifikuar një gjë të tillë në program.
“Ne program ne nuk kemi thanë që kemi me privatizu KEK-un ose Trepçen. Ne i jemi referuar krijimit të kushteve për investime në sektorin minerar. Ne jemi vend shumë i pasur me thëngjill, mirëpo qytetari i Kosovës nuk është që përfiton gjë nga rezervat që i kemi, ato shfrytëzohen nga KEK-u sa ka potencial”- tha ai.
Mustafa shpjegoi që në program kanë paraparë që KEK-u të profilizohet në prodhimin e energjisë, ndërsa për rezervat e thëngjillit do të krijohen kushte për koncesione për Partneritete Publiko-Private.
Ai tha se prioritet e kanë ndërtimin e termocentralit me gaz, mirëpo nuk e përjashtojnë edhe mundësinë e termocentralit me thëngjill.
Shala nga ana tjetër tregoi se në kuadër të programit e kanë paraparë energjinë e pastër alternative.
“105 MW që e kemi në Shalë të Bajgorës është projekt i joni. Ne i kemi dhënë licencat e para për çështjen e studimit dhe mjedisit dhe sot kjo Qeveri vetëm shiritin e ka pre, e ka gjet të gatshëm”- tha ai.
Shala fajësoi Qeverinë Kurti që nuk ka vazhduar mundësinë e vazhdimit edhe në Qyqavicë, Artanë, Golesh, Zatriq edhe në Gjakovë.
“Ne e kemi shumë të qartë se sektori i energjisë, ka qenë dhe mbetet sektori më i korruptuar i kësaj Qeverie, fatkeqësisht me pasoja për rritjen e çmimeve dhe importit si asnjëherë më parë. Kosova është kthyer në importues të energjisë elektrike”- tha ai.
Kurse, kandidati Hajdar Beqa, i cili është deputet në legjislaturën aktuale, tha se në fokus të programit kanë transformimin e ndërmarrjeve publike.
Beqa tha se ndërmarrja “KRU – Gjakova” ka shumë kapacitete, por nuk janë shfrytëzuar dhe një hap i rëndësishëm që ndikon në zhvillim ekonomik është zgjerimi i saj me qëllim të furnizimit me ujë të pijes edhe Komunën e Suharekës edhe Komunën e Malishevës.
“Përveç kësaj ndërmarrje është edhe “KRU-Radoniqi” për ujitje. Në fokus të veçantë Partia Demokratike do të ketë edhe bujqësinë”- tha ai.
Kurse për Lepencin, Beqa tha se ka qenë një projekt i Bankës Botërore që është punuar prej vitit 2010, dhe zotohen që në vitin e parë të nisë si projekt në koordinim me studimin që është bërë nga Banka Botërore.
Kandidati i PDK-së Hajdar Beqa. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Në mandatin e Bedri Hazmës kjo pjesë duhet të jetë gati finale sepse është një projekt diku rreth 400 milionë, po ndoshta tani është rritur vlera”- tha ai.
Beqa tregoi se do të ndërmarrin hapa konkretë për ndërtimin e hekurudhës me Shqipërinë. Ai tha se e kanë në plan që të fillojë këtë projekt në vitin e parë të qeverisjes.
Ai premtoi finalizimin e të gjitha segmenteve rrugore: Besi-Merdarë, Mitrovicë-Prishtinë dhe rrugën e Gjilanit. Ndërsa rrugët regjionale Istog, Pejë, Deçan, Gjakovë, Prizren, sipas tij, do të zgjerohen në katër korsi.
“Ne kemi pas 200 milionë euro suficit në kohën kur krejt projektet kapitale janë të stagnuara”- tha ai.
Kandidatja Adonjeta Zymberi- Selmani, tha se sa i përket arsimit e kanë në plan të bëjnë pagesa me 100 euro në muaj për secilën familje që do t’i regjistroj fëmijët në çerdhet private në pamundësi të regjistrimit në çerdhet publike.
Kandidatja e PDK-së Adonjeta Zymberi- Selmani. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Kjo do të jetë një mundësi e mirë edhe për gratë që të kyçen në tregun e punës”- tha ajo.
Zymberi- Selmani tha se do të bëjnë digjitalizimin e arsimit fillor dhe të mesëm dhe do të sigurojnë llaptopë për nxënës dhe mësimdhënës.
“25 milionë euro për bursa. Studentët do të kenë mundësi të studiojnë brenda dhe jashtë shtetit përmes ndihmës dhe mbështetjes së shtetit”- tha ajo.
Përvoja e PDK-së në qeverisje
Partia Demokratike e Kosovës (PDK) ka qenë në qeverisje nga viti 2008 deri në vitin 2019, por jo çdo herë si forca kryesore udhëheqëse.
Nga viti 2008 deri në vitin 2014, PDK udhëhoqi Qeverinë me kryeministër Hashim Thaçin. Ky ishte mandati i parë dhe i dytë i saj.
Kurse nga viti 2014 deri në 2017, PDK ishte pjesë e koalicionit qeverisës me Lidhjen Demokratike të Kosovës (LDK). Atëkohë, Kryeministër ishte Isa Mustafa nga LDK, ndërsa PDK mbante postin e Kryeparlamentarit.
PDK ka qenë pjesë e Qeverisë edhe pas vitit 2017, por jo si forcë kryesore udhëheqëse. Pas vitit 2017 deri në 2019, PDK u rikthye si pjesë e koalicionit qeverisës. Këtë herë me Ramush Haradinajn nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) si Kryeministër. PDK mbante disa Ministri dhe poste të rëndësishme në këtë Qeveri.
Prej atëherë PDK-ja ka qenë vetëm në opozitë. Në Zgjedhjet e vitit 2021, prej të cilave fituese doli Lëvizja Vetëvendosje, PDK zuri vendin e dytë për nga numri i votave, më saktësisht me 16.9%.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese, përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashit dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “DebatPërnime” tha në nisje të debatit se Kosova vazhdon të jetë mes vendeve më të varfëra në rajon, derisa ekonomia vazhdon të jetë e bazuar në tregti dhe në kokurrencë jolojale.
“Midis qendrës të Prishtinës, makiatoja pihet pa fatura fiskale. Kontabanda dhe taksa doganore vazhdojnë të shmangen në kufi. Trepça nuk arrin as të paguaj rrymën që e harxhon e leje me gjeneru. Ferronikeli nuk është duke prodhu. Baza e ekonomisë vazhdon me qenë tregtia ‘blej ma lirë, shitë ma shtrenjtë’”- tha Xharra.
Central me gaz, eliminim të TVSh-së për energji elektrike, 5 miliardë euro investime kapitale, rritje të pensioneve dhe pagave, janë disa nga synimet që Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), i ka listuar në programin zgjedhor, me të cilin pretendon të rikthehet në pushtet pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.
Me përvojë në fushën e ekonomisë, tre kandidatë për deputetë nga LDK-ja, janë shprehur të bindur që në Kosovë nuk ka oligarkë e as kartele, siç pretendon Lëvizja Vetëvendosja, teksa kanë premtuar se nëse LDK-ja e krijon Qeverinë, do ta ngrisin zhvillimin ekonomik përmes ndërtimit të centralit me gaz, rritjes së pagave e pensioneve si dhe duke bërë investime kapitale në vlerë prej 5 miliardë eurosh.
Berat Rukiqi, Sokol Havolli e Besian Mustafa në “DebatPërnime” të transmetuar më 24.01.2025, fajësuan Qeverinë e kryeministrit Albin Kurti për ngecje në zhvillimin ekonomik, kapje të institucioneve të pavarura dhe importim të lartë të energjisë elektrike.
Duke shpalosur programin e tyre “Rruga e Re”, të tre këta kandidatë për deputetë premtuan se shumicën e projekteve do t’i përfundojnë brenda mandatit të parë, nëse arrijnë t’i fitojnë zgjedhjet parlamentare.
A ka oligarkë në Kosovë?
Kryeministri Kurti në disa raste ka përmendur “oligarkët në Kosovë”.
Oligarkët janë një grup njerëzish që kanë kontrollin e një vendi, organizate ose institucioni.
LDK-ja beson që në Kosovë në parim nuk ekziston një gjë e tillë, mirëpo në anën tjetër thonë se nëse ekziston një oligark në vend, atëherë ai është ambasadori në Kroaci, Martin Berishaj, i cili është i dyshuar për tri vepra të ndryshme penale.
Berishaj bëri jehonë në vitin 2022, kur u përfol në mediat sllovene nën dyshimin se ka transferuar rreth 600 mijë euro te një kompani private në Mal të Zi.
Kandidati Berat Rukiqi, i cili ka qenë kryetar i Odës Ekonomike të Kosovës fajëson kryeministrin Kurti se po përdorë frazeologji të tilla për konsumet e tij si populist.
Rukiqi tha se në Kosovë mund të ketë probleme të bizneseve specifike në raport me ligjin, por nuk oligarkë, meqë vetë tranzicioni i Kosovës nuk e ka mundësuar fenomenin e oligarkisë, përmes të cilit një grup i caktuar kontrollon të gjitha asetet shtetërore.
Kandidati i LDK-së për deputet, Berat Rukiqi. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Shumica e bizneseve te na edhe në vitet e ‘90-ta, edhe pas viteve të ‘90-ta, janë njerëz që nga zori, nga humbja e vendeve të punës, nga nevoja për mbijetesë i kanë krijuar bizneset e tyre. Masandej me rritjen e ekonomisë, dikush është rritë më shumë e dikush më pak”- tha ai.
Ai shprehu bindjen se nëse veç ka oligarkë në Kosovë, atëherë është një që e ka krijuar Qeveria Kurti, e që quhet Martin Berishaj.
“Ai haptazi në bankë në Prishtinë ka tërhequr miliona euro. Duhet me dhanë përgjegjësi, është ambasador, ka funksion zyrtar, është konflikt i pastër interesi në radhë të parë, e pastaj edhe të gjitha ato kontratat e tjera që janë në hetim. Nuk dua ta komentoj punën e organeve të rendit, por nëse ka një oligark që e ka përdor dhe keqpërdor një aset për shitblerje të energjisë dhe kontrata të dëmshme që janë nën hetim, ai është Martin Berishaj, me plotë të tjerë”- tha ai.
Ndërkaq, kandidati Besian Mustafa fajësoi Qeverinë e Kosovës në një segment tjetër të kësaj çështjeje. Për të, vetë Qeveria ka bërë veprime për të krijuar oligarkë duke mos emëruar për dy vite Bordin e Autoritetit të Konkurrencës që ka për qëllim ligjor sigurimin e konkurrencës.
Përveç saj, ai akuzoi se dy vitet e para, Qeveria e la qëllimisht jofunksionale Gjykatën e Tenderëve (OSHP-në), në mënyrë që të shpërndajë tenderë njëburimorë më vonë.
“Pastaj më vonë e zbuluam pse e kanë bërë një gjë të tillë. Sepse për katër vite keqpërdorën 280 milionë euro me tenderë njëburimorë, që unë i quaj tenderë që u kanë dhënë dostave të tyre në dhoma të errëta: ti e merr këtë tender, ti këtë tender, ti 10 milionë, ti 15 milionë”- pretendoi ai.
Mustafa tha se oligarkët bëhen përmes veprimeve të tilla, kur tenderët u jepen “dostave” dhe “përkrahësve të partisë” pa konkurrencë.
Në anën tjetër, kandidati Sokol Havolli, i cili ka qenë zëvendësguvernator në Bankën Qendrore të Kosovës, tha se oligark quhet ai që përcakton politikat e sektorit energjetik në Kosovës, duke drejtuar gishtin kah Martin Berishaj.
Madje, ai pretendoi se Qeveria shtesat që i dha në fund të vitit 2024, i ndau me qëllim që qytetarët t’i paguajnë faturat e rrymës, e ato para të shkojnë përsëri te Martin Berishaj.
“Si duket burimet për të shpenzuar në energji prej Korporatës Energjetike dhe burimeve tjera të financimit të energjisë janë harxhuar, saqë ato 100 euro të fundvitit përfundojnë të gjitha në faturat e rrymës. Pra janë t’u gjet edhe mënyra kreative qysh me i orientu mjetet e buxhetit drejt atij që ia përcakton politikat kësaj qeverie, pra oligarkut Martin Berishaj”- tha ai.
Si do të ulet çmimi i faturave të energjisë elektrike?
Zgjidhja e LDK-së për të ulur çmimin e faturave të rrymës është përmes zvogëlimit të importit të energjisë me ndërtimin e kapaciteteve të reja që kanë në plan dhe eliminimit të TVSH-së për energji elektrike.
Berat Rukiqi tha se në plan të parë kanë ndërtimin e termocentralit me gaz, që sipas tij siguron një tranzicion më të lehtë energjetik, i rrit kapacitetet prodhuese dhe ndikon në zvogëlimin e kërkesës për energji elektrike.
Një funksion tjetër i këtij termocentrali, sipas Rukiqit, është gazifikimi i Kosovës që nënkupton që do të përdoret më pak energji elektrike në përgjithësi për çështje të amvisërisë dhe të ngrohjes.
“Dhe nëse kjo pastaj e përfshin një pjesë të mirë të shpenzuesve energjisë elektrike, siç është rasti i Ferronikelit, Sharcemit që janë shpenzues të mëdhenj të energjisë elektrike, kjo e zvogëlon edhe kërkesën për energjinë elektrike, rrjedhimisht edhe kërkesën për import. Kjo e zvogëlon edhe rolin e sekserëve jo vetëm në Kosovë, por edhe në rajon”- shpjegoi ai.
Sipas tij, përveç termocentralit me gaz, Kosova do të këmbej energjinë elektrike me Shqipërinë, 500 MW të termocentralit me gaz, kapacitetet e termocentralit “Kosova B” të rriten nga 520 sa janë në 560 MW, 500 MË kapacitete me erë, 500 MW kapacitete me diell si dhe dyfishim të kogjenerimit ose shtrirjes së Termokosit në Prishtinë.
Kandidati i LDK-së për deputet, Besian Mustafa. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Nuk pretendojmë që komplet, sidomos në kohën e dimrit mos të kemi varësi… Varësia aktuale është 60/70 për qind në situatat e pikut të energjisë elektrike. Ne këtë synojmë me e ulë”- tha Rukiqi.
Se a do ta rishikojnë kontratën me kompaninë turke për distribuimin e energjisë elektrike, KEDS nëse qeverisë LDK-ja, Besian Mustafa tha se kontrata është ajo që është dhe se prej fillimi kanë qenë kundër privatizimit të distribuimit të energjisë.
“Po kthehemi në histori. Se shpesh në Kosovë historia po ristarton- çdo të hënë, dhe po harrohen faktet historike. LDK e ka kundërshtuar këtë lloj privatizimi, por realiteti në terren është ky që është. Nuk ke zgjidhje, por mund të marrësh veprime radikale të rinacionalizimit, por të cilat nuk janë në programin tonë”- tha ai, duke përmendur projektet e tyre të lartëshënuara.
Mustafa tha se nuk premton që “të hënën” do të zgjidhen të gjitha problemet, mirëpo sipas tij, do të zgjidhën brenda katër viteve.
“A i plotësojnë 100 për qind nevojat e pikut 1800 MW në dimër. Secilën të hënë e të martë. Jo nuk i plotësojnë secilat. Por në 90 për qind të vitit do t’i plotësojnë këto nevoja. Atë 10 për qindshin e ditëve, që i bie rreth një muaj me gjasë do të përfundojmë duke importuar, por jo përmes oligarkëve që kanë qenë dhe anëtarë të kryesisë të partisë në pushtet”- tha ai.
Ndërsa për çmimin e rrymës, se a do ulet a do të ngritët, Mustafa tha se me LDK-në në krye të Qeverisë nuk do të ndikohet Zyra e Rregullatorit të Energjisë (ZRrE) nga Qeveria, por do të luaj rolin e pavarur për të siguruar që çmimi reflekton realitetin dhe nevojat socio-ekonomike në terren.
“Kemi qenë kritik për faktin që ZRrE duhej të ishte organ i pavarur. Në këto vite kjo nuk ka ndodhur. Qeveria e Kosovës dhe ZRrE publikisht deklarojnë se në bashkëpunim, në koordinim kemi vendosur që qeveria të bëj subvencionimin”- tha ai.
Planet për ekonomi
Besian Mustafa premton se nëse dalin në krye të Qeverisë për mandatin e ardhshëm do të krijojnë kushte për një rritje ekonomike mesatare prej 5 për qind për çdo vit- në katër vitet e ardhshme.
Përveç kësaj, Mustafa tha se premtojnë 5 miliardë euro buxhet në vitin e fundit të këtij mandati dhe 5 miliardë euro investime kapitale gjatë mandatit; ndryshimin e Ligjit për prokurimin publik; si dhe rritjen në 200 të numrit të inspektorëve për të ofruar kushte më të mira sidomos punëtorëve në sektorin privat.
“Vendimi i parë i kësaj qeverie është rritja e koeficientit në sektorin publik me vlerë 150 euro dhe nuk do të ketë pension nën 150 euro”- tha ai.
Ndërsa, për sektorin e turizimit, Mustafa tha se do të zhvillojnë projektin e Brezovicës dhe të Pejës, si dhe do të sigurohen që të zhvillojnë një aviokompani kombëtare (për mërgatën).
Rritja ekonomike do të pasoj si rezultat i investimeve publike në projektet serioze, thotë Sokol Havolli, duke potencuar që investimet e tilla i kanë munguar Kosovës në këto 25 vite.
Kandidati i LDK-së për deputet, Sokol Havolli. Foto: Naser Fejza/KALLXO.com
“Të gjitha rrugët do të përfundojnë. Të gjitha rrugët që e lidhin Prishtinën me të gjitha qytetet e tjera do të jenë të përfunduara, sepse për neve kjo çështje realizohet si e para. Janë edhe disa projekte të tjera si Centrali me gaz dhe Parkun Olimpik” – theksoi ai.
Se a synojnë ta përfundojnë autostradën Prizren- Tetovë, Besian Mustafa tha se ajo as nuk ka nisur, pasi që “pala maqedonase nuk e ka as idenë që do ta bëj një gjë të tillë e lëre diçka më konkrete”.
Rukiqi beson që efektet e veprimeve të LDK-së do të vërehen në vitin e dytë, të tretë, e sidomos në vitin e katërt.
“Një gjë që fillon në momentin që vijmë në qeveri në javën e parë është projekti i Unazës së Jashtme të Prishtinës. Vetëm një nënshkrim mungon që ky projekt të fillojë” – tha ai.
Se qysh do t’i sigurojnë mjetet financiare për rritjen e pagave, Rukiqi tha se do ta bëjnë një rishikim të buxhetit, vetëm se, nuk e kanë në plan të kalojnë normën prej 30 për qind.
“Ka Kosova pare që këta nuk i kanë shfrytëzuar”- tha ai.
Se a do të rishikojnë projektet e Lëvizjes Vetëvendosje, Besian Mustafa tha se ata nuk kanë lënë asnjë projekt për ta vazhduar.
“Vetëvendosje nuk lenë asnjë projekt për t’i marrë buxhetin. S’ka lanë kurrfarë projekti VV-ja, që ne kinse ia marrim buxhetin”- tha ai.
Mustafa beson që në vitin e parë ka buxhet të mjaftueshëm për t’i rritur pagat. Për vitin e dytë, tretë dhe të katërt të qeverisjes, ai thotë se rritet borxhi publik nga 17 për qind që është aktualisht në 40 për qind.
“Këto 5 miliardë euro që do t’i investojmë në katër vitet e ardhshme. Krijojnë aktivitet shtesë ekonomik 25 miliardë euro. Po e thjeshtësojmë në normë tatimore mesatare prej 10 për qind. Për katër vite në 25 miliardë euro i bie 2.5 miliardë tatime shtesë vetëm nga gjenerimi shtesë ekonomik i këtyre 5 miliardë eurove”- tha ai.
Sokol Havolli tha se biznesmenët e Kosovës në çdo mënyrë i shohin si patriotë të ditëve të sotme, pasi sipas tij, bizneset private janë pikërisht ato që e mbajnë shumicën e të punësuarve.
Kurse, Rukiqi tha se do t’i instalojnë QR kodat në kuponët fiskalë në mënyrë që pastaj secili do të ketë mundësi të deklarojë nëse nuk i është lëshuar kuponi fiskal.
“E kemi një e-Kosova e cila duhet të digjitalizojë komplet edhe procesin e regjistrimit dhe licensimit të bizneseve, dhe të gjitha licencat brenda një afati optimal duke e ditë që kemi edhe kompani të jashtëzakonshme që ofrojnë shërbime të teknologjisë informative”- tha ai.
Përvoja e LDK-së në pushtet
Lidhja Demokratike e Kosovës më së shpeshti e ka pasur fatin që të jetë në pushtet.
Pas mbarimit të luftës dhe ardhjes së Administratës Ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara (UNMIK) u mbajtën Zgjedhjet e para në Kosovë, në vitin 2001.
LDK fitoi shumicën e votave dhe përfaqësoi shumicën e deputetëve në Kuvendin e Kosovës. Ibrahim Rugova u zgjodh President i Kosovës më 04.03. 2002 dhe LDK-ja formoi Qeverinë e parë pas luftës.
Kjo parti fitoi përsëri Zgjedhjet e vitit 2004, në krye me Ibrahim Rugovën, i cili ishte President deri në vitin 2006.
Ndërsa, në Zgjedhjet e vitit 2014, LDK arriti të krijonte një koalicion qeverisës me partinë e Hashim Thaçit, Partinë Demokratike të Kosovës (PDK) dhe të formonte një Qeveri të re në krye me Isa Mustafën.
Në Zgjedhjet e vitit 2019, LDK humbi mundësinë për të formuar një Qeveri, pasi LVV fitoi më shumë vota. LVV bëri koalicion me LDK-në, por Marrëveshja u prish pas disamuajsh kur Qeveria e Kurti u rrëzua në Kuvend në mars 2020, përmes një Mocioni Mosbesimi.
Në këtë situatë, LDK-ja, nën udhëheqjen e Avdullah Hotit, arriti të formonte një koalicion me PDK-në dhe partitë e tjera të vogla. Më 22.03.2020, Hoti u zgjodh Kryeministër i Kosovës.
Qeveria Hoti u rrëzua pas një Mocioni të dytë Mosbesimi në Kuvendin e Kosovës.
Kjo u pasua me Zgjedhje të parakohshme të shkurtit të vitit 2021, në të cilat Lëvizja Vetëvendosje doli fituese.Në Zgjedhjet e fundit në vitin 2021, LDK-ja fitoi 12.64 % – duke u renditur si partia e tretë, për nga numri i votave.
“Debat Përnime” është format i cili do të transmetohet për një muaj rresht deri një ditë para Zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit 2025. Kandidatët për deputetë nga partitë politike garuese, përveç që prezantojnë Programin e tyre, përballen me pyetjet e Jeta Xharrës, kryeredaktorit të KALLXO.com, Kreshnik Gashit dhe Visar Prebrezës nga “Krypometër”.
Lëvizja Vetëvendosje (LVV) ka zgjedhur që gjatë fushatës për Zgjedhjet e 9 shkurtit të mos marrë pjesë në disa nga mediat në Kosovë. Kjo parti e ka arsyetuar mospjesëmarrjen në emisionet politike të shfaqura në mediume të caktuara, me pretendimin se gjoja ato media janë në pronësi të oligarkëve.
RTV Dukagjini është në listën e këtyre mediave të “piketuara” nga LVV, e pikërisht në këtë televizion transmetohet emisioni “Debat Përnime” – prodhim i KALLXO.com.
Mirëpo, për dallim nga partia në pushtet, partitë e tjera opozitare kanë pranuar të marrin pjesë në këtë Debat dhe t’u përgjigjen pyetjeve të gazetarëve të Kallxo-it.
Jeta Xharra, drejtuese e “DebatPërnime” tha në nisje të debatit se Kosova vazhdon të jetë mes vendeve më të varfëra në rajon, derisa ekonomia vazhdon të jetë e bazuar në tregti dhe në kokurrencë jolojale.
“Midis qendrës të Prishtinës, makiatoja pihet pa fatura fiskale. Kontabanda dhe taksa doganore vazhdojnë të shmangen në kufi. Trepça nuk arrin as të paguaj rrymën që e harxhon e leje me gjeneru. Ferronikeli nuk është duke prodhu. Baza e ekonomisë vazhdon me qenë tregtia “blej ma lirë, shitë ma shtrenjtë”- tha Xharra.
