Kompani, biznese dhe shoqata të shumta në Serbi dëgjuan thirrjet e studentëve për një ‘grevë të përgjithshme’ të premten, më 24.01.2025, ndërsa protestat kundër autoriteteve të vendit vazhdojnë të marrin vrull.
Dhjetëra-mijëra njerëz iu bashkuan studentëve dhe nxënësve në Beograd për në marsh proteste nëpër qytet dhe iu bashkuan thirrjes për një “grevë të përgjithshme” të premten, më 24.01.2025.
Në orën 11:52, si çdo ditë kohët e fundit, nxënës, studentë, mësues dhe qytetarë të thjeshtë u mblodhën para ndërtesës së Qeverisë serbe në Beograd dhe Komunës së Novi Beogradit, në anën tjetër të Kryeqytetit.
Pasi qëndruan për 15 minuta në heshtje në kujtim të 15 viktimave të fatkeqësisë të Stacionit hekurudhor në Novi Sad më 01.11.2024, turmat u mblodhën pranë Qendrës Tregtare Usce, të mbështetur nga mësuesit dhe qytetarët dhe duke mbajtur në duar lloje të ndryshme pankarta dhe slogane.
Hristina Stanisavljevic dhe Andrea Tijanic, të dy studentë të artit, mbanin pankarta ku shkruanin – “Sistemi ka nevojë për ridizajnim”.
Tijanic tha se protestuesit kishin “arritur të bashkohen pa asnjë shantazh apo para dhe zëri i popullit ka fituar mbi gjithçka tjetër”.
“Ka ende njerëz që janë shantazhuar, por gjithnjë e më shumë prej tyre qëndrojnë në anën e djathtë… E shihni sa i shkretë është në qytet dhe sa njerëz iu bashkuan grevës, është e pabesueshme se si të gjithë ranë dakord që asgjë nuk duhet bërë ose blerë sot, se duhet të jemi në shtëpi me familjet tona ose këtu. Është fenomenale.” – tha ajo për BIRN.
Matija, një marinar 45-vjeçar, ka sjellë një lidhës kartoni për dokumente me dorën e gjakosur mbi të – një nga simbolet e valës së protestës. Ai tha se simbolizonte “të gjitha krimet korruptive të Qeverisë aktuale dhe gënjeshtrat që çojnë në vdekjen e 15 njerëzve” në Novi Sad, më 01.11.2024.
“Dora e përgjakur në lidhëse thjesht përshkruan duart e tyre të përgjakura, me të cilat ata njollosën 12 vjetët e fundit të jetës sonë.” – tha ai për BIRN.
Ai shtoi se e gjithë Serbia duhet të ndalojë, në mënyrë që qytetarët të zbulojnë gjithçka që Qeveria dëshiron të fshehë. “Nëse gjithçka ndalon, kjo është mënyra e vetme që ne mund t’u tregojmë atyre qartë se nuk ka më lojë me ne dhe se nuk kemi më kohë.” – tha ai.
Mediat lokale raportuan se, ndërsa turma kaloi disa Gjykata, gjyqtarët u larguan nga ambientet dhe qëndruan jashtë si një formë mbështetjeje.
Një shëtitje proteste vazhdoi në Novi Beograd. Tubimet e ndryshme bllokuan rrugët më të njohura dhe më të frekuentuara të qytetit. Protesta të ngjashme u mbajtën në të gjithë vendin.
Ndërkohë, shumë njerëz të tjerë iu përgjigjën thirrjes së studentëve për një “grevë të përgjithshme” të premten, më 24.01.2025.
Midis atyre që njoftuan një ndërprerje të punës ishte një nga rrjetet më të mëdha të kinemasë në vend, i cili mbulon Beogradin, Nishin dhe Kragujevcin, si dhe qytete më të vogla. Shumë Shoqata të punëtorëve në industrinë e filmit shpallën grevë.
Shumë teatro në të gjithë vendin nuk janë duke punuar dhe Oda e Avokatëve ka zgjeruar ndërprerjen e punës për të përfshirë edhe tre ditë të tjera. Shkollat nuk kanë funksionuar ose kanë punuar vetëm pjesërisht që nga e hëna, 20.01.2025.
Shumë restorante dhe kafene mbështesin grevën, por të tjera, kundër grevës, po ofrojnë kafe dhe çaj falas për të gjithë klientët. Shumë klube nate të njohura të Beogradit kanë anuluar Programet e tyre të së premtes mbrëma, më 24.01.2025.
Arkivi Historik i Beogradit nuk funksionoi të premten, më 24.01.2025. Sindikata e Pavarur e Kulturës së Serbisë njoftoi se anëtarët e saj nuk do të punojnë në asnjë institucion kulturor në vend atë ditë. Edhe Arkivi i Filmit Jugosllav, Jugoslovenska kinoteka, pushoi së punuari.
Shumë librari dhe shtëpi botuese, përfshirë disa të mëdhenj komercialë, gjithashtu deklaruan se nuk do të punojnë të premten, më 24.01.2025. Disa kompani të mëdha deklaruan gjithashtu se nuk do të punojnë.
Një grup joformal punonjësish të IT-së bllokuan një kryqëzim rrugor në Novi Beograd dhe më pas iu bashkuan studentëve protestues.
Koalicioni për Lirinë e Medias u bëri thirrje mediave që të mbështesin grevën dhe të raportojnë vetëm për grevën të premten, më 24.01.2025. Protesta u mbajt edhe para ambienteve të transmetuesit kombëtar, RTS.
Protestat shihen si sfida më e madhe me të cilat janë përballur autoritetet serbe, që kur Partia Progresive Serbe mori pushtetin në vitin 2012.
Studentët kanë bllokuar ndërtesat e Universiteteve për gati dy muaj, që kur një protestues u sulmua para Fakultetit të Arteve Dramatike në Beograd, më 22.11.2024.
Protestat përkujtimore të heshtura që zgjasin 15 minuta janë mbajtur rregullisht në Beograd, Novi Sad dhe qytete të tjera, që nga fatkeqësia e Stacionit hekurudhor të Novi Sadit.
Rënia e tendës në Stacionin e trenit pasoi punime të mëdha rinovimi që filluan në vitin 2021, si pjesë e një përmirësimi të infrastrukturës hekurudhore të Serbisë, të udhëhequr nga Kina.
Punimet u zbuluan në vitin 2022 gjatë fushatës zgjedhore të atij viti, por rindërtimi vazhdoi më pas deri në korrik 2024, kur autoritetet deklaruan se Stacioni ishte rindërtuar “sipas standardeve evropiane”.
Trembëdhjetë persona – përfshirë Ministrin e ndërtimit të Serbisë në atë kohë – janë akuzuar për “rrezikim të sigurisë publike” mbi shembjen e tendës.
Artikulli fillimisht është publikuar në Balkan Insight.